Español ecuatoguineanu

El español ecuatoguineanu^[1]^[2] ye la modalidá del idioma español utilizada na República de Guinea Ecuatorial^[3]^[4] na zona d'África Central. El 87.7% de los habitantes de Guinea Ecuatorial conocen esta llingua, anque pa la mayoría d'ellos ye solo una segunda llingua, y envalórase^[¿quién?] que solo'l 13,7% tien un dominiu del español similar al d'un hispanofalante nativu^{[ensin referencies]}. L'español ecuatoguineanu ta reguláu pola Academia Ecuatoguineana de la Llingua Española.

L'idioma español ye oficial en Guinea Ecuatorial dende la so independencia, xunto al francés (dende 1998), y más apocayá xunto al portugués (dende 2007). Por ser el principal idioma oficial, l'español ye faláu per una gran parte de la población del país, siempres como segunda llingua.^[5]

Aspeutos históricos, sociales y culturales

Historia

La Guinea Española foi'l pequeñu territoriu africanu (islles Annobón y Fernando Po) que España llogró de Portugal en cuenta de diversos territorios americanos por aciu el Tratáu de San Ildefonso (1777) y el Tratáu d'El Pardo en 1778. La colonización efectiva de la zona continental solo empezó a fines del sieglu XIX. Al país foi-y concedida la independencia el 12 d'ochobre de 1968.

Pol Tratáu d'El Pardo, en 1778 Portugal dexa Guinea Ecuatorial a España. Na segunda metá del sieglu XIX va empezar la so colonización efectiva, hasta qu'en 1968 Guinea Ecuatorial llogra la so independencia. Tres la independencia, cola dictadura de Francisco Macías, l'español foi escorríu, anque se caltuvo'l so usu pa dictar lleis y nes rellaciones internacionales, amás l'español yera la única llingua escrita, pos les natives (el bubi, el ndowé, el bisió y el bujeba) son de tradición oral. Na actualidá l'español ta reconocíu pola so Constitución. Guinea Ecuatorial ye unu de los países más pequeños d'África, pero tamién unu de los más ricos gracies a los xacimientos de petroleu y gas atopáu ellí.^[6]

El país caltién la so propia diversidá de llingües, pero l'español ye la llingua nacional de calter oficial y comunicación interétnica.^[7]

L'español ye faláu en Bioko y la zona costera de Ríu Muni (continental) por un 90% de la población^[8] y en zones del interior del continente por ente 60 y 70% de la población.^[8]

Estadístiques

El 13,7 % fala español con dominiu nativu y que suelen tener más de 40 años. La mayoría, otru 74 % falar como segunda llingua, una y bones l'español enseñar nes escueles. Del restante 12,3 % nun se sabe'l so nivel d'español, pos precisen programes d'alfabetización.^[6] Esto traduzse en que la mayoría de la población (cerca del 88 %) puede falalo, pero solo en redol a un 10-15 % de la población tien un nivel altu de competencia n'español.^[9]

Mires

Anque anguaño l'español gocia de bona salú en Guinea Ecuatorial, cuerre'l riesgu de perder importancia o inclusive sumir pola influencia del francés, del inglés y del portugués. L'inglés pola presencia de compañíes petrolíferes norteamericanes; el francés porque los países vecinos son de fala francesa y el portugués pol mesmu motivu.

En 2009 la Real Academia Española incluyó nel plantel d'académicos a 5 miembros de Guinea Ecuatorial.^[10]^[11]

Dende 2009, Guinea Ecuatorial ye miembru acomuñáu de la Cume Iberoamericana, y espérase que seya miembru de plenu derechu, ello ye que Guinea Ecuatorial ye miembru de la Organización d'Estaos Iberoamericanos.

El 29 d'abril de 2013, mientres la Cuarta xunta del Conseyu Interministerial del Gobiernu ecuatoguineanu, na que participaron el Primer Ministru del Gobiernu, Vicente Ehate Tomi, el Segundu Vizprimer Ministru, Alfonso Nsue Mokuy, y el titular d'Información, Prensa y Radio, Agustín Nze Nfumu, encetóse y aprobó l'anteproyectu de decretu presidencial pol que se creó l'Academia Ecuatoguineana de la Llingua Española.^[12]

El Presidente de Guinea Ecuatorial, Teodoro Obiang, creó n'ochobre de 2013 l'Academia Ecuatoguineana de la Llingua Española, según anunciar el direutor de la Real Academia Española, José Manuel Blecua Perdices,^[13] quien tamién anunció que per primer vegada'l Diccionariu de la RAE contendría términos del español de Guinea.^[14] N'abril de 2014 Teodoro Obiang foi convidáu a dar unes conferencies sobre l'español n'África nel Institutu Cervantes de Bruxeles.^[15]^[16]

Medios de comunicación

El 31 de mayu de 2011 Guinea Ecuatorial empezó les emisiones de la primer canal africana de televisión 24 hores n'idioma español con cobertoria mundial, TVGE Internacional, que tresmite vía satélite o al traviés de la so páxina n'Internet.

