Chillarón de Cuenca
Chillarón de Cuenca ye un conceyu español de la provincia de Cuenca, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Tien una superficie de 39,41 km² con una población de 567 habitantes (INE 2015) y una densidá de 14,72 hab/km².
Chillarón de Cuenca | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella-La Mancha | ||||
Provincia | provincia de Cuenca | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Chillarón de Cuenca (es) | Eduardo Durán Cruz | ||||
Nome oficial | Chillarón de Cuenca (es)[1] | ||||
Códigu postal |
19128 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 40°06′17″N 2°13′17″W / 40.104722222222°N 2.2213888888889°O | ||||
Superficie | 39.41 km² | ||||
Altitú | 927 m | ||||
Llenda con | Cuenca | ||||
Demografía | |||||
Población |
771 hab. (2023) - 322 homes (2019) - 295 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0% de provincia de Cuenca | ||||
Densidá | 19,56 hab/km² | ||||
Historia
editarOríxenes
editarHai dellos datos qu'alluguen los principios históricos del pueblu dientro de la dominación del pueblu romanu, pero tamién los hai de que yá esistía enantes anque estos son más bien barruntos, de qu'en Chillarón vivieron xentes d'otres cultures o relixones al atopase un ídolu de cuarcita representando la figura femenina y la masculina, remembrando la fecundidá. Asitiar na Edá del Bronce y puede contemplase nel Muséu Arqueolóxicu de Cuenca.
Lo que ta comprobáu ye que mientres la ocupación musulmana yá esistía Chillarón conviviendo nel pueblu dos relixones, la católica y la musulmana; nesta dómina yera una aldega sometida al castiellu de Conca que yera como asina se llamaba entós Cuenca, foi denomináu Plaza fuerte o Militar. Chillarón foi tierra de llabradores, hortolanos, y ganaderos musulmanes con ganaos de cabres. Arriendes de la reconquista de Cuenca pol rei don Alfonsu VIII, el vencedor de Las Navas de Tolosa, una vegada asitiáu en Cuenca concéde-y a ésta'l títulu de ciudá y fórmase la mancomunidá de conceyos integrando un centenar de pueblos, y equí entra Chillarón tomando'l nome de Chillarón de Cuenca. Al asoceder esto los musulmanes emigraron a tierres apoderaes polos suyos, coyendo solamente lo más imprescindible y dexando escondíu lo más pervalible por mieu a ser robáu pel camín, cola esperanza de poder tornar dalgún día. Ente los cristianos llueu se corrió la voz de qu'escondieren una ayalga, qu'entá nun s'atopó y da nome al Cuetu de l'Ayalga.
Apoxéu de Chillarón
editarA finales del sieglu XII empiecen los trabayos de construcción de la Catedral de Cuenca. Los maestros canteros busquen piedra pa esti fin y atopar mui cerca de Chillarón. Al correse la noticia empiecen a llegar al pueblo xente d'otros llugares en busca de trabayu especialmente, sacadores, cortadores, canteros etc... Entós Chillarón empieza a crecer y espolletar decide llevantase una ilesia n'honor a la Virxe de Belén y los Santos Inocentes. La ilesia de Glayaron cobra gran fama ya influencia mientres los sieglos XIV y XV, aportando a declarada cabeza d'Abadía Perpetua, los párrocos fueron: D. Pedro Serrano ( 1567 ), D. Pedro Valera (1599), había amás trés tenientes de cura que yeren: D. Miguel Ballesteros, D. Doroteo Giraldo y D. Juan Bermejo. A los habitantes del pueblu concédese-yos el privilexu de que'l sesmero diputáu a tierres tenía que ser vecín de Chillarón.
Del sieglu XVI a los nuesos díes
editarA finales del sieglu XVI, de resultes del final d'obres de la catedral de Cuenca, empieza la decadencia del pueblu. Na cantera queden encargos pa construyir dellos conventos pero'l trabayu nun da pa toos. La xente empieza a emigrar en busca d'empléu y solo quédense llabradores y pastores. Los que construyeron les sos cases cerca de les canteres son los únicos que nun colen y fundan Arcos de la Cantera.
