Canal Trinidad
La canal Trinidad[Nota 1] ta asitiada nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas, ye una de les canales canales de la Patagonia secundarios de la Patagonia chilena. Esta canal ufierta una salida más favorable a les naves que se dirixen al océanu Pacíficu cuando la salida del estrechu de Magallanes nun puede emplegase con ventaya.
| Canal Trinidad | |
|---|---|
| Situación | |
| Tipu | canal marítima |
| Coordenaes | 49°54′07″S 75°24′08″W / 49.90198°S 75.40235°O |
  Canal Trinidad Canal Trinidad (Chile) | |
| Datos | |
 | |
Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.[1]
Dende hai aproximao 6.000 años les sos costes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.
Allugamientu
editarEmpieza pel so llau oeste, abiertu al océanu Pacíficu, nun puntu allugáu a la corte del cabu Primeru, nel estremu de la península Corsu de la islla Mornington (49°57′02″S 75°36′05″W / 49.95056°S 75.60139°O) y termina pol oriente nel pasu Caffin (50°09′04″S 74°44′05″W / 50.15111°S 74.73472°O).
Tien 38 milles de llargu, ye fondu y llimpiu, navegable por tou tipu de naves. Ye una bona alternativa pa naves que nun deseyen enfrentar los temporales y mar gruesa de la boca occidental del estrechu de Magallanes que s'atopa 160 milles más al sur y tamién p'aquelles que deseyen evitar posibles atrasos nel encruz de l'Angostura Inglesa.[2]
Xeoloxía y orografía
editarNel pasáu produció un fundimientu del territoriu provocáu pol alcuentru, frente a la península de Taitao, de tres plaques tectóniques: la de Naza y l'Antártica que se mueven escontra l'este, y la Suramericana que se mueve escontra l'oeste. Esta situación causó un bultable fundimientu del cantu de la placa Suramericana baxando los suelos al so nivel actual, lo que puede comprobase pola fragmentación del territoriu y la penetración del mar nos llugares fundíos, surdiendo gran cantidá d'islles.
Data de la dómina terciaria; y ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero'l cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur de la cordal de la Mariña.
Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.[3] Les tierres de la mariña norte de la canal, formada poles islla Wellington y Mornington son baxes y nelles hai dellos bonos fondeaderos, tales como puertu Charrúa y puertu Alert.
La mariña sur conformada pola mariña de la islla Madre de Dios tien cuetos serrapatosos de color gris por cuenta de la piedra caliar, los qu'a la primer vista paecen tar cubiertos por nieve. Nella hai dellos esteros, la mayoría fondos.
La corriente de fluxu (llena) cuerre escontra l'este y la de refluxu (vaciante) escontra l'oeste. El cambéu de corriente depende de los vientos reinantes. La corriente tira de normal a razón de media milla per hora, sacante nos pasos Caffin y Brassey en qu'aumenta a unu y mediu nuedos.
La canal cunta con faros automáticos y balices como ayudes al navegación comercial.[4]
Climatoloxía
editarLa rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.
Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en islla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.
La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura media de 9 °C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra'l seronda.
Esisten solu dos estaciones: branu y iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen cuasi puramente del SO con gran intensidá.
Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu.[5]
Na mayoría de los senos, esteros y canales les tierres altes faen camudar la direición del vientu verdaderu. El vientu tiende a soplar a lo llargo de les canales, siguiendo la so direición y escontra baxo nos valles.
Nos puertos y fondeaderos que s'atopen a sotaventu de les tierres altes, cuando los bastios que soplen polo alto atopen quebraes o valles, baxen por ellos en forma repentina y violenta, a estos bastios conózse-yos como “williwaws”.
El vientu dominante en tola zona según el mes ye: xineru del NO – febreru del O – marzu y abril del O – mayu ronda al S – xunu camuda al SO – xunetu y agostu ente l'O al SO – setiembre del E y del N – ochobre del O – payares del O al NO y n'avientu del ONO.[5]
Flora y fauna
editarNes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel.
Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.[6]
El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corcuspinos y choros[7]
Producción
editarProducción minera
editarNamái s'atoparon minerales de piedra caliar na islla Guarello el que ye estrayíu y embarcáu pola Compañía d'Aceru del Pacíficu y de mármol na islla Diego de Almagro.[6]
Producción ganadera
editarEl senu Última Esperanza pola bona calidá de les sos camperes ye la única parte d'esta rexón onde se desenvolvió con escelente resultáu la crianza de ganáu corderuno, lo qu'anició industries de carnes frigorizadas, graserías y esportación de llanes.[6]
Historia
editarA cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada cuasi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu xviii ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.
Dende mediaos del sieglu xx eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses costes.
Por más de 6.000 años estes canales y les sos costes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[3]
Descripción mariña norte
editarGolfu Trinidá
editarFormar nel sector oeste de la canal Trinidá ente'l llau sur de la islla Mornington y la mariña noroeste de la islla Madre de Dios. Les fondures nun son considerables polo que, anque haya bon tiempu, fórmase una mar curtia y arbolíu. Na so mariña norte atopa la badea Bossi, na parte este tán les roques Seal y nel sureste'l puertu Henry.[8]
Cabu Primeru
editarSegún el Carreru les sos coordenaes son 49°50′S 75°37′W / 49.833°S 75.617°O. Ye l'estremu sur de la península Corsu de la islla Mornington. Ta formáu por una punta llarga, baxa ya inclinada. Hai que da-y un veril de más de 3 nmi.[9]
Roques Seal
editarSegún el Carreru les sos coordenaes son 49°55′S 75°20′W / 49.917°S 75.333°O. Tán allugaes al empiezu del llau oeste de la canal Trinidá. Ocupen una estensión de ½ nmi en direición N-S por 1 milla de E-O. Sobre l'agua ven seis puntes de roca de 1,50 metros d'altor nes que la mar ruempe permanentemente; con bon tiempu son columbraes a 10 nmi de distancia. Les naves pueden pasar per cualesquier llau de les roques pero ye recomendable faelo pel sur.[10]
Puertu Alert
editarLes sos coordenaes según el Carreru son 49°53′S 75°14′W / 49.883°S 75.233°O Allugáu 2½ nmi al ONO de la punta Sakkarah nel sector sur de la islla Mornington. La so entrada reconocer por un ribayu blancu de piedra caliar de 45 metros d'altu. Pa tomar el fondeadero esisten balices de enfilación. Esisten peligros señalizaos nel planu del puertu. El fondeadero tien fondures de 20 a 42 metros aptu pa naves de cualquier porte. Puede faese aguada, hai maderes principalmente ciprés y tepú. Abondosa pesca.[11]
Islles Van
editarSon dos grupos d'islles, grupu oriental y grupu occidental, allugaos 3 nmi al oeste de les islles Malaspina y que tomen una estensión de 3½ nmi de llongura por 1¼ d'anchu. Les islles del grupu oriental son más altes que les occidentales, la más alta mide 27 metros y puede columbrase dende 10 nmi de distancia. El grupu occidental ye baxu y montiegu. Les agües ente dambos grupos nun son navegables.[12]
Canal Picton
editarEmpieza pel norte ente l'estremu NO de la península Wharton y les rompientes Stortebecker. El so estremu sur ta ente la islla Memphis y la punta Sakkarah. Xune'l golfu Ladrillero cola canal Trinidá. Direición xeneral SSE con una llongura de 38 nmi y un anchu mediu de 1 milla marina. Na mariña del llau este de la canal esisten una infinidá de senos que s'internen na península Wharton. Ye navegable en tola so estensión por naves que tengan menos de 7,60 metros de caláu y tienen de faelo colos servicios d'un práuticu. Tien De tenese procuru nel so estremu norte onde s'alluga'l so Picton.[13]
Islles Malaspina
editarAsitiaes na entrada oeste del Brazu del Norte. Son un numberosu grupu d'islles, castros y roques. El llau sur ta llibre de peligros, pueden salease hasta ½ nmi de distancia.[14]
Brazu del Norte
