Chiang Kai-shek
Chiang Kai-shek o Jiang Jieshi (en chinu tradicional: 蔣介石, pinyin: Jiǎng Jièshí, Wade-Giles: Chiang Chieh-Shih; grafíes alternatives: chinu tradicional: 蔣中正, pinyin: Jiǎng Zhōngzhèng, Wade-Giles: Chiang Chung-cheng; Xikou, 31 d'ochobre de 1887 - Taipéi, 5 d'abril de 1975) foi un militar y estadista República de China chinu. Asocedió a Sun Yat-sen como líder del Partíu Nacionalista Chinu Kuomintang y foi'l líder máximu, so diversos cargos, de la República de China fundada en Nankín en 1927. Tres la derrota de los nacionalistes frente a los Partíu Comunista de China comunistes en 1949, abellugar col so gobiernu na islla de Taiwán.
- Este ye un nome chinu; l'apellíu ye Chiang o Jiang.
Chiang Kai-shek gobernó Taiwán de forma autoritaria dende 1949 hasta la so muerte en 1975, cuando foi asocedíu pol so fíu Chiang Ching-kuo. Mientres la so etapa en Taiwán nunca se resignó a que l'exiliu fuera definitivu. Caltuvo la esperanza de que'l comunismu acabaría cayendo y que la República de China, sol so lideralgu, reconquistaría la China continental.
Nomes
editarChiang utilizó nomes diversos a lo llargo de la so vida. Mientres la so etapa en Guangdong al mandu de l'Academia Militar de Whampoa, usaba'l nome que la so trescripción pinyin ye Jiǎng Jièshí (en chinu tradicional: 蔣介石, en chinu simplificáu: 蒋介石, Wade-Giles: Chiang Chieh-shih). La forma habitual n'Occidente "Chiang Kai-shek" correspuende a la trescripción que se fixo naquella dómina d'esti nome acordies cola so pronunciación nel dialeutu cantonés faláu en Guangdong. Chiang Kai-shek y Sun Yat-sen son les úniques personalidaes históriques chines que los sos nomes trescribir davezu n'Occidente en forma cantonesa, y non en mandarín.
Nel mundu hispanofalante, esti nome apaeció nos medios escritos con muncha frecuencia na forma errónea Chiang Kai-chek, probablemente por influencia de l'antigua adautación francesa Tchiang Kaï-chek.
Mocedá
editarChiang Kai-shek nació na llocalidá de Xikou, distritu de Fenghua, na provincia de Zhejiang. En 1906 ingresó na academia militar de Paoting. Un añu dempués, en 1907 treslladóse a Xapón, onde, n'ingresando na Academia Militar del Estáu de Xapón, acabaría integrando l'Exércitu Imperial Xaponés hasta 1911, cuando volvió a China con motivu del llevantamientu de Wuchang, la insurrección que desencadenó'l final de la China imperial.
En 1923, Sun Yat-sen forma un gobiernu revolucionariu nel sur, na ciudá de Guangdong. Ellí, Chiang va dirixir l'Academia Militar de Whampoa, de la que va surdir un exércitu, les Fuercies Revolucionaries Nacionales. Tres la muerte de Sun Yat-sen en 1925, Chiang consigue faese col poder del KMT, y en 1926 les Fuercies Revolucionaries Nacionales llancen la ofensiva pa conquistar el centru y norte de China. Van asocediéndose les conquistes del territoriu, y en xineru de 1927, el gobiernu revolucionariu del KMT treslladóse a Wuhan. Nesti momentu, Chiang, que cunta col sofitu de los comunistes soviéticos, collabora col Partíu Comunista de China. Tres la conquista de Nankín y Shanghai, Chiang tresllada'l gobiernu a la ciudá que, acordies cola ideoloxía de Sun Yat-sen, tenía de ser la capital de toa China: Nankín. Dende ellí, Chiang empecipia una purga de simpatizantes comunistes nel gobiernu y nel KMT. Esti xiru escontra una política d'enfrentamientu colos comunistes va marcar los acontecimientos de los siguientes años.
Chiang, máximu líder de China
editarTres la invasión xaponesa de China, el gobiernu empobináu por Chiang Kai-shek replegar escontra l'interior del país, estableciendo la capital provisional en Chongqing, una y bones Nankín cayera en manes de los xaponeses, qu'instauraron ellí un gobiernu títere sol mandu de Wang Jingwei.
Mientres la invasión xaponesa, el KMT atayó la llucha contra'l Partíu Comunista de China, formando un frente xuníu contra los invasores. A la fin de la Segunda Guerra Mundial, los xaponeses retirar de China, que recupera amás la islla de Taiwán. Nesi momentu, volver# a entamar l'enfrentamientu colos comunistes, dirixíos por Mao Zedong.
