Aroche
Aroche (Arouche, en portugués) ye un conceyu español de la provincia d'Huelva, Andalucía. Asitiada n'unu de los más belles paraxes de la serranía onubense, Aroche ta arrodiáu de verdes güertes y frondosa arbolea que rieguen les agües de la ribera de la Chanza y la ribera de la Peramora. La Orografía del so terrén ye montascosu y contrariu, formada pelos Picos de Aroche al norte y la Sierra de Mojonato al Sur. El so términu cunta con una estensión de 498,4 quilómetros cuadraos, el cascu urbanu tien 62 cais, a los so contorna atopen les siguientes aldegues: Les Cefiñas, Montepuerto, Montebalón, Los Andreses, Los Vieyos y el pobláu forestal del Mústio. Atopamos con un pueblu de gran pasáu históricu. Los sos oríxenes más antiguos son de finales del Neolíticu, na zona denomada de Les Peñes. De dómina calcolítica hai dellos poblaos n'altores cercanos a les riberes, estos, son al campu con viviendes de cañes y folla, nel so términu esiste l'únicu menhir de la provincia. La entrada de los romanos na zona ye debida a los xacimientos mineros y non motivos políticos, poles monedes atopaes, deduzse'l comerciu esistente col Valle del Guadalquivir, Portugal, Tarraco, etc.
Aroche | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Andalucía | ||||
Provincia | Provincia de Huelva | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde d'Aroche | Antonio Muñiz Carrasco | ||||
Nome oficial | Aroche (es)[1] | ||||
Códigu postal |
21240 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 37°56′37″N 6°57′13″W / 37.9437°N 6.9537°O | ||||
Superficie | 499 km² | ||||
Altitú | 420 m | ||||
Llenda con | |||||
Demografía | |||||
Población |
3030 hab. (2023) - 1528 homes (2019) - 1545 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0% de Provincia de Huelva | ||||
Densidá | 6,07 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
aytoaroche.es | |||||
Situación
editarLes sos coordenaes xeográfiques son 37º 56' N, 6º 57' O. Asítiase a una altitú de 920 metros lo que fai que seya unu de los pueblos con temperatures xelices récor en temporada iverniza ya inclusive pel branu teniendo nueches veraniegues fresques. Ta a 135 quilómetros de la capital de provincia, Huelva, atopándose dientro del Parque Natural Sierra de Aracena y Picos de Aroche na contorna denomada como Sierra d'Huelva.
Demografía
editarEn 2011 cuntaba con un total de 3.282 habitantes. Na que'l númberu d'habitantes de la población d'homes en 2011 como'l númberu d'habitantes de la población de muyeres yera totalmente igual, d'unos 1.641 habitantes. La so estensión superficial ye de 499 km² y tien una densidá de 6,7 hab/km². Les sos cais son de piedres y cuestes, que van arrodiando hasta'l visu del pueblu onde ta asitiáu'l castiellu románicu. El castiellu de Aroche, ye almohade, construyíu a finales del s. XI, ye lo que ye güei la plaza de toros del pueblu. Nel pueblu, amás de la ilesia de la nuesa señora de l'Asunción, hai dos ermites una asitiada dientro del pobláu, que ye la ermita del Cristu. La otra ermita ta asitiada pela rodiada del pueblu, nos Llanos de La Guapura, ye la ermita de San Pedro del Artu, pero popularmente conocida como ermita de San Mamés, el patrón del pueblu, cada añu nel mes de mayu celebra'l so salida na fiesta romera del pueblu, onde'l so habitantes pelegrín llevar acompañándolo hasta la so ermita, yá ellí nel campu, los pelegrinos duermen p'asina a otru día volviéndolo a la so ilesia de l'Asunción.
1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2010 | 2011 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
3,581 | 3,542 | 3,517 | 3,503 | 3,446 | 3,384 | 3,396 | 3,360 | 3,319 | 3,206 | 3,282 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
Gráfica d'evolución demográfica d'Aroche ente 1900 y 2005 |
Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia |
Comunicaciones
editar- N-433: Comunica con Rosal de la Frontera y Cortegana.
- HU-8100: Comunica con Encinasola.
- HU-8101: Comunica la Plaza de la Constitución cola N-433.
- HU-8102: Comunica la Cai de Lepanto cola N-433.
Clima
editarAroche, tien un clima mediterraneu influyíu pola so altitú yá que s'asitia a 920 msnm favorez a que nes nueches d'iviernu adquiera temperatures baxo cero na mayoría de les nueches con una media de mínima de 1 °C nel iviernu siendo la mínima histórica -13´9 °C con una media de 48 nueches de xelada y siendo habitual dalguna qu'otra nevada ocasional en foles de fríu una y bones los iviernos son fríos y secos siendo los meses de marzu y abril los mas lluviosos. Los branos son calorosos y secos pero les nueches son fresques y prestoses.
