Wikipedia

Llista de muyeres ganadores del Premiu Nobel

artículu de llista de Wikimedia

El Premiu Nobel ye dau añalmente pola Real Academia Sueca de Ciencies, l'Academia Sueca, l'Institutu Karolinska y el Comité Noruegu del Nobel a les persones que faen contribuciones sobresalientes nos campos de la Premiu Nobel de Química Química, Premiu Nobel de Física Física, Lliteratura, Paz, Fisioloxía o Medicina y Economía.[1] Tolos gallardones, sacante'l premiu d'economía, fueron instituyíos acatando les indicaciones del testamentu de 1895 d'Alfred Nobel, qu'amás señala que los premios tienen de ser alministraos pola Fundación Nobel. El Premiu Nobel d'Economía, o Premiu del Bancu de Suecia en Ciencies Económiques en memoria de Alfred Nobel, foi establecíu en 1968 pol Bancu de Suecia, que ye'l bancu central d'esti país, pa les contribuciones sobresalientes nel campu de la Economía.[2]

Alfred Nobel.

Cada premiu ye dau por un comité independiente; asina, la Real Academia Sueca de Ciencies apurre los premios de Física, Química y Economía; l'Academia Sueca entrega'l premiu de Lliteratura; l'Institutu Karolinska apurre'l premiu de Fisioloxía o Medicina; y el Comité Noruegu del Nobel apurre'l premiu de la Paz.[3] Cada receptor llogra una medaya, un diploma y un premiu n'efectivu que varió a lo llargo de los años.[2] En 1901, los ganadores de los primeros Premios Nobel recibieron 150 782 corones sueques, lo qu'equival a 8 192 489 corones sueques a avientu de 2013. Ente 2001 y 2011, los años en que s'apurrieron los premios de mayor cuantía, los ganadores fueron premiaos con 10 millones de corones sueques, y a partir del 2012 con 8 millones.[4] Los premios son apurríos en Estocolmu (Física, Química, Fisioloxía o Medicina, Lliteratura y Economía) y Oslu (Paz) nuna ceremonia añal celebrada'l 10 d'avientu, aniversariu de la muerte de Nobel.[5]

Incluyendo la premiación de 2014, el premiu foi dau 817 vegaes a homes, 47 vegaes a muyeres y 25 vegaes a organizaciones.[6][7][8] Ente les muyeres ganadores del Premiu Nobel, la primera foi Marie Curie, quien ganó'l de Física en 1903 xunto al so home Pierre Curie y Henri Becquerel.[7][9] Ye tamién la única muyer que ganó'l Premiu Nobel en más d'una ocasión, yá qu'en 1911 ganó'l de Química. La so fía, Irène Joliot-Curie, ganó'l de Química en 1935, polo que son la única pareya de madre y fía que ganaron esta distinción.[7] Dieciséis muyeres ganaron el Premiu Nobel de la Paz, catorce'l de Lliteratura, once'l de Fisioloxía o Medicina, cuatro'l de Química, dos el de Física y solo una muyer el d'Economía.[10] Cabo señalar que 2009 foi l'añu en que más muyeres resultaron ganadores del premiu con un total de cinco muyeres premiaes nesi añu.

Ganadores editar

Añu Imaxe Premiada País Categoría Motivación
1903   Curie, MarieMarie Curie
(compartíu con Pierre Curie y Henri Becquerel) 		  Polonia
  Francia 		Premiu Nobel de Física Física «En reconocencia a los estraordinarios servicios qu'emprestaron coles sos investigaciones conxuntes sobre los fenómenos de la radiación descubierto pol profesor Henri Becquerel».[9]
1905   Suttner, Bertha vonBertha von Suttner   Imperiu austrohúngaru Paz Presidenta honoraria de la Oficina Internacional pola Paz, Berna, Suiza. Autora de Lay Down Your Arms.[11]
1909   Lagerlof, SelmaSelma Lagerlöf   Suecia Lliteratura «En reconocencia al eleváu idealismu, la vívida imaxinación y la perceición espiritual que caractericen los sos escritos».[12]
1911   Curie, MarieMarie Curie   Polonia
  Francia 		Ganadores del Premiu Nobel de Química Química Pol so descubrimientu del radiu y el poloniu.[13]
1926   Deledda, GraziaGrazia Deledda   Italia «Polos

sos escritos inspiradamente idealistes, que con claridá plástica dibuxen la vida na so islla natal y que con fondura y simpatía traten los problemes humanos polo xeneral».[14]

1928   Undset, SigridSigrid Undset   Noruega

«Principalmente poles sos poderoses descripciones de la vida de los nórdicos mientres la Edá Media».[15]

