Wikipedia

Durio

xéneru de plantes

Durio ye un xéneru botánicu de plantes con flores con 41 especies perteneciente a la familia de les Malvaceae. Foi descritu por Michel Adanson y publicáu en Familles des Plantes 2: 399, nel añu 1763. La especie tipu ye Durio zibethinus Rumph. ex Murray, publicáu en Systema Vegetabilium. Editio decima tertia 581 nel añu 1774.[1]

Durio
Clasificación científica
Reinu: Plantae
Subreinu: Tracheobionta
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Subclas: Dilleniidae
Orde: Malvales
Familia: Malvaceae
Subfamilia: Helicteroideae
Xéneru: Durio
Adans.
Especies
Ver testu.
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]

La fruta ye conocida como durio, derivación de la pallabra duri nel idioma bahasa melayu que traduz espiga o escayu, en referencia a los numberosos bárabos que salen del frutu en forma d'espigues, ye dicir "fruta espinoso" en dicha llingua. El sufixu an ye l'artículu, polo tanto dizse tamién "durian" que traduz "el durio" o "l'espinosu".[2]

Esisten 30 especies de durio reconocíos ente les cualos 9 son comestibles. El durio zibethinus ye la única especie comercializada nel mercáu internacional. Les demás especies atópense namái nos mercaos locales del Sureste Asiáticu onde se-y llama "el rei de les frutes".[3] El durio carauterizar por ser una fruta grande que puede algamar los 30 centímetros de llongura por 15 de diámetru y un pesu averáu d'ente 1 y 3 quilos, el so fuerte golor y el so cuerpu cubiertu d'escayos. El golor ye una de les materies de principal discutiniu sobre esta fruta. Pa munchos resulta un auténticu arume y p'otros puede paecer un golor cheiriento. La persistencia del golor fixo que'l durio seya prohibíu en ciertos hoteles y medios de tresporte públicu n'Asia.

Especies y taxonomía

editar

El xéneru del durio ta clasificáu dientro de la familia Durionaceae, que pertenez a la Bombacaceae y, de la mesma, fai parte de la Malvaceae.[4]

Ente les 30 especies conocíes de durio, 9 fueron identificaes como comestibles, pero ye posible qu'esistan más.[5] Na siguiente llista resaltar en negruca aquellos que son comestibles, anque ye posible que los demás tamién lo sían:

Descripción

editar

L'árbol del durio puede algamar ente 25 y 50 metros d'altor, pero ello depende de la especie.[6] Les fueyes siempres tán verdes y son elíptiques, que allárguense ente 10 y 18 centímetros. Les flores producir ente 3 y 30 recímanos en ramos llargos direutamente sobre'l tueru con cada flor tendiendo les sos sépalos y cinco - bien raramente 4 o 6 - pétalos.

L'árbol tien una o dos floraciones y fructificaciónes per añu, anque ello puede variar d'alcuerdu a la especie, llugar y los cultivadores. Un árbol típicu puede dar los sos primeros frutos a los 5 años d'edá. El frutu puede colgar de cualquier caña y maurecer en tres meses dempués de la polinización. El frutu puede crecer hasta 30 centímetros de llongura por 15 de diámetru y llograr un pesu de 3 kilogramos (ente 2 y 7 llibres).[6] La so forma puede dir dende allargada a redonda, el color del so pulgu de verde a café y la so carne de mariellu pálido a colloráu, d'alcuerdu a la especie.[6] Ente les 30 especies de durio conocíes, 9 fueron identificaes como comestibles: D. zibethinus, D. dulcis, D. grandiflorus, D. graveolens, D. kutejensis, D. macrantha, D. oxleyanus y D. testudinarum.[7] Otres especies entá nun fueron oxetu d'estudios, polo tanto ye posible que sían más les especies de durio comestible.[6] El durio guarda una semeyanza cola yaca, pero nun tienen nenguna rellación.

Les flores del durio son grandes y cubiertes con una gran cantidá de néctar, lo que produz un golor pesao, amargosu y como a mantega o quesu. Según los botánicos, estes carauterístiques vienen de flores que son polinizadas por ciertes especies d'esperteyos que tomen el néctar y el polen.[8] D'alcuerdu a investigaciones en Malasia na década de 1970, el durio ye polinizado puramente pol esperteyu de covarón Eonycteris.[6] Sicasí, nun estudiu de 1996 atopóse qu'había otres dos especies que yeren vitales en dicha polinización: el páxaru Arachnothera de la familia Nectariniidae y l'abeya asiática Apis dorsata o abeya grande, según otres aves al par que los esperteyos.[9]

Cultivares

editar
 
Durio.

