Ballesta
Una ballesta[1] ye un arma impulsora, consistente nun arcu montáu sobre una base recta que dispara proyeutiles llamaos saetas, de cutiu tamién conocíos como pernos o virotes. Magar se trata d'un preséu marcial bien antiguu, anguaño síguense utilizando, anque principalmente con fines recreativos, como pal tiru al blancu y la caza.
| Ballesta | |
|---|---|
clase funcional de armas (es)  | |
 | |
| Instalaciones | |
| Formáu por |
bow limbs (en) , cuerda de arco (es) , Q9394447 y Crossbow nut (en) |
 | |
Magar que la denominación actual atópase firme, la mesma sufrió diverses variaciones a lo llargo del tiempu y na diverses cultures, como nel medievu, en que recibió munchos otros nomes na so mayoría derivaos de la pallabra ballista.
Historia
editarLes ballestes desempeñaron un papel importante nes guerres n'Europa, Norte d'África y Asia. La principal fonte d'evidencies arqueolóxiques sostién que fueron desenvueltes nel Este d'Asia, más precisamente, na antigua China. Una de les primeres referencies testuales a les ballestes atópase nes obres de los siguidores de Mozi y de Sun Tzu, nel L'arte de la guerra, escritu ente 500 e.C. y 300 e.C. .
La ballesta ye un arma qu'empezó a ser utilizada n'Occidente de manera masiva nel sieglu X, siendo la evolución y perfeccionamiento del arcu y flecha. El primitivu arcu de madera foi sustituyíu por una versión con un potente arcu metálicu formáu por una o delles vares metáliques xuníes (como un muelle de carruaxe), llamada arbalesta.
La cuerda vexetal o de tripa trenzada orixinal foi reemplazada por alambre y finalmente por fibres sintétiques nes versiones deportives actuales. La primitiva flecha de vara vexetal foi sustituyida por una saeta curtia y metálica, capaz de furar les coraces, y que ye de carbonu nes modernes. Amestóse-y de forma perpendicular al centru del arcu un carril acanaláu nel que s'agospiaba la saeta y sobre el que se mueve la cuerda impulsora o alambre.
Llográbase flexionar l'arcu metálicu venciendo la so potente resistencia con diverses maniobres; les primeres consistieron en poner l'arcu en tierra y enterriar l'alambre con dambes manes o'l pie, hasta trabar nun gabitu. Más tarde montáronse mecanismos (armatostes) diversos sobre'l carril central. El más esitosu y usáu foi l'enterriáu por aciu torniquete a rabil. L'alambre, poderosamente enterriáu y suxetu por una torga, disparar con un gatíu.
La so potencia aportó a considerable na versión más tardida y avanzada, con palas de metal (el proyeutil metálicu furaba una cota de malla a 150 m). Sicasí, yá les versiones más antigües y menos potentes fueron armes bien usaes.
La ballesta podía disparase cuerpu a tierra, a cuerpu o a caballu, y nun precisaba de tanta maña como l'arcu pa da-y al blancu de tiru blancu. La so lentitú de recarga yera la gran desventaxa: mientres el ballesteru disparaba un virote per minutu, nel mesmu ralu un arteru y forníu arqueru inglés/galés, col so enorme arcu de 1,80/2,00 metros, llograba disparar diez fleches, a cuasi 300 metros de distancia.
Esistió una versión de repetición, inventada na antigua China, menos potente, pero capaz de realizar dellos disparos siguíos antes de recargar, llamada Cho-Ko-Nu. Y muncho primero de la so apaición na Edá Media, los antiguos griegos paez que yá conocíen una especie de versión primitiva, denomada gastrafetes (‘arcu de banduyu'), porque pa enterriala emburriábase'l mecanismu sofitándose sobre'l banduyu y cargando el pesu del cuerpu.
La ballesta revolucionó les posibilidaes individuales de dar muerte al enemigu: cualesquier inespertu podía matar a distancia a un peracabáu guerreru. Esto resultó tan novedosu y amenazador qu'inclusive mereció que'l Papa Inocencio II, nel Conceyu de Laterano del añu 1139, prohibiera l'usu de la ballesta ente los exércitos cristianos, y nuna bulda papal prevenía a la cristiandá contra'l so emplegu pol peligru que representaba pa la humanidá una arma asemeyada».
La ballesta constituyó l'anticipu más equivalente a les armes de fueu. Como nestes, la ballesta se gatillaba y apuntábase averando'l güeyu al estremu del carril saetero p'allinialo col blancu a atinar. La so efectividá a distancia solo foi superada pola pólvora. A los soldaos que portaben esta arma llamábase-yos ballesteros.
El II Conceyu de Laterano prohibió l'usu de la ballesta contra cristianos.[2]
Usu actual
editarA pesar de tar dafechu apostrada'l so usu poles milicies en favor de les armes de fueu, entá se siguen fabricando de manera industrial y artesanal pa la caza y pa delles fuercies especiales, al ser una arma silenciosa, de relativu so costu y gran precisión; amás de que dellos tipos de saetas tienen la capacidá de travesar blindaxe corporal. Esto debe al conceutu de la física llamáu cantidá de movimientu (productu de la masa pola velocidá d'un cuerpu), esto ye, que la masa de la saeta multiplicada pola so velocidá ye mayor al d'una bala quiciabes de gran velocidá pero menor masa, entós puede trespasar blindaxes diseñaos pa bales. Na actualidá suelen ser fabricaes con materiales compuestos y sintéticos, como la fibra de vidriu, y en dellos casos inclúyense-yos accesorios como mires telescópiques.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: ballesta
- ↑ Sumner Maine, Henry James (1888). International Law, A Series of Lectures Delivered Before the University of Cambridge, 1887 (n'inglés). John Murray, Albemarle Street, páx. 139.
- Payne-Gallwey, Ralph (1903). La Ballesta (The Crossbow. Medieval and Modern Military and Sporting. Its Construction, History and Management. With a Treatise on the Balista and Catapult of the Ancients). Skyhorse Publishing Inc.
- Alonso MARTINEZ DE ESPINAR (1644). Imprenta Real: Arte de Ballestería y Montería: Escrita con methodo pa escusar la fatiga que causa la inorancia.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ballesta.- ballesta medieval/ Construyir una ballesta medieval
- El Gastraphetes, la primer ballesta occidental.
- La ballesta y el ballesteru na organización militar que dio llugar a los Tercios