Descripción llingüística

Fonoloxía

Distinción de fonemes /S/ y /θ/ n'azul escuro, dientro de los países onde se fala español.

Los primeros estudios ambiciosos del español tal como yera faláu en Guinea Ecuatorial deber a Castillo Barril (1964, 1969). Nesos estudios el so autor conclúi que l'español faláu per cada grupu étnicu importante de Guinea Ecuatorial difier por cuenta de que la llingua bantú, pidgin o criollu que falen, tresfier carauterístiques distintes al español faláu polos ecuatoguineanos que nesa dómina xeneralmente yera una segunda llingua. Por casu los annabonenses son yeístes y seseantes, los fang tienden a simplificar diptongos (bonu > bonu) y los "playeros" o ndowé practiquen la lenición ocasional /k/ > [x] o [h].

Ente les traces que pueden atopase nes distintes variedaes d'español ecuatoguineanu tán:

Hai ausencia total del fonema vibrante múltiple "rr", faciendo de caru y carru homófonos.
Los fonemes /b, d, g/ articúlense como oclusives en tolos contestos fonéticos, nunca como aproximantes como asocede nel restu de variedaes d'español.
Frecuentemente /d/ articúlase como vibrante simple [ɾ].^[17]
Los fonemes /p, t, k/ puédense sonorizar, convirtiéndoles en [b], [d] y [g] respeutivamente, especialmente tres nasal.
El fonema de la /ʎ/ articúlase sele o se pierde: botea.
La /x/ puede variar de velar [x] a una aspiración [h].
La /f/ articúlase bilabialmente [φ] o se torna [θ].
Estremar ente /θ/ (escritu "z" o "ce, ci") y /s/: casa ['kasa], caza ['kaθa], como nel dialeutu castellanu peninsular septentrional, anque tamién se repara seséu asimilándose dambes a la consonante fricativa alveolar sorda /s/.
Les pallabres dicir con marcada separación una d'otra.
La mayor parte de la etnia bubi pronuncia la "r" de forma gutural [ʀ], como'l soníu de la "r" inicial del francés.
La mayoría de los ndowés intercambien la "g" y la "j" por casu en cuenta de xugar tienden a dicir gujar.

Perfil morfosintácticu

Alviértese:

Estensión del usu del femenín.
Omisiones del artículu.
Intercámbiense los usos de "tu" y "usté".
Emplegu redundante y usu distintu de pronomes reflexivos y preposiciones.
Frecuente usu del xerundiu y amiestu de les maneres indicativu y suxuntivu.
Úsase la segunda persona del plural al igual que na España Peninsular ("vós" y les sos conxugaciones), magar tamién s'emplega'l "ustedes".
Usu peculiar de la preposición en pa marcar un locativu direición: Voi en Bata 'Voi a Bata'.^[18] Esti usu tamién se da nel portugués angoleñu.

Ver tamién

Lliteratura n'español de Guinea Ecuatorial

Referencies

↑ (1 de xineru de 2007) Biografía d'una llingua: nacencia, desenvolvimientu y espansión del español (en castellanu). Universidá Los Andes. ISBN 9789801110262. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.
↑ Fernández, Francisco Moreno (1 de xineru de 2010). Les variedaes de la llingua española y la so enseñanza (en castellanu). Arcu Llibros. ISBN 9788476358023. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.
↑ Granda, Germán de (1 de xineru de 1991). L'Español en Tres Mundo: Retenciones y Contactos Llingüísticos n'América y África (en castellanu). Universidá de Valladolid, Secretariáu de Publicaciones. ISBN 9788477622062. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.
↑ Méndez, Natalia Álvarez (1 de xineru de 2010). Pallabres desencadenaes: aproximamientu a la teoría lliteraria postcolonial y a la escritura hispano-negroafricana (en castellanu). Universidá de Zaragoza. ISBN 9788492774876. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.
↑ Penny, Ralph (2002). A History Of The Spanish Language (n'inglés), páx. 33. «Spanish is spoken by part of the population of Equatorial Guinea. Spanish is the language of education and the press, and is the only common language in an otherwise linguistically diverse country. However, those who speak Spanish use it as a second language, often acquired in adulthood and therefore not always in a fully native manner.»
↑ ^6,0 ^6,1 cervantes.es
↑ Les apreciaciones son de John Lipski y Antonio Quilis
↑ ^8,0 ^8,1 http://www.personal.psu.edu/jml34/eg.pdf
↑ Gloria Nistal Rosique: El casu del español en Guinea Ecuatorial
↑ Los primeres 'corresponsales' de la RAE en Guinea, diariu El País, 6 de xunetu de 2009.
↑ «La RAE, Real Academia de la Llingua d'España, noma per primer vegada a cinco guineanos académicos correspondientes - La Gaceta de Guinea, agostu de 2009». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-11-02.
↑ Cuarta xunta del Conseyu Interministerial - Páxina oficial del Gobiernu de la República de Guinea Ecuatorial Archiváu 2019-08-24 en Wayback Machine, 30 d'abril de 2013.
↑ academia-ecuatoguineana-del-espanol#.PIT2wcT97KA3QtF Blecua anuncia la creación d'una academia ecuatoguineana del español, diariu Sieglu XXI, 20 de xineru de 2014.
↑ La RAE contempla almitir publicidá na versión dixital del Diccionariu, Diariu de Ferrol, 20 de xineru de 2014.
↑ L'Institutu Cervantes y la UNED conviden en Bruxeles al dictador Obiang, diariu El País, 19 de marzu de 2014.
↑ Obiang estima al Rei'l sofitu pa intervenir nel Institutu Cervantes, diariu El País, 1 d'abril de 2014.
↑ Granda, 1984
↑ Granda, 1991