Al traviés de los sieglos, numberosos cultivares de durio arrobináronse con clones vexetales en distintes rexones del Sureste Asiáticu. Produciéronse distintes resultaos procedentes de granes d'árboles con cualidaes escelentes, pero na actualidá abonden sistemes como'l serpollu (obligar a les cañes acoldaes a qu'echen raigaños formando individuos dotaos de cualidaes idéntiques a la planta madre), el serpollu aereu y, muncho más tremáu, el inxertu. Los distintos cultivares producieron notables carauterístiques como variaciones de forma, tipu d'escayu ya inclusive el golor.[6] Los consumidores de durio manifiesten inclusive preferencies por determinaos cultivares, lo qu'afecta los precios nel mercáu.[10]

Cultivar estremar por un nome y un códigu qu'empieza pola lletra "D". Por casu en Tailandia esisten más de 200 cultivares del D. zibethinus, dalgunos de los más conocíos son D99-Xaronca (D99กบ - Kop), D123-Gibón (D123ชะนี - Chany), D145-Durio Verde (D145ทุเรียนเขียว - Tureng Khiu), D158-Tarmu Llargu (D158ก้านยาว - Kan Yao), D159-Almada d'Oru (D159หมอนทอง - Mon Thong), Botón d'Oru (กระดุมทอง - Kradum Thong) y ensin nomes: D24 y D169. Cada cultivar tien el so gustu y golor carauterístico.

D159-Mong Thong ye'l más popular nel comerciu pola so grosez, carne cremoso y sabor duce, con un golor moderao y granes pequeñes, ente que'l D123-Chany ye'l meyor pola so resistencia a pestes como la Phytophthora palmivora. D158-Kan Yao ye'l menos común, pero ye'l más esperáu porque nun emite golor y ye bien duce. Los cinco cultivares más comerciales en Tailandia son Chany, Mon Thong, Kan Yao, Ruang y Kradum.[11]

En Malasia esisten más de 100 cultivares rexistraos dende la década de 1920[12] y 193 en 1992.[13] Los meyores cultivares pueden reconocese n'esposiciones entamaes pol Ministeriu d'Agricultura de Malasia. Asina mesmu, en Vietnam l'Institutu d'Investigación de Frutes Meridionales promueve la competitividá ente cultivadores de durio onde se produz una variedá conocida como Rei Musang o Rey Montaña Cat.[14]

En 2007 un científicu tailandés, Songpol Somsri, acomuñáu al gobiernu, crució más de 9 especies de durio pa crear el Chantaburí Non. 1, un cultivar que nun presente'l golor carauterístico.[15] Otru híbridu, el Chantaburí Non. 3, desenvuelve'l golor tres díes antes de ser recoyíu, lo que fai posible un tresporte ensin golores, pero satisfai'l gustu de consumidores que prefieren el golor carauterístico del durio.[15] El 22 de mayu de 2012 otros dos cultivares de Tailandia que tamién fueron desenvueltos ensin golor, Long Laplae y Lin Laplae, fueron presentaos al públicu pol gobernador de la provincia de Uttaradit, Yothin Samuthhiri y anunció l'apertura de la Feria añal del Distritu de Laplae onde tán dambos cultivares.[16]

Cultivar más populares de Singapur y Malasia onde les variedaes son similares, inclúi'l D24, conocíu pol so sabor agriduz. Tamién el XO que tien un color pálidu y la carne con un sabor a alcohol lleldáu, el Chook Kiok, en cantonés "pata de bambú), que tien un color mariellu y el Rei Musang, que ye'l más popular.

Cultivu y comercialización

editar

El durio ye nativu de Brunéi, Indonesia y Malasia.[6] Esiste un alderique alrodiu de si tamién ye nativu de la rexón de Davao en Filipines o foi introducíu ellí.[6] Este crez n'otres árees con un clima similar y ye puramente tropical y dexa de crecer cuando atopa temperatures diaries per debaxo de los 22 °C (72 °F).[7]

El centru de la diversidá ecolóxica del durio ye la isla de Borneo, onde ye posible atopar nel mercáu especies como D. zibethinus, D. dulcis, D. graveolens, D. kutejensis, D. oxleyanus y D. testudinarum. En Brunéi nun se cultiva D. zibethinus, porque los consumidores prefieren otres especies como D. graveolens, D. kutejensis y D. oxleyanus. Estes especies distribuyir en Brunéi y con otres como D. testudinarum y D. dulcis representen una rica diversidá xenética.[17]

Anque'l durio nun ye nativu de Tailandia, el país ye'l principal esportador de durio, con una producción de 781 tonelaes de 1 millón 400 mil que se produz mundialmente (1999), esportando 111 mil tonelaes a países como Taiwán, Ḥong Kong, Malasia, Singapur y Canadá.[17][18] Malasia ya Indonesia son los que siguen en volume d'esportaciones, dambos produciendo 265 mil tonelaes cada unu. En 1999 Malasia esportó 35 mil tonelaes.[18] En mayu celebra'l Festival Mundial del Durio na provincia tailandesa de Chantaburí, que ye responsable del 50% de la producción nacional.[19][20] Nes Filipines, el centru del durio ye la rexón de Davao, onde se celebra añalmente'l Festival Kadayawan. Otros plantíos de durio atopar en Camboya, na provincia de Kampot, onde s'atopa'l monumentu al durio, Laos, Vietnam, Birmania, Sri Lanka, India, Indies Occidentales, Florida, Ḥawai, Papúa Nueva Guinea, Polinesia, Madagascar, la isla de Hainan, el nordés d'Australia y Singapur.

