Atles (mitoloxía)

Atles
Información
Sexu	masculín
Nacimientu	fecha desconocida
Cónxuxe	Pléyone (es) y Etra (es)
Padres	Xapetu Clímene (es) y Asia (es)
Fíos	Mérope (es) , Hías (mitología) (es) , Táigete (es) , Maya (es) , Celeno (es) , Calipso (es) , Alcíone (es) , Estérope (es) , Electra (es) , Héspero (es) , Ambrosía (híade) (es) , Cleeia (en) , Coronis (en) , Polyxo (en) , Aesyle (en) , Dioné (en) , Dione (en) , hespéride (es) , Diomedes (en) , Eudora (en) y Maera (en)
Familiares	Prometéu, Menecio (es) , Epimeteo (es) y Gadiro (es)
	[editar datos en Wikidata]

Na mitoloxía griega, Atles, Atlante o Atlas^[1] (en griegu antiguu Ἄτλας, ‘el portador’, de τλάω tláô, ‘portar’, ‘soportar’) yera un mozu titán al que Zeus condergó a cargar sobre los sos costazos coles pilastres que calteníen la Tierra (Gea) dixebrada de los cielos (Uranu). Yera fíu de Xapetu y la ninfa Clímene (n'otres versiones, d'Asia) y hermanu de Prometeo, Epimeteo y Menecio. Higino, sicasí, facer fíu de Gea y Éter o Uranu, anque'l testu del Prefaciu, onde fai esta afirmación, ta daqué conrotu. Foi'l padre de les Hespérides (con Hesperis), Mera, les Híades, Calipso y les Pléyades.

Etimoloxía

La etimoloxía del nome Atles ye incierta y sigue aldericándose: dalgunos derivar del raigañu protoindoeuropea *tel, ‘sostener’, ‘soportar’, mientres otros suxeren que ye un nome preindoeuropéu. Puesto que los montes Atles tán nuna rexón habitada por bereberes, podría ser que'l nome llatín tal como lo conocemos fuera tomáu del bereber. Ello ye que el sol ye llamáu de cutiu ‘el güeyu del cielu’ (Tit), y yá que se pon pel oeste, l'océanu Atlánticu pue ser llamáu ‘el llugar de tapecimientu del sol' o Antal n Tit. Los griegos podríen haber tomáu emprestáu esti nome pal océanu, y usáu más tarde el so raigañu atl- pa formar el nome «Atles».

El titán Atles

Atles empobinó a los Titanes na Titanomaquia o guerra contra los olímpicos. Cuando los Titanes fueron derrotaos , Zeus condergó a Atles a cargar coles pilastres que dixebren la tierra de los cielos,mui cerca del xardín de les Hespérides.

Nun principiu solo les ninfes Hespérides yeren les encargaes de curiar les mazanes d'oru,pero Hera nun confiaba nelles asina qu'unvió a Ladón, xuntos yeren los encargaos de vixilar les preciaes mazanes d'oru; Atles recordó la profecía de Temis,^[2] amenació a Perséu y aconseyólu que se fora. Entós Perséu sostuvo la cabeza de Medusa ante los güeyos del Titán, y asina lo convirtió nuna enorme piedra a la que se llamaría cordal del Atles. Dicir d'estos montes que yeren tan altes que tocaben el cielu, anque los sos árboles yeren tan trupos que torgaben xubiles.

Sicasí, otres versiones cunten que Heracles, descendiente de Perséu, engañó a Atles por que recuperara delles mazanes d'oru del xardín de les Hespérides como parte de los sos dolce trabayos. Prometeo aconseyáralu que nun fuera él mesmu a buscales, sinón qu'unviara a Atles. Pa llogralo, Heracles ufiertar a suxetar el cielu mientres Atles diba buscales. Pero al volver, Atles nun quixo aceptar la devolución de los cielos, y dixo qu'él mesmu llevaría les mazanes a Euristeo, l'home que les pidiera. Heracles engañar de nuevu, pidiéndo-y que suxetara'l cielu un momentu p'afaese la so capa.

El rei Atles

Diodoro Sículo afirmaba nel so Biblioteca histórica^[3] que Atles o Atlante yera un míticu rei de Mauritania, en Libia. Dicíase que yera un sabiu filósofu y matemáticu y un estraordinariu astrólogu, descubridor de la esfericidad de les estrelles y artífiz del primer globu celeste. Ésta sería la razón pola que terminaría convirtiéndose un personaxe fantásticu que llevaría'l firmamentu completu sobre los sos costazos.

Atles cásase con Hesperis, fía del so hermanu Héspero, cola que tuvo a los seis Hespérides, tamién llamaes Atlántides. La familia tenía fataos de formoses oveyes de color doráu. Busiris, el cruel rei d'Exiptu, unvió pirates a raptar a les Hespérides. Mientres éstos taben de camín, Heracles llegó a Exiptu y, por otres razones, mató a Busiris. Mentanto, los pirates secuestraron a les rapaces mientres éstes xugaben nun xardín, y coláronse con elles. Desafortunadamente pa ellos, Heracles atopólos mientres comíen nuna sablera. En sabiendo poles Hespérides lo qu'asocedía, mató a tolos pirates y devolvió a les rapaces al so padre Atles, quien como compensa dio-y les oveyes d'oru (alviértase qu'en griegu μήλο mēlo puede significar ‘oveya’ o ‘mazana’) que-y pidiera'l rei Euristeo de Micenas.

