Cumbres Mayores
Cumbres Mayores ye un conceyu español de la provincia d'Huelva, Andalucía. Nel añu 2016 cuntaba con 1.827 habitantes. La so estensión superficial ye de 122 km² y tien una densidá de 16,02 hab/km². Los sos coordenaes xeográfiques son 38º 04' N, 6º 38' O. Asítiase a una altitú de 711 metros y a 144 quilómetros de la capital de provincia, Huelva. Nel so términu municipal allúgase'l tercer puertu de monte más altu de la Provincia d'Huelva, la Sierra del Vientu, con 802 metros d'altitú y allugáu na carretera de Hinojales.
 Cumbres Mayores | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia | Provincia de Huelva | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Cumbres Mayores (es)  | Ramón Castaño González | ||||
| Nome oficial | Cumbres Mayores (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
21380 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 38°03′44″N 6°38′48″W / 38.0623°N 6.6466°O | ||||
  Cumbres Mayores Cumbres Mayores (España) .png) | |||||
| Superficie | 122 km² | ||||
| Altitú | 711 m | ||||
| Llenda con | |||||
| Demografía | |||||
| Población |
1731 hab. (2023) - 871 homes (2019) - 884 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0% de Provincia de Huelva 0% de Andalucía 0% de España | ||||
| Densidá | 14,19 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
Demografía editar
Númberu d'habitantes nos últimos años.
| 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2,161 | 2,135 | 2,119 | 2,085 | 2,020 | 2,018 | 2,001 | 2,022 | 2,024 | 1,954 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia editar
Primeros asentamientos na zona
A unos 5 km al noroeste de l'actual Cumbres Mayores y a 447 metros sobre'l nivel del mar, allugada en coordenaes 38º 06' N 6º 41' O s'atopa la sierra del Coto o de Valera. Nesti terrén produció un asentamientu Celta cuando estos, procedentes de la Cuenca del Jalón, moviéronse al traviés de cientos de quilómetros pa establecese na nuesa contorna buscando terrenes fértiles y una configuración orográfica aparente que los protexera de pueblos contrarios. Cuando vieron estes tierres nun duldar n'establecese nelles y construyeron una ciudá que llamaron CAPOTE, que significa "Castillo fuerte", "Altor fortificáu".
Los restos arqueolóxicos Celtes falen d'una ciudadela de planta rectangular asitiada na parte más alta del cuetu. Na muralla construyida con sillares d'estructura bien sonce y torpemente llabraos, dispónense una serie de torres cuadraes de calter defensivu.
La población celtibérica foi sustituyida pola romana y al llugar concedióse-y l'estatutu xurídicu de conceyu romanu dende la dómina de César, los sos habitantes fueron adscritos a la tribu Galería recibiendo la ciudá los nomes de CONCORDIA JULIA, colo que pasaría a denominase Nertobriga Concordia Iulia.
N'escavaciones llevaes a cabu sobre la ciudá romana salieron a la lluz unu grandes termes públiques, pavimentadas con mosaicos, a les qu'encarreraba un acueductu que les surtía d'agua, según un bon llote epigráfico, destacando la llábana sepulcral de la sacerdotesa Flacilla y la que menta al "Xeniu Nertobriguense", divinidá tutelar de la ciudá, atopada nunes escavaciones ta nel Muséu Arqueolóxicu Nacional.
Tocantes a les víes de comunicación, podemos falar d'una calzada romana que xuniría Itálica y Nertóbriga, con ramales escontra Restituta Julia (Zafra) y otru escontra Arucci (Aroche).
Por restos apaecíos n'escavaciones podemos falar de la destrucción o abandonu de Nertóbriga, nel sieglu V d.C. (Cola cayida del Imperiu Romanu), los sos habitantes esvalixar polos cumes vecinos forxando parte de pequeños campamentos familiares o caseríos aisllaos.
CUMES ALTOS O MAYORES
Les primeres cases qu'aniciaron el pueblu de Cumbres Mayores edificáronse pela redolada de l'actual Fonte de la Madalena. Nun pobláu conocíu col nome de AUSERA, paraxa fértil y ricu n'agua, llugar aparente pal posible asentamientu d'una población. Nesta zona atópase na actualidá restos d'un ábside de la que foi Ermita de la Madalena, la más antigua reliquia de les construcciones cristianes d'esta contorna de la sierra.
Nel Reináu d'Alfonsu X " El Sabiu" les incursiones Lusitanes son frecuentes y les sos meyores nun son bien vistos polos monarques Castellanos. Cuando-y asocede'l so hijo Sancho IV va esmolecer de que'l conceyu de Sevilla construya fortaleces pa la defensa de les villes de la sierra.
Nel privilexu fecháu en Toro el 4 de payares de 1293 quedó establecíu como'l monarca vence pa los trabayos de construcción d'estes fortaleces la cantidá de quinientos Maravedinos añales según el beneficiu de les tercies reales de Cala, Almadén de la plata, Santa Olalla y Cumbres. Con ello llógrase crear un complexu sistema defensivu formando lo que se denominó Banda Gallega, grupu de fortaleces que defendíen la frontera con Portugal, en contraposición a la banda morisca en defensa contra los musulmanes granadinos.
Les distintes incursiones portugueses y l'inseguridá, fai que la población abandone la zona, pa treslladase a la contorna del Castillo "encastellamiento" (concentración de población en distintos nucleos alredor de distintes fortaleces). Esta aición constata la fundación de la población de "CUMES ALTOS o CUMES MAIORES"
Cumbres Mayores perteneció al Realengu de Sevilla, por esta denominación conocíase'l territoriu que s'atopaba sol dominiu direutu de la monarquía y nun fuera vencíu a nenguna institución particular a títulu de señoríu.