1931   Addams, JaneJane Addams
(compartíu con Nicholas Murray Butler) 		  Estaos Xuníos d'América Paz Socióloga, pionera del trabayu social y el feminismu, presidenta de la Lliga Internacional de Muyeres pola Paz y la Llibertá.[16][17]
1935   Joliot-Curie, IreneIrène Joliot-Curie
(compartíu con Frédéric Joliot-Curie) 		  Francia

«Pola so síntesis de nuevos elementos radiactivos».[18]

1938   Buck, Pearl S.Pearl S. Buck   Estaos Xuníos d'América

«Poles sos descripciones riques y verdaderamente épiques de la vida llabradora en China y poles sos obres maestres biográfiques».[19]

1945   Mistral, GabrielaGabriela Mistral   Chile

«Pola so poesía llírica que, inspirada por poderoses emociones, fixo del so nome un símbolu de les aspiraciones idealistes de tol mundu llatinoamericanu».[20]

1946   Balch, Emily GreeneEmily Greene Balch
(compartíu con John Raleigh Mott) 		  Estaos Xuníos d'América Paz Enantes profesora d'Historia y Socioloxía, presidenta honoraria de la Lliga Internacional de Muyeres pola Paz y la Llibertá.[21]
1947   Cori, Gerty TheresaGerty Theresa Cori
(compartíu con Carl Ferdinand Cori y Bernardo Houssay) 		  Estaos Xuníos d'América Fisioloxía o Medicina «Pol so descubrimientu del procesu de la conversión catalítica del glucóxenu».[22]
1963   Goeppert-Mayer, MariaMaria Goeppert-Mayer
(compartíu con J. Hans D. Jensen y Eugene Wigner) 		  Estaos Xuníos d'América

«Polos sos descubrimientos sobre la estructura de capes nuclear».[23]

1964 Hodgkin, Dorothy CrowfootDorothy Crowfoot Hodgkin   Reinu Xuníu

«Por determinar les estructures d'importantes sustancies bioquímiques per mediu de téuniques de rayos X».[24]

1966   Sachs, NellyNelly Sachs
(compartíu con Samuel Agnon) 		  Alemaña
  Suecia

«Pola so destacada escritura llírica y dramática, qu'interpreta'l destín d'Israel con fuercia conmovedor».[25]

1976   Williams, BettyBetty Williams   Reinu Xuníu Paz Fundadora del Northern Ireland Peace Movement (Movimientu pola Paz d'Irlanda del Norte), dempués renombráu Community of Peace People (Comunidá de Xente Pacífico).[26]
1976   Maguire, MaireadMairead Maguire   Reinu Xuníu Paz Fundadora del Northern Ireland Peace Movement (dempués renombráu Community of Peace People)[26]
1977   Sussman Yalow, RosalynRosalyn Sussman Yalow
(compartíu con Roger Guillemin y Andrew Schally) 		  Estaos Xuníos d'América

«Pol desenvolvimientu del radioinmunoanálisis de les hormones peptídicas».[27]

1979   Madre Teresa   India
  Macedonia del Norte 		Paz Líder de les Misioneres de la Caridá, Calcuta.[28]
1982   Myrdal, AlvaAlva Myrdal
(compartíu con Alfonso García Robles) 		  Suecia Paz Exministra del gabinete, diplomática y escritora.[29]
1983   McClintock, BarbaraBarbara McClintock   Estaos Xuníos d'América

«Pol so descubrimientu de los elementos xenéticos móviles».[30]

1986   Levi-Montalcini, RitaRita Levi-Montalcini
(compartíu con Stanley Cohen) 		  Italia
  Estaos Xuníos d'América

«Pol so descubrimientu de los factores de crecedera».[31]

1988   Elion, Gertrude B.Gertrude B. Elion
(compartíu con James W. Black y George H. Hitchings) 		  Estaos Xuníos d'América

«Pol so descubrimientu d'importantes principios nel tratamiento con fármacos».[32]

1991   Gordimer, NadineNadine Gordimer   Sudáfrica

«Quien al traviés de la so magnífica escritura épico —en pallabres de Alfred Nobel— foi de gran beneficiu pa la humanidá».[33]

1991   Suu Kyi, Aung SanAung San Suu Kyi   Birmania Paz «Pola so llucha nun esforcia pola democracia y los derechos humanos».[34]
1992   Menchu, RigobertaRigoberta Menchú   Guatemala Paz «En reconocencia al so trabayu pola xusticia social y la reconciliación etno-cultural basada nel respetu de los derechos de los pueblos indíxenes».[35]
1993   Morrison, ToniToni Morrison   Estaos Xuníos d'América

