Conxuntu Históricu de la Villa de Tinéu

El Conxuntu Históricu de la Villa de Tinéu, entama a formase na dómina d'Alfonsu IX, cola fundación de la pola de Tinéu, y la so declaración de pasu obligáu na ruta de pelegrinación que dende Uviéu dirixíase a Santiago de Compostela. La influyencia de Tinéu na zona occidental foi tal, que nos sieglos XII al XV, la zona xeográfica suroccidental llegó a denominase les Asturies de Tinéu. La villa de Tinéu ye un típicu asentamientu en fastera, con trazáu urbanu de ciudá itinerariu, anque esti aspeutu haya camudáu en parte na actualidá. Na villa de Tinéu estremense trés espacios urbanos distintos. La zona baxa o Fondos de Villa y la zona d’EI Picu o Cimadevilla, caracterizaes dambes por caltener tipoloxíes rurales tradicionales con numberoses construcciones auxiliares, como horros, paneres, cortes, payares y molinos. Dambes zones tán físicamente xuníes pol sector urbanu nel que s'alternen edificios del sieglu XIX con importantes construcciones medievales como'l Palaciu de los García de Tinéu, renacentistes como'l Palaciu de los Merás, la Ilesia de San Pedro o l'alcordanza del llugar del antiguu Castiellu de Tinéu, baltáu nel añu 1912. En resultancia d’esto, el Principáu d'Asturies declaró'l 31 de xineru de 1995, la villa de Tinéu como Bien d'Interés Cultural, con categoría de Conxuntu Históricu.

Conxuntu históricu

Cai Mayor.

Nun percorríu de la parte alta a la baxa de la villa (exa norte a sur), atopamos los siguientes elementos arquiteutónicos.

Barriu de Cimadevilla o Picu La Villa. D'orixe rural, con típicos requexos, cases de galeríes, horros ya paneres, una fonte-llavaderu, ya restos d'un molín d'agua.

Ilesia de San Pedro. Asitiada a la fin de la Cai Mayor, nel so orixe foi la ilesia del Conventu de San Francisco, fundáu por esta orde relixosa, al afincase’n Tinéu na segunda metá del sieglu XIII. Sumíu'l conventu, convertirase a finales del sieglu XIX na Ilesia Parroquial de San Pedro. El so aspeutu actual ye’l resultáu de les reformes del sieglu XVII. Destaca la so portada con una arcu de tres vueltes, y nel so interior, la nave central con un arcu de trunfu, amás de la monumental capiella de Merás nel llau del evanxeliu. Nos años cincuenta del sieglu XX, entamó el llabor de recuperar imáxenes relixoses, que s'atopaben tremaes per ilesies ya capielles de tol conceyu, con gran riesgu de desapaición, formándose con elles el Muséu d'Arte Sacru, y adautándose a esti fin el coru.

Palaciu de Xusticia. Asitiáu al llau de la Ilesia de San Pedro, ta edificáu sobro l'antiguu Conventu de San Francisco aprovechando los murios del mesmu. De la primitiva obra de 1883, caltiénse namái la fachada historicista.

Cruceru. Asitiáu delantre la Ilesia de San Pedro, señala a los pelegrinos el Camín de Santiago al so pasu pola villa.

Palaciu de los García de Tinéu. Asitiáu na cai Mayor. El palaciu tien una fachada góticu-renacentista, con un gran arcu apuntáu, y sobro ella dos escudos de la familia y una ventana xeminada. Na so parte posterior llevántase una torre circular de 12 m² de planta y 8 m. d’altor. El 16 de setiembre de 2004, foi declaráu Bien d'Interés Cultural, pol Principáu d'Asturies. Dende 1995 alluga la Casa de Cultura.

Palaciu de los García de Tinéu.

Hospital de Pelegrinos Mater Christi. Asitiáu ente la cai Mayor ya la Venera d’Ojitos. Na so fachada posterior, son visibles contrafuertes, bistechos ya dos ventanes, calteniendo nel interior nicios d’arcos ya pintures murales.

