Ayoó de Vidriales
Ayoó de Vidriales ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Zamora, na comunidá autónoma de Castiella y Lleón.[3]
 Ayoó de Vidriales | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Castiella y Lleón | ||
| Provincia |  provincia de Zamora | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
| Nome oficial | Ayoó de Vidriales (es)[1] | ||
| Códigu postal |
49619 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°07′43″N 6°04′00″W / 42.128611111111°N 6.0666666666667°O | ||
  Ayoó de Vidriales Ayoó de Vidriales (España) | |||
| Superficie | 59.97 km² | ||
| Altitú | 803 m[2] | ||
| Llenda con | |||
| Demografía | |||
| Población |
278 hab. (2023) - 157 homes (2019) - 151 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Zamora | ||
| Densidá | 4,64 hab/km² | ||
| ayoodevidriales.com | |||
 | |||
Xeografía
editarNel términu municipal atópense les llocalidaes de Ayoó de Vidriales, Carracedo de Vidriales y Congosta. Atopar a una altitú de 840 m y los sos habitantes llámense ayoínos.[4]
Historia
editarLos primeros habitantes nel espaciu qu'ocupa Ayoó foi un asentamientu de cazadores pañadores previu a la dominación árabe, que darréu quedó despobláu. Asina, l'actual llocalidá nacería cola instalación d'una comunidá de monxos sobre esti antiguu asentamientu, onde construyeron un monesteriu masculín. Ésti, denomináu de “Agio” o "Ageo", de que'l so nome deriva la pallabra Ayoó que da nome al pueblu,[5] esistía yá a finales del sieglu IX.
A lo llargo del sieglu XII, el monesteriu orixinal tuvo de ser abandonáu, yá que nel añu 1154 el rei Alfonsu VII de Lleón fixo entrega al abá don Sueru del monesteriu de Ageo por qu'estableciera ellí un conventu so la orde de San Benitu. En 1156 este mesmu Sueru, siendo yá obispu de Coria, donaba a Pedro Pérez, monxu y diáconu, el monesteriu de Ageo que recibiera del monarca lleonés cola condición d'establecer una comunidá so la regla de San Benitu.[6]
Entós, el monesteriu convertir n'unu de los prioratos del monesteriu de San Martín de Castañeda, magar na segunda metá del sieglu XII Ayoó pasó a depender de la Orde del Temple, una y bones el "Balto de Castañeda" recuéyese un pleitu ante'l Papa en que se reclama la restitución de Ayó en Val de Bedriales, que foi tornada: “Pelos años de 1182 el Papa Luzio terceru mandó a los Caballeros templarios buelban a esti monesteriu'l llugar de Rivadelago y el de Ayó en Val de Bedriales que teníen tomaos, y si non lo hiziesen comparezacan en juizio ante l'obispu de Zamora, o de Astorga, o arzediano de Lleón. Ta selláu esti preséu con sellu de plomu pendiente d'un gordón de filo, y nel so caxón númberu 58. Empieza Luçius episcopus, etc.” D'esta miente, el monesteriu de Ayoó caltener sol control templariu hasta entamos del sieglu XIV, cuando foi eslleida dicha Orde per mandatu papal. Asina, Ayoó pasó a depender de la corona hasta 1371, añu en qu'Enrique II vencer a Pérez de Valderrábano. En 1504, sicasí, Ayoó pasó a manes de Francisco Enríquez, por aciu carta real dada polos Reis Católicos, quedando dende entós y hasta'l sieglu XIX so control del Marqués de Alcañices.[5][7]
Per otru llau, mientres la Edá Moderna, tanto Ayoó como los sos pedaníes tuvieron integraos na provincia de Lleón, tal que recueye nel sieglu XVIII Tomás López en Mapa xeográficu d'una parte de la Provincia de Lleón.[8] Sicasí, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, el conceyu de Ayoó pasó a formar parte de la provincia de Zamora, calteniendo la so adscripción rexonal al Reinu de Lleón, que, como toles rexones españoles de la dómina, escarecía de competencies alministratives,[9] siendo adscritu en 1834 al partíu xudicial de Benavente.[10] En redol a 1850, el conceyu de Ayoó de Vidriales tomó la so actual estensión territorial, al integrar nel so términu les llocalidaes de Congosta y Carracedo de Vidriales.[11]
Tres la constitución de 1978, Ayoó pasó a formar parte en 1983 de la comunidá autónoma de Castiella y Lleón, en tanto conceyu integráu na provincia de Zamora.[12]
Economía
editarPertenez a la indicación xeográfica, con derechu a la mención vinu calidable, de Valles de Benavente.[13]
Monumentos
editar
- Ilesia de San Salvador. Asítiase práuticamente aisllada del nucleu de población, nel so llau oriental, ante un frondoso espaciu conocíu como «güertes de la fonte». Presenta planta rectangular con una sola nave y cabecera con testeru rectu, de planta cuadrada. Nel so llau sur adósase una pequeña sacristía construyida, según la inscripción que reza nel dintel de la so ventana, nel sieglu XVIII. Nos pies asítiase una llamativa espadaña o torre de campanes, a la que s'apuerta por una escalera que crea un ampliu arcu apuntáu, a manera d'arbotante, sol qu'escurre una cai.