editarAbre a 6 nmi al NO de les islles Pletey, na mariña la península Wharton de la islla Wellington na que s'interna en direición xeneral NE por 38 nmi. Na so boca tien 2½ nmi d'anchu'l que mengua hasta ½ nmi cuando se llega al fondu del brazu. A 22 nmi de la entrada encruciar en dos brazos. La mariña oeste ye más baxa y tien delles abras y badees. La mariña este tien montes altos, tales como'l monte Staples de 900 metros d'altu y el monte Catedral de 735 metros y na que tamién se formen quebraes y abras. En 1883 foi esploráu pola corbeta alemana Albatross y pol escampavía Toro de l'Armada de Chile.[14]
Islles Pletey
editarSon un grupu d'islles pequeñes y montiegues asitiaes a 2¼ nmi al oeste de la islla Camel al sur de la islla Wellington. Tomen una estensión de ½ nmi de llargu. La más alta tien 24 metros. Nun hai pasu navegable ente les islles y la islla Wellington.[15]
Fondeadero Kathleen
editarLes sos coordenaes según el Carreru son 50°02′S 74°47′W / 50.033°S 74.783°O. Ye bono de reconocer pola islla Camel que ye la parte sur del surgidero. El fondu del fondeadero ye de roques con magre azul. El meyor surgidero atopar en 27 metros de fondura. Ye un bon llugar p'apreciar l'estáu del mar y del tiempu na canal Trinidá.[16]
Islla Camel
editarAllugada 1¼ nmi al oeste del puertu Charrúa. Ye bien notable vista dende l'oeste porque ye una masa solitario de 439 metros d'altu de forma rectangular con dos prominencies nel so visu, tien una llongura de 2 nmi y un anchu de ½ nmi a 90°.[17]
Puertu Charrúa
editarAsitiáu según el Carreru en 50°02′S 74°43′W / 50.033°S 74.717°O nel sector norte del pasu Brassey. 2¾ nmi al oeste del cabu Sommerset abrir escontra l'occidente un esteru en que'l so brazu norte atopar puertu Charrúa qu'ufierta un fondeadero abrigáu en 12 metros d'agua y fondu de fango. La so mariña oeste ta espaldada pelos montes Normanhurst que s'alcen hasta 625 metros.[18]
Pasu Brassey
editarFormar ente l'estremu SE de la islla Wellington y el llau norte de la islla Tópar. Tien 2 nmi d'anchu mediu y una llongura de 8 nmi comunicando l'estremu SO de la canal Trinidá cola canal Wide. Ye fondu y llibre de peligros. La corriente de fluxu dirixir escontra l'este y la de refluxu escontra l'oeste. Nos equinoccios la corriente tira 1½ nmi per hora.[19]
Islla Tópar
editarAsitiada 1½ nmi al SSO del cabu Somerset de la islla Wellington. Estrema la entrada oriental de la canal Trinidá en dos pasos: Brassey y Caffin. Montiega hasta un altor de 240 metros. Tien 658 metros d'altu col so cume de roca desnuda y plana como una mesa. A media milla de la so mariña sureste atopen los castros Moreton que marquen l'estremu sur de la canal Wide y entamu de la canal Concepción. Nel so estremu NE, na punta Sunbeam, hai instaláu un faru automáticu. Les sos costes tán llibres de petones.[20]
Descripción mariña sur
editarCabu Rugged
editarLes sos coordenaes según el Carreru son 50°01′S 75°25′W / 50.017°S 75.417°O. Ye l'estremu occidental de la islla Madre de Dios, nél remata una cadena de cuetos llamada Sierra Tudor. Ye una masa de roques de forma piramidal, puerco en tou la so contorna hasta 2 y 3 nmi. El so enfilación col cabu Primero señala la llende occidental del golfu Trinidá.[21]
Puertu Henry
editarLes sos coordenaes según el Carreru son 50°00′S 75°22′W / 50.000°S 75.367°O. Asitiáu nel ángulu SE del golfu Trinidá y sobre la mariña NO de la islla Madre de Dios. La so entrada ta ente les islles Seymour y los castros Aragón. Estender escontra'l sur por ½ nmi por un anchu averáu de 3 cables. Recomendable solo pa naves chiques y siempres qu'haya bon tiempu.[22]
Islla Látimer
editarEnllastrada na mariña norte de la islla Madre de Dios. Nel llau sur de la canal Trinidá ye la segunda en tamañu. Tien 3 nmi de llongura en sentíu N-S y un mayor anchu de 1½ nmi a 90°. Nel llau oeste tien un cuetu de 293 metros d'altu. Poles sos bandes fórmense los senos Crammer y Wolsey.[23]
Puerto Rosario
editarLes sos coordenaes según el Carreru son 50°00′S 75°10′W / 50.000°S 75.167°O. Asitiáu 3½ nmi al oeste de la islla Pilot. El so fondeadero tien una estensión de ½ nmi. La so entrada ta ente un castru de 4,50 metros d'altu y montiegu y una roca negra de forma dentada y 1,20 metros d'altu. El meyor fondeadero atopar en 32 metros d'agua, llechu de fango y sable.[24]
Islla Pilot