Casa de Sierra Xarcelei. Cai Mayor, 17. Fachada con escudu.

Casa de Riego. Cai Mayor, 11. Fachada con escudu.

Cai Mayor. Amás de los elementos mentaos enantes, d'esta cai parten a entrambos llaos, delles travesíes bien estreches y muy típiques, denominaes veneres, una de les cuales lleva a un grupu d'horros.

Casa de Bernaldo de Quirós y Tinéu. Cai del Sol, 2. Fachada con escudu.

Casa Conceyu. Construyíu en 1835, con planta baxa y un pisu. En 1860 complétase l'edificiu con un segundu pisu, un balcón voladizu y la torre del reló.

Casa de Caballero. Plaza del Conceyu. Fachada con escudu. Dende'l so balcón, el 4 d'ochobre de 1820, el Xeneral Riego dirixose a los sos paisanos tinetenses nun históricu discursu.

Casa de Riego-Núñez Flórez. Cai Xeneral Riego, 13. Datada nel sieglu XVIII, tien escudu na fachada, y una galería acristalada.

Barriu del Castiellu. Al oeste de la plaza del Conceyu, tien dellos edificios del sieglu XX d'arquiteutura singular. Na Plaza del Pilón, hai una fonte bebederu, y otra’n Las Beisnadas.

Avenida Conde de Campumanes. Al este de la plaza del Conceyu, tien dos edificios del sieglu XX d'estilu indianu (Villa Puri y de Don Rafael). En frente a estos, estiéndese'l Parque de Verdeamor, con amplies vistes del sur del conceyu.

Palaciu de Merás.

Palaciu de Merás. Cai Pío Cuervo. Reedificáu en 1525, la so tipoloxía ye l'avezada nes construcciones palaciegues asturianes de la dómina, con una fachada principal ente dos torres y un patiu central de planta cuadrada con columnes toscanes. En 2009 tresformose l’interior del palaciu pa destinalu a hotel.

El Fontán. Na Plaza de les Campes, tuvo asitiáu'l Castiellu, construyíu hacia'l sieglu IX, y baltáu en 1912, del que nun queden nicios visibles. Yera'l barriu de l'actividá comercial coles feries de ganáu y el mercáu selmanal.

La Cruz de les Campes. Plaza de les Campes. Cruz sobro talamera, llevantada’n 1810 n’homenax a Pedro del Tueru, héroe de la Guerra de la Independencia, executáu nesi llugar poles tropes franceses.

Capiella del Cementeriu Parroquial. Foi l'antigua ilesia parroquial de la villa hasta la fin del sieglu XIX. Tien nave única con ábside rectangular abovedáu, y una cenciella espadaña d'una sola campana.

Fondos de Villa. Barriu d'orixe rural onde tuvo instaláu hasta principios del sieglu XXI, el mataderu del conceyu. Caltién construcciones típiques, horros, paneres y una fonte bebederu-llavaderu.

Capiella de San Roque. Asitiada nel Campu de San Roque, ye l'únicu de los elementos equí rellacionaos que s'atopa fuera del cascu urbanu. Nun se conoz la fecha de construcción, apaeciendo mentada en documentos de 1613. La so construcción y allugamientu, ta ensin duldes rellacionaos col Camín de Santiago.

Referencies

Declaración de Bien d’Interés Cultural: (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

Ficha de Bien d’Interés Cultural: (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

Bibliografía

Ramallo Asensio, Germán: "La zona suroccidental asturiana: Tineo, Cangas del Narcea, Allande, Ibias y Degaña". Liño n. 2. Universidá d’Uviéu. 1981.
Menéndez Losada, Aurelio: “La villa de Tineo : un recorrido por su patrimonio histórico, artístico y cultural”. Asociación Cultural Conde de Campomanes. 2010.