Llindándonos por tanto, a la tierra realenga, ésta quedó dende'l momentu de Reconquistar, nel sieglu XIII, sol control de la ciudá de Sevilla.
Nos años 1426 al 1486 Cumbres Mayores pasa a tener de 204 habitantes a 295. La mayor parte de la población yera d'orixe castellanu y relixón cristiana, pero en dellos llugares esistieron comunidaes hebrees mientres, el sieglu XIV, que teníen los sos propios centros de xunta, y de que la so esistencia tenemos noticies porque fueron destruyíos nel añu 1391 con ocasión del llevantamientu contra los xudíos. Dichos llugares fueron Cala y Santa Olalla. Amás conozse la esistencia de xudíos averaos en Escacena del Campo, Paterna del Campo, Manzanilla, Cumbres Mayores, Fenoyos, Aroche y Aracena, ente 1368 y 1381, toos ellos rellacionaos con arriendos de rentes conceyales.
Tres los ataques de 1391 vinieron les conversiones al Cristianismu. Basándonos nos censos de Población vemos que Cumbres Mayores, a pesar de dellos contratiempos, sigue n'aumentu, asina tenemos el censu del añu 1541 realizáu col propósitu de partir el serviciu ordinariu, atendiendo al númberu de vecinos, la riqueza de cada unu y l'aspeutu fiscal, habiendo diferencia ente Pecheros y Francos. Puesto que se trataba d'un serviciu de los primeres (Pecheros), omitíense los Fidalgos, los Clérigos y los exentos, esto ye, quien nun pagaben Pechos o Tributos y que'l so númberu yera bien escasu.
En 1594 formaba parte del reinu de Sevilla na Sierra de Arroche y cuntaba con 389 vecinos pecheros.[2]
Según un informe ellaboráu'l 1749, en rellación colos efeutos de la guerra ente Castiella y Portugal na Sierra Onubense, poner de manifiestu quE'l Cuetu, La Nava, Encinasola y Cumbres de Enmedio taben destruyíos, ente que Aroche, Cumbres Mayores, Cumbres de San Bartolomé, Cortegana, Fregenal de la Sierra y Higuera la Real atópase en grave peligru.
En 1833 pasa a depender de l'apocayá creada provincia d'Huelva, dexando de formar parte del Reinu de Sevilla. Según la nueva División territorial d'España en 1833
La esistencia de la industria cárnica constatar nesta llocalidá yá a principios del sieglu XVIII, anque adquirió un fuerte desenvolvimientu a finales del sieglu XIX, cuando'l ferrocarril averó los mercaos a les producciones locales. Ello caltuvo la evolución positiva de la so población, nun comportamientu pocu repetitivu na Sierra d'Huelva. Esti enclín atayar na década de los años 70 por cuenta de la crisis del sector cárnico, nun momentu nel qu'esistíen en Cumbres Mayores 24 mataderos y 37 fábriques. Consecuencia que fizo que la so población va emigrar amenorgando los efeutivos a la metá.[3]
Patrimoniu editar
- Castiellu de Sancho'l Bravo (sieglos XIII y XV). Monumentu Históricu Nacional. Fortaleza construyida en 1293 (con importantes reformes nel sieglu XV) sol reináu de Sancho IV "El Bravo" pa defender dende la Banda Gallega el Reinu de Sevilla. Dáu'l so estáu d'abandonu nos años 1973 y 1999 acometiéronse destacables restauraciones. En tiempu presente ta xestionándose la so conversión en centru d'interpretación de la zona.[4] La so forma ye irregular, con nueve lados y ocho torreón más la torre bicéfala d'homenaxe. Los murios algamen los diez metros d'altor por 3 de grosez.[5]
- Ermita de La nuesa Señora de la Esperanza, Restos de la Ermita de Santa María Madalena, y Ermita de La nuesa Señora del Amparu.
- Ilesia de San Miguel Arcánxel.
- Portada románica del Conventu de Franciscanes Clarises.
Comunicaciones editar
Ferrocarril editar
Cumbres Mayores cuenta con una estación de ferrocarril pela rodiada del nucleu urbanu onde efectúa parada de vienres a domingu un tren de Media Distancia que coneuta Huelva con Zafra y Madrid.
Personaxes célebres editar
- El pintor Manuel García Camacho, nacíu na cai Cervántes 11 y que moró en Barcelona onde fixo numberoses esposiciones.
Referencies editar
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Llibru de los Millones: Censu de población de les provincies y partíos de la Corona de Castiella nel sieglu XVI
- ↑ http://www.cumbresmayores.es/index.php?option=com_content&view=article&id=71&Itemid=143
- ↑ Varios autor (2006). Excelentísima Diputación Provincial d'Huelva: La ruta de los castiellos. Sierra de Aracena y Picos de Aroche (en castellanu). Huelva: Serviciu de publicaciones, páx. 53 a 57. ISBN SE-1452-07. «(epígrafe íntegru)»
- ↑ «Castiellu de Sancho'l Bravo». http://www.castillosnet.org Castiellos Net]. Consultáu'l 28 d'avientu de 2008. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Enllaces esternos editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cumbres Mayores 
.
Cumbres Mayores n'OpenStreetMap.
Cumbres Mayores n'OpenWeatherMap- Cumbres Mayores - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Paisaxes culturales d'Andalucía: La Banda Gallega. Institutu Andaluz del Patrimoniu Históricu
Datos: Q1615072- Multimedia: Cumbres Mayores