Atles na cultura

Estatua d'Atles nel palaciu Linderhof.

Anque dende mediaos del sieglu XVI ye frecuente amosar al titán Atles nos atles cartográficos, nun foi a ésti sinón al rei libiu a quien el xeógrafu Gerardo Mercator rindió tributu cuando usó per primer vegada'l nome «atles» pa describir un llibru de mapes, al incluyir una representación so na páxina-títulu del so llibru Atles, Sive Cosmographicae Meditationes De Fabrica Mundi... (publicáu póstumamente en 1595).

Ver tamién

Referencies

↑ María Asunción Hevia González. «Mitoloxía clásica na lliteratura asturiana del sieglu XVIII». Consultáu'l 2 d'abril de 2020.
↑
Atles: va llegar el día nel que'l to árbol va ser desaposiáu del so oru por un fíu de Zeus.

Ovidiu: Les metamorfosis, IV, 643.
- IV, 604 - 662 (Perséu y Atles): metamorfosis:_Llibru_IV#Perséu_y_Atles_.28604_-_662.29 testu español en Wikisource.
  - IV: testu llatín en Wikisource.
↑
Diodoro Sículo: Biblioteca histórica, IV, 26, 2 - IV, 27, 5.
- IV, 19, 1 - IV, 39, 4: testu inglés nel sitio Theoi.
  - IV: testu griegu, con índiz electrónicu, nel Proyeutu Perseus. Emplegando'l rótulu activu "aponderái", que se topa na parte cimera derecha, llógrase ayuda n'inglés col vocabulariu griegu del testu.
    - IV, 26: 2; 3; 4.
    - IV, 27: 1; 2; 3: 4; 5.
      IV: testu griegu en Wikisource.

Enllaces esternos

Perséu y Atles en Les metamorfosis, d'Ovidiu: Llibru IV, 604 - 662. Testu español en Wikisource.
- IV: testu llatín en Wikisource.
Filóstrato el Viejo: Cuadros; II, 20: Atles (Ἄτλας).
- Testu billingüe griegu - francés nel sitio de Philippe Remacle (1944 - 2011).

[1] María Asunción Hevia González. «Mitoloxía clásica na lliteratura asturiana del sieglu XVIII». Consultáu'l 2 d'abril de 2020.

[2] 

Atles: va llegar el día nel que'l to árbol va ser desaposiáu del so oru por un fíu de Zeus.

Ovidiu: Les metamorfosis, IV, 643.

IV, 604 - 662 (Perséu y Atles): metamorfosis:_Llibru_IV#Perséu_y_Atles_.28604_-_662.29 testu español en Wikisource.
IV: testu llatín en Wikisource.

[3] IV, 604 - 662 (Perséu y Atles): metamorfosis:_Llibru_IV#Perséu_y_Atles_.28604_-_662.29 testu español en Wikisource.
IV: testu llatín en Wikisource.

[4] IV: testu llatín en Wikisource.

[3] Diodoro Sículo: Biblioteca histórica, IV, 26, 2 - IV, 27, 5.
IV, 19, 1 - IV, 39, 4: testu inglés nel sitio Theoi.
IV: testu griegu, con índiz electrónicu, nel Proyeutu Perseus. Emplegando'l rótulu activu "aponderái", que se topa na parte cimera derecha, llógrase ayuda n'inglés col vocabulariu griegu del testu.
IV, 26: 2; 3; 4.

IV, 27: 1; 2; 3: 4; 5.
IV: testu griegu en Wikisource.

[6] IV, 19, 1 - IV, 39, 4: testu inglés nel sitio Theoi.
IV: testu griegu, con índiz electrónicu, nel Proyeutu Perseus. Emplegando'l rótulu activu "aponderái", que se topa na parte cimera derecha, llógrase ayuda n'inglés col vocabulariu griegu del testu.
IV, 26: 2; 3; 4.

IV, 27: 1; 2; 3: 4; 5.
IV: testu griegu en Wikisource.

[7] IV: testu griegu, con índiz electrónicu, nel Proyeutu Perseus. Emplegando'l rótulu activu "aponderái", que se topa na parte cimera derecha, llógrase ayuda n'inglés col vocabulariu griegu del testu.
IV, 26: 2; 3; 4.

IV, 27: 1; 2; 3: 4; 5.
IV: testu griegu en Wikisource.

[8] IV, 26: 2; 3; 4.

[9] IV, 27: 1; 2; 3: 4; 5.
IV: testu griegu en Wikisource.

[10] IV: testu griegu en Wikisource.

[1]

[2]

[3]