Cecilia Barriga

Cecilia Barriga (1957, Concepción) ye una direutora, guionista y productora audiovisual hispana-chilena qu'utiliza diversos formatos y xéneros: videoarte esperimental y performance, documental y cine de ficción. Dende l'entamu de la so carrera en 1982 hai documentáu la situación de les muyeres nel mundu, el pensamientu y activismu feminista y la construcción d'identidaes, individuales y coleutives. Tamién siguió de cerca'l procesu de movimientos ciudadanos como'l 15M n'España, “Occupy Wall Street” n'EE.UU y les protestes d'estudiantes en Chile. Constante viaxera, amás de Chile y España moró en Nueva York, L'Habana, Berlín y Zurich. Los sos trabayos exhibiéronse internacionalmente en museos d'arte contemporáneo, canales de televisión, festivales y sales de cine.

Cecilia Barriga
Vida
Nacimientu	Concepción, 1957 (66/67 años)
Nacionalidá	España
Estudios
Llingües falaes	castellanu
Oficiu	direutora de cine, pintora, documentalista
IMDb	nm0057441

Formación

Realizó los sos primeros estudios en Concepción hasta qu'en 1977, a los 19 años, se exilió a España fuxendo de la dictadura chilena. En Madrid estudió imaxe y soníu na Universidá Complutense y llicencióse en 1985. Una década dempués sigue la so formación n'otros países: en 1994 realiza un cursu de documentales na Escuela San Antonio de Baños en L'Habana (Cuba). En 1995-1996 realiza un seminariu d'escritura creativo audivisual na Universidá de Columbia, Nueva York. Nel 2008 llogra una beca d'escritura de guión nel Centru d'Arte Montehermoso y Art in residency. Villa Strauli. Winterthur. Suiza.

Trayeutoria profesional

Na so obra destaca'l tratamientu de la muyer dende una perspeutiva feminista y la reflexón sobre la construcción d'identidaes individuales y coleutives. Per otru llau, el contestu de la represión política de la dictadura que-y tocó vivir en Chile mientres la so adolescencia son determinantes pa entender la esmolición que siempres tuvo pola denuncia comoquier de represión de les llibertaes, señala la mesma cineasta en "Lo que queda de mi" un testu autobiográficu nel qu'esplica'l so interés pol videu-arte y el so procesu na creación audiovisual.

Nel so primer trabayu, "Ente actos" (1982) esperimenta col videoarte, un xéneru que según Barriga se taba empezando a conocer n'España ignoráu inda pola gran mayoría d'especialistes y académicos rellacionaos col mundu audiovisual. Na pieza plantega la semeya minimalista d'una muyer que realiza solitarios y repetitivos xestos que la rellacionen con oxetos ya instrumentos del trabayu domésticu. D'una forma asemeyada esplora nel actu repetitivu y solitariu el contautu col so cuerpu como un oxetu de prestar. No fondero -diz Barriga- ye la representación de la opresiva soledá y repetición del trabayu domésticu y la reivindicación de la masturbación como l'afirmación de l'apropiación del prestar individual como una vía de lliberación.

En 1984 realiza'l so primer documental: Alcobendas puede ser un nome de muyer. So la entruga ¿Qué ye ser muyer? propón a distintes muyeres de la ciudá la reflexón que constata la dificultá pa definir un conceutu aparentemente fácil y culturalmente acutáu. El documental recibe'l Premiu Nacional de Videu del Institutu de la Muyer.

Con Voix on eine pista (1987) videu esperimental amuesa un paséu astractu y daqué surrealista pola vida d'un personaxe ausente y perdío. Nel escenariu d'una pista d'atletismu apaecen una serie de personaxes de distintes nacionalidaes dando testimoniu nos sos idiomes respeutivos (francés, portugués, inglés, alemán y español) de la vida de Gregorio Sánchez, a quién solo vemos minutos antes d'empecipiar la so carrera en solitariu nesa pista tamién afarada.

En 1988 Barriga torna per primer vegada a Chile con una cámara y rueda el documental Chile, por qué nun sé nel qu'amuesa los momentos d'esaltación en Chile tres la victoria del “Non” ante'l referendu convocáu por Augusto Pinochet y la vuelta del país a la democratización.