«Quien en noveles caracterizaes pola so fuercia visionaria y transcendencia poética, da vida a un aspeutu esencial de la realidá estauxunidense».[36]

1995   Nusslein-Volhard, ChristianeChristiane Nüsslein-Volhard
(compartíu con Edward B. Lewis y Eric F. Wieschaus) 		  Alemaña

«Polos sos descubrimientos sobre'l control xenéticu del desenvolvimientu embrionariu tempranu».[37]

1996   Szymborska, WislawaWisława Szymborska   Polonia

«Pola poesía que con precisión irónica dexa al contestu histórico y biolóxico salir a la lluz en fragmentos de la realidá humana».[38]

1997   Williams, JodyJody Williams
(compartíu cola Campaña Internacional pa la Prohibición de les Mines Antipersona) 		  Estaos Xuníos d'América Paz «Pol so trabayu pa la prohibición y llimpieza de mines antipersonales».[39]
2003   Ebadi, ShirinShirin Ebadi   Irán Paz «Polos sos esfuerciu pola democracia y los derechos humanos. Centróse especialmente na llucha polos derechos de les muyeres y los neños».[40]
2004   Jelinek, ElfriedeElfriede Jelinek   Austria

«Pol so fluxu musical de voces y contravoces en noveles y obres teatrales que con estraordinariu celu llingüísticu revelen lo absurdo de los clixés de la sociedá y el so poder subyugante».[41]

2004   Maathai, WangariWangari Maathai   Kenia Paz «Pola so contribución al desenvolvimientu sustentable, la democracia y la paz».[42]
2004   Buck, Linda B.Linda B. Buck
(compartíu con Richard Axel) 		  Estaos Xuníos d'América

«Pol so descubrimientu de los receptores olfatorios y l'organización del sistema olfativu».[43]

2007   Lessing, DorisDoris Lessing   Reinu Xuníu

«La narradora épica de la esperiencia femenina, quien con escepticismu, ardor y poder visionariu sometió a una civilización estremada al escrutiniu».[44]

2008   Barre-Sinoussi, FrancoiseFrançoise Barré-Sinoussi
(compartíu con Harald zur Hausen y Luc Montagnier) 		  Francia

«Pol so descubrimientu del virus de la inmunodeficiencia humana».[45]

2009   Blackburn, ElizabethElizabeth Blackburn
(compartíu con Carol W. Greider y Jack W. Szostak) 		  Australia
  Estaos Xuníos d'América

«Pol descubrimientu de cómo los cromosomes son protexíos polos telómeros y l'enzima telomerasa».[46]

2009   Greider, Carol W.Carol W. Greider
(compartíu con Elizabeth Blackburn y Jack W. Szostak) 		  Estaos Xuníos d'América «Pol

descubrimientu de cómo los cromosomes son protexíos polos telómeros y l'enzima telomerasa».[46]

2009   Yonath, Ada E.Ada E. Yonath
(compartíu con Venkatraman Ramakrishnan y Thomas A. Steitz) 		  Israel «Pol

estudiu de la estructura y función de los ribosomas».[47]

2009   Muller, HertaHerta Müller   Alemaña
  Rumanía 		«Quien,

cola concentración de la poesía y la franqueza de la prosa, describe'l paisaxe de los quitaos».[48]

2009   Elinor OstromElinor Ostrom
(compartíu con Oliver E. Williamson) 		  Estaos Xuníos d'América Economía «Pol so analís de la gobernanza económica, especialmente los bienes comunes».[49]
2011   Johnson-Sirleaf, EllenEllen Johnson-Sirleaf   Liberia Paz «Pola so llucha ensin violencia pola seguridá de les muyeres y el derechu de la muyer a participar dafechu nel llabor d'afitamientu de la paz»[50]
  Gbowee, LeymahLeymah Gbowee
  Karman, TawakelTawakel Karman   Yeme
2013   Munro, AliceAlice Munro   Canadá

«Maestra del cuentu contemporaneu»[51]

2014   Moser, May-BrittMay-Britt Moser
(compartíu con John O'Keefe y Edvard I. Moser) 		  Noruega

«Polos sos descubrimientos de célules que constitúin un sistema d'allugamientu nel celebru.»[52]

  Yousafzai, MalalaMalala Yousafzai
(compartíu con Kailash Satyarthi) 		  Paquistán Paz «Pola so llucha contra la represión de los neños y nuevos, y pol derechu de tolos neños a la educación».[53]
2015   Youyou, El toEl to Youyou
(compartíu con William C. Campbell y Satoshi Ōmura) 		  China

«Polos sos descubrimientos d'una nueva terapia contra la malaria.»[54]