Australia introdució'l durio na década de 1960 y material clonáu en 1975. Más de 30 clones del D. zibethinus y 6 especies de durio fueron introducíos subsecuentemente n'Australia.[21] China ye'l principal importador de durio, mercando 65 mil toneldas en 1999, siguíu de Singapur con 40 mil tonelaes y Taiwán con 5 mil. Nel mesmu añu Estaos Xuníos importó 2 mil tonelaes de durio conxeláu y la Comunidá Europea 500 tonelaes.[18]

El durio ye una fruta d'estación y non como les frutes que pueden atopase mientres tol añu como la papaya. Na península de Malasia y en Singapur la estación del durio ye ente xunu y agostu, lo que coincide cola del mangostino.[6] El preciu del durio ye relativamente altu si comparar con otres frutes. Por casu en Singapur l'alta demanda por cultivares de bona calidá tales como'l D24, Sultan y el Mao Shan Wang resultó en precios ente 8 15 dólares de Singapor por un quilu.[10] La carne del frutu, conocida como'l arilo, ye tan solo ente'l 15 y 30% de tola masa del frutu,[6] pero numberosos consumidores en Singapur tán dispuestos a invertir hasta 75 dólares de Singapur pola preciosa fruta.[10]

Sinonimia

editar

Lahia Hassk

Referencies

editar
  1. ↑ «Durio». Tropicos.org. Xardín Botánicu de Missouri. Consultáu'l 28 de setiembre de 2010.
  2. ↑ Huxley, A. (Ed.) (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan. ISBN 1-56159-001-0.
  3. ↑ Heaton, Donald D. (2006). BookSurge Publishing: A Consumers Guide on World Fruit. ISBN 1-4196-3955-2.
  4. ↑ "Durio L.". Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 2007-03-12. Retrieved 2010-02-16.
  5. ↑ Brown, Michael J. (1997). Durio — A Bibliographic Review. International Plant Genetic Resources Institute. ISBN 92-9043-318-3.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 Brown, Michael J. (1997). Durio – A Bibliographic Review. International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN 92-9043-318-3. Retrieved 2008-11-20.
  7. ↑ 7,0 7,1 O'Gara, Y., Guest, D. I. and Hassan, N. M. (2004). "Botany and Production of Durian (Durio zibethinus) in Southeast Asia". In Drenth, A. and Guest, D. I. Diversity and management of Phytophthora in Southeast Asia. ACIAR Monograph Non. 114 (PDF). Australian Centre for International Agricultural Research (ACIAR). páxs. 180–186. ISBN 1-86320-405-9. Retrieved 2008-11-20.
  8. ↑ Whitten, Tony (2001). The Ecology of Sumatra. Periplus. p. 329. ISBN 962-593-074-4.
  9. ↑ Yumoto, Takakazu (2000). "Bird-pollination of Three Durio Species (Bombacaceae) in a Tropical Rainforest in Sarawak, Malaysia". American Journal of Botany (American Journal of Botany, Vol. 87, Non. 8) 87 (8): 1181–1188. doi:10.2307/2656655. JSTOR 2656655. PMID 10948003.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 "ST Foodies Club – Durian King". The Straits Times. 2006. Archived from the original on 2007-12-15. Retrieved 2007-07-25.
  11. ↑ "Durian Exporting Strategy, National Durian Database (กลยุทธการส่งออกทุเรียน)" (in Thai). Department of Agriculture, Thailand. Archived from the original on 2010-07-26. Retrieved 2010-07-26.
  12. ↑ "Comprehensive List of Durian Clones Registered by the Agriculture Department (of Malaysia)". Durian OnLine. Archived from the original on 2008-11-20. Retrieved 2006-03-05.
  13. ↑ Boosting Durian Productivity
  14. ↑ Teo, Wan Gek (2009-06-23). "Durian lovers head north on day tours". The Straits Times. Retrieved 2009-09-19.
  15. ↑ 15,0 15,1 Fuller, Thomas (2007-04-08). "Fans Sour on Sweeter Version of Asia's Smelliest Fruit". New York Times. Retrieved 2008-11-20.
  16. ↑ "Odourless durians to hit the market". The Nation. 23 May 2012.
  17. ↑ 17,0 17,1 M.B. Osman, Z.A. Mohamed, S. Idris and R. Amen (1995). Tropical fruit production and genetic resources in Southeast Asia: Identifying the priority fruit species. International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN 92-9043-249-7. Retrieved 2008-11-20.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 "Committee on Commodity Problems – VI. Overview of Minor Tropical Fruits". FAO. December 2001. Retrieved 2008-11-20.
  19. ↑ "World Durian Festival 2005". Thailand News – Thailand official news and information. Foreign Office, The Government Public Relations Department. 2005-06-05. Retrieved 2008-11-20.
  20. ↑ "Thailand's Durian growing areas". Food Market Exchange. 2003. Retrieved 2008-11-20.
  21. ↑ Watson, B. J (1983). "Durian". Fact Sheet Non. 6.: Rare Fruits Council of Australia.

Enllaces esternos

editar



Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Durio&oldid=4295040»