editarAsitiada cerca de la mariña norte de la islla Madre de Dios. Ye la de mayor tamañu na mariña sur de la canal Trinidá. Mide 4½ nmi de llongura en direición N-S y 2 nmi de mayor anchu a 90° . Pel so llau este atopa la península Coppinger de la islla Madre de Dios y pola so banda occidental atópense la islla Hernando y el senu Lamero. Tien 480 metros d'altu. El so estremu nordés ye'l cabu Candelaria que tien la forma d'un conu, el so altor ye de 315 metros.[25]
Seno Delgado
editarAbre na mariña norte de la islla Madre de Dios ente la península Coppinger y la mariña occidental de la península Brazu. Ye una entrada de 4 nmi en direición SSE que tien amás dos brazos secundarios: badea East y Rancón del Suroeste. Al fondu del brazu principal atópase puerto Delgado que nun sirve como fondeadero y onde hai una sienda emplegada polos kawésqar pa tresportar les sos canoes hasta la canal Concepción.[26]
Islla Mediu
editarAllugada 1¼ nmi al oeste de la islla Tópar y nel estremu noroeste del pasu Caffin. Ye pequeña, ¾ nmi de llargu y 45 metros d'altu cubierta de monte bien tupiu. Les naves pueden navegar por cualesquier de los sos llaos a una distancia mínima de 2 cables. Nel so estremu oeste hai instaláu un faru automáticu.[27]
Pasu Caffin
editarFormar ente la mariña NE de la islla Madre de Dios y el llau SO de la islla Tópar. Tien 3 nmi de llargu y 1½ nmi d'anchu. Nel centru hai fondures ente los 58 y los 388 metros. Xune la canal Trinidá cola canal Concepción.[15]
Ver tamién
editar- Orografía
- Xeoloxía
- Glaciación Würm (Edá de Xelu)
- Islles de Chile
- Xeografía de Chile
- Chile insular
- Islles de Chile
- Golfos per superficie
- Historia de la patagonia
- Patagonia chilena
- Pueblos orixinarios chilenos
- Parques nacionales de Chile
- Canales de la Patagonia
- Canales fueguinos
- Muséu Acatushun
- Estancia Harberton
Notes
editar- ↑ Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.
Referencies
editar- ↑ Magallanes, 2018.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 177,215.
- ↑ 3,0 3,1 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 25,39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 37,38,177,215.
- ↑ 5,0 5,1 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 39-46.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 38.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 176,229.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 175,176,229.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 176,177,230.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 224,225,227.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 224.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 206.
- ↑ 14,0 14,1 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 221.
- ↑ 15,0 15,1 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 219.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 218.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 134,218.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 134,217.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 136,217.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 136,216,217.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 176,178,185,231.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 178,230,231.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 228.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 227,228.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 222.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 220.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 219,220.
Bibliografía utilizada
editar- Institutu Xeográficu Militar (1970). Atles de la República de Chile. Santiago - Chile - Institutu Xeográficu Militar. Segunda edición.
- Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
- Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
- Incafo, S.A. (1982). Chile y los sos parques nacionales. Madrid - España - La Naturaleza n'Iberoamérica. 84-85389-35-2.
- Magallanes, Rexón (2018). Gobierno de Chile - Rexón de Magallanes. https://www.gob.cl/rexones/region-de-magallanes/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre les islles de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la flora de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la fauna de Chile.
- Directemar - Armada de Chile
- Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
- Oceanografía xeolóxica UCV
Datos: Q5746759