En 1990- 1991 crea una de les sos obres más reconocíes, Alcuentru ente dos reines, un curtiu de 14 minutos nel qu'a manera de cine mudu, al traviés de testos y música de pianu, articúlase un drama a dos bandes ente Marlene Dietrich y Greta Garbo faciéndoles coincidir por aciu l'apropiación de fragmentos de películes. El trabayu articula sobre la deconstrucción del xéneru y dialoga col llibru Gender Trouble de Judith Butler, publicáu n'EE.XX. esi mesmu añu estandarte de los estudios feministes y queer nes universidaes d'EEXX mientres la década de los noventa. Trátase d'una de les pieces queer con mayor proyeición internacional nel circuitu artísticu, presente n'instituciones como'l MoMA (Nueva York), Whitney Museum (Nueva York), Muséu Nacional Centru d'Arte Reina Sofía o'l Muséu Guggenheim (Bilbao).

En Esquizo Formes (1991), estrema'l cuerpu proyeutáu y el cuerpu grabáu de los espectadores al traviés de tres monitor Barriga utilizó una columna de 3 monitores que reproducíen el cuerpu humanu estremáu en trés partes. Proyeutábase'l cuerpu estremáu de diverses persones que baillaben al ritmu d'una música. Adulces díbense entemeciendo los cuerpos en distintes partes y la resultancia yera una combinación deformante de les persones, una muyer con un tueru d'home y pies de neñu, por casu o otres delirantes combinaciones. L'espectador poner nun puntu de lluz dende onde tenía de mirar la proyeición y de la mesma él víase reflexáu n'otra columna formada por dos espeyos del mesmu tamañu y puestos al mesmu altor de los monitores que tenía de contemplar. En vegada del monitor cimeru que correspondía a la cabeza apaecíen una serie de primeros planos fronteros de famoses estrelles de cine que miraben a cámara. De resultes l'espectador vía'l so cuerpu cola cara d'un famosu.

En 1994 filmó La firida del mio güeyu sobre la Cuba contemporánea.

En Beixín nun foi un suañu (1995), documenta la IV Conferencia Mundial de la Muyer convocada por Naciones Xuníes en Beijing. Muyeres de tol mundu cavilgando sobre les pilastres de batalla de los años sesenta y setenta inda vixentes que caltienen la desigualdá.

Con Calor City (1996) realizó una aición en Nueva York mientres la gran nevada que dexó cubierta de nieve Manhattan y paralizar mientres delles hores. Con un videu proyeutor portátil pasiar peles cais faciendo proyeiciones sobre los montes blancos de nieve que tapaben los coches con imáxenes del sol y les agües caribeñes de Cuba. No fondero -esplicó Barriga sobre la obra- yera suxurir con un simple actu, qu'en circunstancies estremes una gran ciudá con tanto poder como Manhattan, podía ser tan vulnerable a precisar ayuda d'otros llugares muncho menos poderosos y más probes como Cuba, col so calor y la so enerxía natural.

Mientres la década de los 2000 va siguir cola videocreación, anque'l tonu del mensaxe va volvese más íntimu y autobiográficu. Ye'l casu de Amor Rápido (2000) una pieza de videu arte pa ser proyeutada nuna sala grande. Pela ventana d'un tren d'alta velocidá vemos el típicu paisaxe del sur d'España. La imaxe ye siempres esti viaxe y nunca afayamos l'interior del tren. Apaez un testu escritu que correspuende al pensamientu d'un supuestu personaxe que va sentáu frente a esta ventana. Como un homenaxe a Marguerite Dures, el testu cúntanos les perceiciones qu'esti home tien d'una muyer que ta sentada frente a él.

Tamién nel 2000 rueda en Nueva York Cuando amu, amu nel marcu del cine de ficción. Un curtiu que fala del amor como construcción imaxinaria y del desamor como velea construyida. Una ambigua escritora-escritor cunta los sos dolores pol so amor perdíu. La rabia y el dolor de sentise abandonada-do na inmensidá de Manhattan fáen-y pensar tamién na destrucción d'esa ciudá mancada per años de despiadada civilización.