  Aleksiévich, SvetlanaSvetlana Aleksiévich   Bielorrusia

«Polos sos escritos polifónicos, un monumentu al sufrimientu y valor nel nuesu tiempu».[55]

Referencies editar

  1. ↑ «Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Nobel Prizes and Laureates» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 17 de marzu de 2015.
  3. ↑ «The Nobel Prize Awarding Institutions» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 17 de marzu de 2015.
  4. ↑ «The Nobel Prize Amounts» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 16 de marzu de 2015.
  5. ↑ «The Nobel Prize Award Ceremonies» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 16 de marzu de 2015.
  6. ↑ «All Nobel Prizes» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 17 de payares de 2015.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Nobel Prize Awarded Women» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 17 de marzu de 2015.
  8. ↑ «Nobel Prize Awarded Organizations» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Nobel Prize in Physics 1903» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  10. ↑ «Economics 2009» (inglés). Nobel Foundation (12 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  11. ↑ «Nobel Peace Prize 1905» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  12. ↑ «Nobel Prize in Literature 1909» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  13. ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 1911» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  14. ↑ «Nobel Prize in Literature 1926» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  15. ↑ «Nobel Prize in Literature 1928» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  16. ↑ «Nobel Peace Prize 1931» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  17. ↑ «Jane Addams - Biographical» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 15 de marzu de 2015.
  18. ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 1935» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  19. ↑ «Nobel Prize in Literature 1938» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  20. ↑ «Nobel Prize in Literature 1945» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  21. ↑ «Nobel Peace Prize 1946» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  22. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 1947» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  23. ↑ «The Nobel Prize in Physics 1963» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  24. ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 1964» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  25. ↑ «Nobel Prize in Literature 1966» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  26. ↑ 26,0 26,1 «Nobel Peace Prize 1976» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  27. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 1977» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  28. ↑ «Nobel Peace Prize 1979» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  29. ↑ «Nobel Peace Prize 1982» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  30. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 1983» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  31. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 1986» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  32. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 1988» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  33. ↑ «Nobel Prize in Literature 1991» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  34. ↑ «Nobel Peace Prize 1991» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  35. ↑ «Nobel Peace Prize 1992» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  36. ↑ «Nobel Prize in Literature 1993» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  37. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 1995» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  38. ↑ «Nobel Prize in Literature 1996» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  39. ↑ «Nobel Peace Prize 1997» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  40. ↑ «Nobel Peace Prize 2003» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  41. ↑ «Nobel Prize in Literature 2004» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  42. ↑ «Nobel Peace Prize 2004» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  43. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 2004» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  44. ↑ «Nobel Prize in Literature 2007» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  45. ↑ «Nobel Prize in Physiology or Medicine 2008» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  46. ↑ 46,0 46,1 «Nobel Prize in Physiology or Medicine 2009» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  47. ↑ «Nobel Prize in Chemistry 2009» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  48. ↑ «Nobel Prize in Literature 2009» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  49. ↑ «Nobel Prize in Economics 2009» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 7 de payares de 2010.
  50. ↑ «The Nobel Peace Prize 2011». Nobel Foundation. Consultáu'l 5 de mayu de 2011.
  51. ↑ «The Nobel Prize in Literature 2013» (inglés). Nobel Foundation. Consultáu'l 25 de febreru de 2014.
  52. ↑ «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2014». Nobel Foundation. Consultáu'l 6 d'ochobre de 2014.
  53. ↑ «The Nobel Peace Prize 2014». Fundación Nobel. Consultáu'l 10 d'ochobre de 2014.
  54. ↑ «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2015». Nobel Foundation. Consultáu'l 26 de xunetu de 2016.
  55. ↑ «The Nobel Prize in Literature 2015». Fundación Nobel. Consultáu'l 26 de xunetu de 2016.

Enllaces esternos editar

  • Sitio web oficial de la Fundación Nobel (n'inglés)
  • «Cómo l'Academia refugó la Muyer» - Artículu en suecu, basáu en documentos del Archivu Nobel, sobre les muyeres escritores que fueron nomaes de 1901 a 1950/1959 (por cuenta de les normes de secretu, de 50 años), en total, 44 muyeres escritores fueron nomaes 124 vegaes, ente les cualos solu cinco fueron gallardoniaes col premiu (Lagerlöf 1909, Deledda 1926, Undset 1928, Buck 1938, Mistral 1945).
  • «Mujer Nobel» - Fotogalería actualizada de les 43 muyeres que, hasta 2012, ganaron el premiu Nobel nes sos distintes categoríes.
 
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Llista_de_muyeres_ganadores_del_Premiu_Nobel&oldid=4154576»