Criollu francés de Venezuela
El Criollu francés de Venezuela (Patuá o Patwa) ye un idioma criollu de base francés variante del criollu antillanu (específicamente del criollu francés de Trinidá y Tobagu) faláu nel oriente de Venezuela, nel estáu Sucre en delles poblaciones del golfu de Paria (Guiria, Macuro y Irapa) y nel estáu Bolívar nel pobláu d'El Callao. Esti tamién caltuvo influencies d'otres variedaes del criollu antillanu de Martinica y Guadalupe y del inglés de Trinidá y Tobagu, debíu al intercambiu cultural coles Antilles menos que tuvo nel pasáu, según una pequeña cantidá de pallabres del léxicu castellanu.
Criollu francés de Venezuela Patuá o Patwa | |
---|---|
Faláu en | Venezuela |
Rexón | Caribe |
Falantes | desconocíu |
Puestu | Non nos 100 mayores' (Ethnologue 1996) |
Familia | Criollu francés Criollu antillanu |
Estatus oficial | |
Oficial en | Venezuela |
Reguláu por | Nun ta reguláu |
Códigos | |
ISO 639-1 | nengún |
ISO 639-2 | cpf
|
ISO 639-3 | CVF
|
Por cuenta de que ye una variedá del criollu francés de Trinidá y Tobagu (CTF), nun s'atopa na llista de Ethnologue (2009) como variedá nacional independiente. Ye una llingua que ta en peligru d'estinción yá que queden bien pocos falantes y son persones d'edá avanzada, nucleos familiares y pequeñes comunidaes en dellos plantíos. Tamién se ve reflexáu na música típica del antroxu antillanu'l Calipso y na gastronomía en platos locales como Kalalu (guisu con vexetales y carne), Tarkari o Talkari (guisu de carne con curry), Pelau o Pelao (guisu d'arroz aliñado), Banan pilé (bola de plátanu, ver Fufu) y bebíes como'l Mabí (bébora lleldada de corteces y raigaños de plantes).
Foi nomada patrimoniu cultural de Venezuela Gaceta Oficial el 19 de payares de 2014, como heriedu de la cultura afrodescendiente como llingua criolla practicada en Venezuela dende finales sieglu XVIII.
Curtiu vocabulariu
editarLos díes de la selmana
editar- Lendí = Llunes
- Mandí = Martes
- Mecuedí = Miércoles
- Yedí = Xueves
- Vandedí = Vienres
- Sandí = Sábadu *
Dimash = Domingo
Númberos
editar- 1 i`on = Unu *
2 De = Dos
- 3 Tua = Trés
- 4 Cat = Cuatro *
5 Cenc = Cinco * 6 Sis = Seis
- 7 Set = Siete *
8 Yuit = Ocho * 9 Nef = Nueve * 10 Dis = Diez
Frases
editar- Bon yu = Bon día ( saludu) o Bonos díes
- Bon sua = Bones tardes , nueches
- Bon nuit = Bones nueches
- Mindí = Mediudía *
Me nuit = Medianueche * Cum Auye? (Cumauye) = Como estes?
- Mue Bie = Perbién
Espresiones culturales del idioma
editarDo do pití popó
editarPatuá | Español |
---|---|
Do, do, pití popó. | Duerme, duerme, muñequito. |
Popó mué pa vlé domí | el mio moñecu nun quier dormir, |
Do, do, pití popó | duerme, duerme, muñequito |
Sucuyá pa ke viní | que la bruxa nun va venir. |
Do, do, pití popó. | Duerme, duerme, muñequito. |
Si Pití popó pa dodó, | si'l muñequito nun se duerme, |
Go macu chat la | el gran gatu machu |
Kai manye’i | va comer. |
Ver tamién
editarReferencies
editarBibliografía
editar- http://www.guiria.com.ve/patuaaldia_.html .Consultáu'l 23 de febreru del 2017
- Jo- Anne S,Ferreira. The history and future of Patuá in Paria( short note).University of the West Indies,St.Augustine/ SIL International.Consultáu'l 23 de febreru del 2017
- Cursu de Patuá ( El mio primer llibru de Patuá)https://kweyol.wikispaces.com/file/view/El mio+Primer+Llibru+de+Patuá+(Venezuela).doc
- Gaceta Oficial de la República Bolivariana de Venezuela Nᵘ6.154(del 19 de Payares de 2014)