Nel 2000-2001 estrena Time's Up! (Acabóse'l tiempu), el so primer llargumetraxe protagonizáu pola arxentina Leonor Benedetto. Una comedia en blancu y negru rodada en Nueva York na que cunta les vivencies d'una psicóloga que, farta de pagar arriendos, mércase una caravana pa pasar consulta a los sos pacientes, cola fonderada de la situación política d'América Llatina, concretamente d'Arxentina y Chile presentada nel Festival presenta na seición Zabaltegi

El camín de Moisés (2003), un documental d'encargu pal programa “Documentos TV” de “La 2” de TVE, amuesa'l tránsitu que fai'l protagonista dende'l so identidá de nacencia con genitalidad femenina a un tresformamientu del so autoidentidad masculina. Dende una posición queer, esti documental propón una reflexón sobre la cuestión de xéneru y el tresxéneru como categoríes en constante cambéu.

Lloro (2004), ye una videoinstalación con dos grandes pantalles confrontadas na que s'amuesa a la mesma autora llorando frente a la cámara sobre toles situaciones y momentos que lu han marcáu. Imáxenes de guerra, la muerte del so padre, alcordances d'amores perdíos, paisaxes destruyíos, imáxenes de películes que la han fechu llorar, etc.. Ye un estensu colax llargu y variáu sobre'l que s'oi l'esgarriu del mio lloru rodáu d'una forma tan desaposiada que resulta cuasi pornográficu... esplica Barriga.

Nel añu 2005 presenta L'orixe de la violencia. El videu busca los procesos ocultos polos qu'ésta se desencadena. Un neñu empieza a maltratar al so gatín nun llugar perdíu de la selva amazónica. Barriga pregunta cuál foi'l motivu que desencadenó l'aición. De la mesma manera, les muyeres fueron trataes a lo llargo de la historia como identidá secundaria al suxetu social. … Mientres sieglos lo femenín foi tratáu pol poder como una identidá probe y débil. Como esi neñu indíxena, tamién habitante d'una periferia, nesti casu la del desenvolvimientu. Esi despreciu, esa minusvaloración enllénanos de rabia y de roxura contenida (Barriga, 2005: 58).

Tamién en 2005 presenta'l documental Nin lloques nin terroristes nel Festival de Cine de San Sebastián

Nel 2006 empecipia la so collaboración cola suiza Claudia Lorenz con dos curtios: El día del euru (2007) y la hestoria d'un alcuentru casual en Zúrich de dos muyeres que vivieron una hestoria d'amor na so mocedá en Im Fluss (Nel ríu) escoyíu ente los meyores 20 documentales del programa Documentos TV de Televisión Española.

Nel añu 2010 con 5000 feminismos Barriga recueye nun documental de 52' la semeya de la fuercia político, organizativa del feminismu a partir del alcuentru del 6 d'avientu de 2009 que conmemoraba'l 30 aniversariu de les primeres Xornaes Feministes de Granada con una manifestación pel centru de la ciudá de cerca de 5.000 feministes na que mientres dos hores, una batucada, la cofradería del "mesmu coño", una performance del coleutivu Medeak y decenes de pancartes sosteníes per miles de cuerpos encarnaron l'amplitú del suxetu identitario feminista.

En 2012 la so película Time's up! (2000) foi incluyida nel ciclu El Silenciu del Palaciu. Perspectives del cine feminista del Muséu Reina Sofía de Madrid.

En 2013 estrena Tres instante, un berru grabada en 2011, documentando la esperiencia de la primavera árabe, el 15M, Syntagma, Occupy Wall Street y el movimientu estudiantil chilenu. Nos trés casos apaecen retóriques y referencies a un feminismu práuticu. Hai otres resonancies, otres formes d'entender la política, disidencies con al respeutive de les formes tan clásiques y masculines de la izquierda tradicional declara la cineasta nuna entrevista sobre'l documental y el so procesu de creación.

Nel añu 2014 participa nel llibru coleutivu Feminismos lesbianos y queer coordináu por Beatriz Suárez Briones col capítulu Asities frente a lo queer.