- Torrexón o castiellu de Ayoó. Trátase d'una torre fuerte tardogótica
- Ermita de San Mamés.
- Ilesia de San Miguel (Carracedo de Vidriales). Asitiar na pedanía de Carracedo de Vidriales.
- Ilesia de San Martín (Congosta de Vidriales). Allugar na pedanía de Congosta de Vidriales.
- Ermita de La nuesa Señora del Rosario (Congosta de Vidriales). Allugar na pedanía de Congosta de Vidriales.
- Banzáu de Ayoó. Popularmente conocíu como de Requeijo, foi construyíu en 1975 surtiéndose de les agües del río Fonte Mildedos.
- Presa de Congosta. Foi construyida en 1978 nel cursu del regueru Pequeñino.
Fiestes
editar
Les fiestes son el 6 y 7 d'agostu y el 24 y 25 del mesmu mes. El 6 celébrase El Salvador, que ye'l patrón del pueblu y el 7, San Mamés; dempués suelse faer fiesta los dos díes antes del 24 y 25; el 24, San Bartolo y el 25, San Bartolín.
Demografía
editar| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2008 | 2017 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 579 | 516 | 442 | 426 | 399 | 339 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: [necesita referencies]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gráfica d'evolución demográfica d'Ayoó de Vidriales ente 1900 y 2017 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
|
|
Nᵘ | Conceyu | Población | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ayoó de Vidriales | 235235 | ||||||||
| 2 | Congosta | 6464 | ||||||||
| 3 | Carracedo de Vidriales | 4040 | ||||||||
| Fonte: INE 2017 | ||||||||||
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/ayoo-de-vidriales-id49018.
- ↑ Nomenclátor: Población del Padrón Continuo por Unidad Poblacional del INE
- ↑ PROYEUTU DE CONCENTRACIÓN PARCELARIA DE LA ZONA DE AYOO DE VIDRIALES II (ZAMORA)
- ↑ 5,0 5,1 Cuadiernu de cultura Ageo
- ↑ San Arandiselo y el monesteriu de Ayóo de Vidriales - Una mirada en clave berciana
- ↑ El monesteriu de San Salvador de Villaverde de Vidriales
- ↑ López, Tomás (1786). Biblioteca Dixital Real Academia de la Historia: Mapa xeográficu d'una parte de la Provincia de Lleón (en castellanu).
- ↑ «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
- ↑ INE: Provincia de Zamora. Entiende esta provincia los siguientes conceyos por partíos xudiciales
- ↑ Alteraciones de los conceyos nos Censos de Población dende 1842: Ayoó de Vidriales
- ↑ {{cita web|url=http://www.jcyl.es/web/jcyl/binarios/195/628/ESTATUTU%20DE%20AUTONOMIA.pdf%7Ctítulu =Ley Orgánica 14/2007, de 30 de payares, de reforma del Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón|autor=
- ↑ ORDE AYG/1942/2004, de 22 d'avientu, pola que se reconoz el V.C.P.R.D. «Vinu calidable de los Valles de Benavente» y apruébase el so Reglamentu.
Datos: Q1765291
Multimedia: Ayoó de Vidriales