El 1 de xineru de 1947, apruébase una nueva constitución pa la República de China. A lo llargo d'esi añu escoyer a los miembros de les distintes cámares del parllamentu nacional, y n'abril de 1948, Chiang Kai-shek asume'l cargu de Presidente de la República. El gobiernu del KMT paecía tar afitando'l so control sobre'l territoriu, a pesar de toles dificultaes, pero yá en 1946 intensifícase la llucha colos comunistes. Contra tou pronósticu, les fuercies comunistes del llamáu Exércitu Popular de Lliberación, dende les sos bases de poder nel campu, van consiguir finalmente ganar esta guerra civil. A lo llargo de 1949, asocédense les victories comunistes. Chiang Kai-shek empieza a unviar personal escontra'l sur pa preparar dende ellí la ofensiva contra los comunistes. El gobiernu del KMT vese obligáu a abandonar Nankín. El 5 de febreru, la capital treslladóse a Guangdong. El 26 de mayu, Chiang mover a Taiwán.
Ante la meyora comunista (el 1 d'ochobre Mao Zedong proclamara la fundación de la República Popular China), el gobiernu republicanu va treslladar la capital provisional de Guangdong a Chongqing el 15 d'ochobre y finalmente a Chengdu'l 29 de payares. Chiang volviera al continente dende Taiwán el 14 de payares y tuvo en Chonqqing y Chengdu intentando aguantar la victoria comunista. Finalmente, el 8 d'avientu, Chiang da por perdida la China continental y ordena a les sos tropes y a los más altos cargos del gobiernu qu'abandonen Chengdu. El 10 d'avientu de 1949, Chiang Kai-shek y el so fíu Chiang Ching-kuo vuelen a Taiwán, dende onde esperaben poder reorganizase pa ganar a los comunistes. Chiang Kai-shek nunca volvería triar la China continental.
Gobiernu en Taiwán
editarA lo llargo de 1949 establecer en Taiwán numberosos altos cargos y simpatizantes del réxime republicanu. Alredor d'un millón y mediu de chinos continentales abellugar en Taiwán.
Chiang kai-shek gobernó Taiwán de forma autoritaria. La política económica foi un ésitu, y Taiwán consiguió unes tases peraltes de crecedera económica. Sicasí, nel planu políticu, Chiang, que siempres vio a Taiwán como una estación de camín escontra reconquistar de China, impunxo la llei marcial y un sistema que nun toleraba nengún tipu de disidencia política. A la so muerte, foi asocedíu pol so fíu Chiang Ching-kuo, qu'empecipiaría una apertura política llindada.
El cadabre de Chiang Kai-shek alcuéntrase entá güei a la espera d'un entierru definitivu, qu'él deseyaba que se celebrara na so llocalidá natal, na provincia china de Zhejiang. La imposibilidá d'un funeral d'Estáu nel territoriu de la República Popular caltuvo'l cadabre de Chiang nuna tumba provisional dende la so muerte en 1975. Nel añu 2004, ante la evidencia de que l'entierru nel continente nun va a ser posible, la vilba del fíu de Chiang, Chiang Ching-kuo, pidió que dambos, padre y fíu, seyan soterraos definitivamente en Taiwán. La ceremonia, prevista nun principiu pal añu 2005, retardóse de manera indefinida.
Ver tamién
editarBibliografía
editar- Fenby, Jonathan. Chiang Kai-shek. China's Generalissimo and the Nation he Lost. Carroll & Graf Publishers, Nueva York, 2004 ISBN 0-7867-1318-6
- Friedrich Wilhelm Schlomann, Paulette Friedlingstein. Tschiang Kai-schek. Ein Leben für China. Lizenzausgabe. Bastei Lübbe, Bergisch Gladbach 1979, ISBN 3-404-01158-9, (Bastei Lübbe 61040)
- Jung Chang, Jon Halliday: Mao. Das Leben eines Mannes. Das Schicksal eines Volkes. 2ª ed. Pantheon, Múnich 2008, ISBN 978-3-570-55033-5
- Thomas Weyrauch: Chines unbeachtete Republik. 100 Jahre im Schatten der Weltgeschichte. Vol. 1: 1911 - 1949. Longtai, Giessen (i. y.) Heuchelheim 2009, ISBN 978-3-938946-14-5
- Thomas Weyrauch: Chines unbeachtete Republik. 100 Jahre im Schatten der Weltgeschichte. Vol. 2 (1950 – 2011) . Longtai 2011, ISBN 978-3-938946-15-2
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Identificador GND: 11867580X. Data de consulta: 14 ochobre 2015. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Afirmao en: The Rise of Modern China (6ª edición). Capítulo: 31. Páxina: 751. Editorial: Oxford University Press. Llingua de la obra o nome: inglés. Data d'espublización: 2000. Autor: Immanuel C.Y. Hsü.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ Sitiu web oficial: http://content.time.com/time/specials/packages/completelist/0,29569,2019712,00.html.
- ↑ URL de la referencia: https://web.archive.org/web/20171201040249/http://www.leighrayment.com/knights/knightshon.htm.
- ↑ «Decreto 710/1965, de 23 de febrero, por el que se concede el Collar de la Orden del Mérito Civil a su Excelencia el Mariscal Chang-Kai-Chek, Presidente de la República de China» páxs. 5072 (5 abril 1965).
Enllaces esternos
editar
- Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Chiang Kai-shek.