Arte feminista

La cuestión de la nueva identidá histórica de la muyer cobra especial importancia a partir de los años 70. Cecilia Barriga intenta cavilgar sobre ello en munches de les sos obres. Pa mi'l “arte feminista” ye'l tránsitu inevitable que fiximos munches muyeres p'algamar el nuesu verdaderu espaciu, ye dicir “otru” más igualitariu y distintu esplica Cecilia Barriga señalando elementos que resulten constantes nel so trabayu: la representación de lo femenín (con tol espectru nel que s'articula, seya so una identidá de xéneru o cola reivindicación del feminismu como un trayeutu necesariu), les otres opciones sexuales, tanto'l lesbianismu como la transexualidá o la movilidá de los estereotipos sexuales, la denuncia social y la multiculturalidad, el dolor del desamor y la soledá del ser humanu.

Videografía y filmografía

• 2013 Tres instante, un berru Documental. 96' Guión, direición y producción
• 2010 Casa de rede 8' Videocreación.
• 2010 Muyeres per un mundu meyor Documental
• 2010 Arcu nano (Arte pequeño) 2'
• 2010 La cadarma tatuada Videu performance *

2010 5000 feminismos Documental Guión y direición

• 2008 Deséu de l'agua Producción independiente *

2008 Güeyu exa 6' Videocreación

• 2008 Ficciones sobre'l documental Videocreación Festival Documenta Madrid08
• 2007 Pequeñes manipulaciones sobre xéneru, identidá y otres representaciones Videoinstalación. Esposición Kiss Kiss Bang Bang. Muséu de Belles Artes de Bilbao.
• 2007 El Día del euru 6' (Co-direición) Videu artísticu. Proyeuto Madrid Procesos 06 AVAM (CRAC)
• 2007 Im Fluss (Nel ríu) 6' (Co-direición) Videocreación. Proyeuto Madrid Procesos 06 AVAM (CRAC)
• 2006 Lo qu'elles ven. Sala Rekalde Bilbao
• 2005 El pasaxeru murniu Arte Solidario. Videu instalación. Centru Cultural La Águila.
• 2005 Nin lloques, nin terroristes 50' Documental. Guión y direición. Continental Films para TVE. La nueche temática *

2005 11 segundos Produccions Orgániques para TVE. Documentos TV

• 2004 L'orixe de la violencia Esposición 2005-2006 Cárcel d'amor. Muséu Nacional Centru d'Arte Reina Sofía.
• 2004 Lloro Videoinstalación
• 2004 Gonzalo Rojas, poeta del rescamplu Universidá d'Alcalá de Henares
• 2003 El camín de Moisés Documental. Direición
• 2001 Atrapaos nel paraísu Documental. Guión y direición
• 2000 Time's Up! (Acabóse'l tiempu) Llargumetraxe. Guión, direición y producción
• 2000 Amor Rápido Videocreación. Homenaxe a Margarite Dures
• 2000 Cuando amu, amu Curtiu rodáu en Nueva York
• 1997 Cúntame de la Lluna Christian Aid. Inglaterra *

1996 Por qué non una muyer Ordas SL Madrid

• 1996 Calor City
• 1995 Pekin nun foi un suañu Documental
• 1995 Social summit, people summit Naciones Xuníes
• 1994 La firida del mio güeyu
• 1993 Mírame, mírame Guión, direición y producción
• 1991 Esquizo Formes
• 1990 Alcuentru ente dos reines (Meeting of Two Queens) Videu esperimental. Curtiu. Guión y Direición
• 1989 Llargu percorríu
• 1988 Chile, por qué nun sé Documental
• 1987 Voix on eine pista. Videu esperimental
• 1984 Alcobendas puede ser un nome de muyer Documental
• 1982 Ente actos Videoarte

Premios

2001 Por Time's up! consiguió'l premiu a la Meyor Película nel Festival Internacional de Cine de Amiens y una Mención Especial nel Festival Internacional de Films de Femmes.

1994 Alcobendas puede ser un nome de muyer Premiu Nacional del Institutu de la Muyer

1993 Mírame, mírame meyor curtiu IX Festival Internacional de Cine realizáu por muyeres

Enllaces esternos

• “Lo que queda de mi” Por Cecilia Barriga Zehar, nº 54, 2004
• Cecilia Barriga, el feminismu como principiu de creación Antonio A. Caballero y Francisco A. Zurian. Universidá de Málaga 2013
• Tres instante, un berru
• Canal de Cecilia Barriga en Vimeo
• Entrevista a Cecilia Barriga

• Datos: Q17418380