Ensin saber perbién el motivu dalgunos vecinos del pueblu constrúin les sos cases nun cuetu enriba del Pozuelo, que llamaron El Cuetu Barriu, los demás vecinos quedaron el la parte de baxo, esistía una antigua ermita xunto al regueru debaxo del pueblu que por una riada vio resentise los sos cimientos, en consecuencia decidió construyise una nueva ermita nel añu 1776 no que güei ye la sacristía de l'actual ilesia, yera cura D. Gregorio Paradela, mientres el tiempu que duren les obres fina esti párrocu y reemplazar D. José Malu y Hombrados. A partir d'equí la xente empieza a construyir les sos viviendes en redol a la ilesia, y al baxase tolos vecinos la ermita queda pequeña. Fueron los sos párrocos D. Francisco Mateos Balsalobre (rexir de 1779 a 1817 ); en 1831 vien otru cura D. Frutos Mingote y en 1839 piensa construyir una nueva ilesia, económicamente les coses nun diben bien siendo alcalde D. Fulgencio Ayllon. Nel mes de setiembre y coincidiendo coles fiestes convoca a los vecinos pa tratar la tema de la nueva ilesia, pero'l problema que tou lo para siempres ye'l dineru. Un vecín del pueblu llamáu Paulino González dirixir al ensame y propón qu'ente tolos vecinos apurriendo materiales y mano d'obra empezar a llevantar la ilesia. Fórmase una comisión formada pol Alcalde a la cabeza y el cura pa la presentación del proyeutu nel Obispáu; rexía la diócesis D. Jacinto Rodríguez Rico y diz-yos qu'él paga los arbañiles y asina, en xineru de 1840 empiecen les obres, collaborando tol pueblu. El 21 de febreru de 1841 rematar la obra. Nel nuevu templu asítiase'l retablu de la otra ilesia dedicada a la Santísima Trinidá, asítiense nuevos altares mercaos pol cura y un órganu de bien bona traza. Tou esto foi destruyíu mientres la Guerra Civil Española de 1936.
Anguaño ye una población que la so vida topar bien condicionada pola proximidá de la capital conquense, con un bon númberu de segundes residencies.
Xeografía
editarEntiende tamién el pueblu d'Arcos de la Cantera y parte de la urbanización Señoríu del Pinar.
Demografía
editar1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2013 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
305 | 307 | 356 | 446 | 569 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: [ensin referencies]) |
La cifra de población del añu 2013 correspuende a los datos oficiales publicaos pol INE.
Muséu de Chillarón
editarEn Chillarón esiste un interesante muséu etnográficu y d'arqueoloxía industrial que recueye numberosos elementos de la hestoria y la cultura llocal, instrumentos de llabranza y del llendo, la reproducción d'una típica casa manchega ente otros munchos oxetos artesanos y máquines manuales.[2] Trátase d'un edificiu de trés plantes qu'arrexunten sales con distintes denominaciones:
- "Los trabayos y los díes": recueye pieces rellacionaes colos llabores del campu y el llendo.
- "Cuartu de les almes": coleición de fotografíes de persones amestaes a Chillarón, munches d'elles yá finaes.
- "Los rescodos del llar": recueye instrumentos ya información sobre la matanza del gochu como la orza pa guardala, el lebrillo pal adobo, etc.
- "L'escurrir del tiempu": recueye instrumentos amestaos a la vida cotidiana, ropa tradicional, etc...
- "La vivienda tradicional de Chillarón": reproduz l'interior de les cases de la contorna.[3]
Fiestes
editarSantísimu Cristu de la Lluz
editarA mediaos de Setiembre, Glayaron celebra les sos fiestes patronales n'honor al Santísimu Cristu de la Lluz. Nestes, el día 14 , faen una misa n'honor al Santu y una procesión peles cais del pueblu. Amás, la xente va poder esfrutar de verbenes pela nueche, lo mesmo que de distintes actividaes pa toles edaes.
San Isidro
editarCada 15 de Mayu, el pueblu saca en procesión a San Isidro, el patrón de los llabradores, celebrando dempués, una merienda popular na ermita
Otros equipamientos culturales
editar- El conceyu cunta tamién cola Biblioteca Municipal Espido Freire, institución que cunta con unos cinco mil volúmenes.[4]
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ http://www.chillarondecuenca.com/muséu_etnografico.html
- ↑ Ibidem.
- ↑ http://www.ayuntamientochillarondecuenca.com/conceyu/centro-municipal/biblioteca-publica-municipal-de-glayaron
Ver tamién
editarEnllaces esternos
editar- Páxina web del Conceyu de Glayaron.
- Actividaes y recursos d'ociu en Chillarón de Cuenca.
- Glayaron de Cuenca en Pueblos d'España
- Muséu Etnográficu y d'Arqueoloxía Industrial (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).