Historia
editarLos restos arqueolóxicos atopaos na zona dan amuesa del so orixe prehistóricu que se remonta a la Edá del Bronce. Mientres la dómina romana algamó tal importancia que-y ganó'l privilexu d'acuñar moneda propia. Frutu tamién d'esa importancia foi la construcción d'un anfiteatru nel sieglu II sobre'l que se llevanta güei el castiellu de les Armes. Foi conquistada a los árabes por Sancho II de Portugal y pasó a la corona de Castiella con Sancho IV, que llevó a cabu la reconstrucción del castiellu. El llibru 'Espedientes carcelarios de Aroche (Huelva). Prisión Provincial, 1936-1939' (Facediciones, 2008), de Juan José Antequera Luengo y Juan José Luengo Jiménez, da cuenta de cuantos vecinos sufrieron prisión mientres la guerra civil española.
En 1594 Aroche formaba parte del reinu de Sevilla na Sierra de Aroche y cuntaba con 535 vecinos pecheros. Los árabes tamién poblaron la zona, mui cerca del actual Aroche esiste un xacimientu de fines del sieglu X d. de C. A mediaos del sieglu X, Al-Razi describe'l castiellu como perteneciente a la Kura de Baga, asina mesmu, Ibn Galib asitiar dientro de la mesma Kura y nomar como AWRUS, d'ello, esprender que Aroche yera un 'iglim' de la Cora de Beja (Portugal). A finales del sieglu XII, empieza reconquistar portuguesa poles Órdenes Militares del Hospital y Santiago, nel sieglu XIII, reconquistárense Moura, Serpa, Aracena y Aroche, rompiéndose la frontera y creando rocees ente Castiella y Portugal al degolar este la marxe derecha del Guadiana.
Les discrepancies ente Sancho II cola Santa Sede faen qu'esti busque sofitu nel rei castellanu Fernandu III, ayuda que-y ufiertó en cuenta de l'arrenunciu pela so parte de los territorios al este del Guadiana, cuestión que Sancho II delega nel so fíu Alfonsu X, volviendo a la corona castellana los enclaves de Aroche y Aracena. Ente 1249 y 1251, muertu Sancho II, el so hermanu Alfonsu III reconquista ente otres poblaciones Aroche y Aracena. En 1255, Alfonsu III da fueru lusitanu a Aroche y en 1267 restablecióse la frontera, afitada nel ríu Guadiana. Aroche, xunto con Cala y Santa Olalla, cuntó con aljamas xudíes, la de Aroche taba asitiada na actual farmacia de callar Puerta de Sevilla.
El caleyo por Aroche, por denominar de dalguna forma'l contautu físicu col pueblu, ye unu de los grandes alicientes que corada viaxar hasta esta fascinante llocalidá serrana. Nun ye necesariu ufiertar nomes nin demasiaes imáxenes. El güeyu humanu encargar d'afayar esi duende que tien Aroche que son les sos cais y los sos barrios, les sos cases encaladas y cais empedradas. Y ye que Aroche bien merez unes hores de recrease non yá colos sos monumentos y muertes d'un pasáu remotu, sinón pa sentir coles sos xentes una ayalga arquitectónica, popular, de fondos raigaños, que se caltién por que lo afaye'l visitante...
Llugares d'interés
editar- Muséu del Santu Rosario
- Muséu arqueolóxicu.
- Castiellu almohade del sieglu XI.
- Ilesia parroquial del sieglu XVI.
- Estadiu Fútbol San Mames, n'honor al Santu Patrón del conceyu.
- Ciudá hispanorromana de Arucci (54-68 d. C.)
Ver tamién
editar- La Ladrillera
- Ilesia de La nuesa Señora de l'Asunción (Aroche)
- Llibru escritu por José María Tenorio Herrera: Noticia histórica del proyeutu de repoblación de l'antigua aldega del Gallego que tuvo asitiada sobre la frontera de Portugal nel términu de la villa de Aroche. Testu impresu n'Huelva, editorial Galvez y Cie 1837.
Galería
editar-
Monumentu
-
Restu romanos nel muséu arqueolóxicu
-
Vista del castiellu
-
Muséu del Rosario
-
Vista de Aroche
Enllaces esternos
editar- Arucci y Turobriga: El procesu de romanización de los llanos de Aroche
- Aroche - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía *[https://web.archive.org/web/20080423223447/http://www.babeloo.es/espana/andalucia/huelva/aroche/museo-del-santu-rosariu Muséu del
Santu Rosario] - Muséu del Santu Rosario *[http://www.juntadeandalucia.es/medioambiente/servtc5/ventana/mostrarFicha.do?idEspacio=14067 Paraxa Natural Sierra Pelada y Rivera del Aserrador nel términu municipal de Aroche]
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.