Bibliografía

Penny, Ralph (2002) [1991]. A History Of The Spanish Language (2 ed.).
John M. Lipski. "The Spanish of Equatorial Guinea: research on la hispanidá's best-kept secret" (PDF). Personal.psu.edu. Consultáu 2015-05-20.

Enllaces esternos

Curtiu apunte sobre l'español en Guinea Ecuatorial, artículu de Trinidá Morgades Besari, del Institutu Cervantes.
La Universidá Nacional de Guinea Ecuatorial y la Enseñanza del Español como llingua estranxera n'África, artículu d'Ana María Ruiz Martínez, de la Universidá d'Alcalá de Henares, 2012.
L'español de Guinea Ecuatorial Archiváu 2016-07-27 en Wayback Machine, artículu n'inglés de John Lipski, 2001.
Estáu actual del español en Guinea Ecuatorial, artículu del Anuariu 2005 del Centru Virtual Cervantes (Institutu Cervantes)
L'español: necesidá d'implantación y obligación d'espansión (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., Agustín Nze Nfumu, IV Congresu Internacional de la Llingua Española, 2007.

[1] (1 de xineru de 2007) Biografía d'una llingua: nacencia, desenvolvimientu y espansión del español (en castellanu). Universidá Los Andes. ISBN 9789801110262. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.

[2] Fernández, Francisco Moreno (1 de xineru de 2010). Les variedaes de la llingua española y la so enseñanza (en castellanu). Arcu Llibros. ISBN 9788476358023. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.

[3] Granda, Germán de (1 de xineru de 1991). L'Español en Tres Mundo: Retenciones y Contactos Llingüísticos n'América y África (en castellanu). Universidá de Valladolid, Secretariáu de Publicaciones. ISBN 9788477622062. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.

[4] Méndez, Natalia Álvarez (1 de xineru de 2010). Pallabres desencadenaes: aproximamientu a la teoría lliteraria postcolonial y a la escritura hispano-negroafricana (en castellanu). Universidá de Zaragoza. ISBN 9788492774876. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.

[5] Penny, Ralph (2002). A History Of The Spanish Language (n'inglés), páx. 33. «Spanish is spoken by part of the population of Equatorial Guinea. Spanish is the language of education and the press, and is the only common language in an otherwise linguistically diverse country. However, those who speak Spanish use it as a second language, often acquired in adulthood and therefore not always in a fully native manner.»

[cervantes.es-6] 6,0 ^6,1 cervantes.es

[7] Les apreciaciones son de John Lipski y Antonio Quilis

[psu-8] 8,0 ^8,1 http://www.personal.psu.edu/jml34/eg.pdf

[9] Gloria Nistal Rosique: El casu del español en Guinea Ecuatorial

[10] Los primeres 'corresponsales' de la RAE en Guinea, diariu El País, 6 de xunetu de 2009.

[11] «La RAE, Real Academia de la Llingua d'España, noma per primer vegada a cinco guineanos académicos correspondientes - La Gaceta de Guinea, agostu de 2009». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-11-02.

[12] Cuarta xunta del Conseyu Interministerial - Páxina oficial del Gobiernu de la República de Guinea Ecuatorial Archiváu 2019-08-24 en Wayback Machine, 30 d'abril de 2013.

[13] -ecuatoguineana-del-espanol#.PIT2wcT97KA3QtF Blecua anuncia la creación d'una academia ecuatoguineana del español, diariu Sieglu XXI, 20 de xineru de 2014.

[14] La RAE contempla almitir publicidá na versión dixital del Diccionariu, Diariu de Ferrol, 20 de xineru de 2014.

[15] L'Institutu Cervantes y la UNED conviden en Bruxeles al dictador Obiang, diariu El País, 19 de marzu de 2014.

[16] Obiang estima al Rei'l sofitu pa intervenir nel Institutu Cervantes, diariu El País, 1 d'abril de 2014.

[17] Granda, 1984

[18] Granda, 1991

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]