Wikipedia

Todi

Todi ye una ciudá y conceyu de 15 682 habitantes (1 xineru 2023)[2] de la provincia de Perugia.

Todi
Alministración
PaísBandera d'Italia Italia
RexónBandera de Umbría Umbría
Provincia Provincia de Perusa
Tipu d'entidá comuña d'Italia
Nome oficial Todi (it)
Nome llocal Todi (it)
Códigu postal 06059
Xeografía
Coordenaes 42°47′00″N 12°25′00″E / 42.7833°N 12.4167°E / 42.7833; 12.4167
Todi alcuéntrase n'Italia
Todi
Todi
Todi (Italia)
Superficie 222.86 km²
Altitú 397 m[1]
Llenda con
Demografía
Población 15 682 hab. (1r xineru 2023)
Porcentaxe 2.46% de Provincia de Perusa
Densidá 70,37 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu 075
Estaya horaria UTC+01:00 (horariu estándar)
UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes Dreux y Melsungen
comune.todi.pg.it
Cambiar los datos en Wikidata

Atópase a lo cimero d'una llomba, que la so cume supera por pocu los cuatrocientos metros, que s'alza sobre'l valle mediu del Tíber.

El territoriu municipal, unu de los más vastos de la rexón d'Umbría, ta na so mayor parte compuestu per llombes y una miríada de pequeños nucleos. Los centros principales, amás de la ciudá de Todi, son Pantalla y la zona de Ponterio-Pian di Porto, qu'entiende tamién la zona industrial de la ciudá.

Todi forma parte de:

Historia

editar

Ciudá etrusca, fundada ente los sieglos VIII y VII e. C. polos umbrios col nome de Tutere, que significa ciudá de les llendes. Desenvolvióse particularmente ente'l sieglu V y el IV e. C. cuando, nel 340 e. C., convertir en romana adquiriendo darréu'l nome de Colonia Julia Fida Tuder (sieglu I e. C.), col derechu a acuñar moneda propia. Cuando foi adscrita a la tribu Clustumina fueron edificaos los meyores y más bellos palacios romanos.

Mientres l'Alta Edá Media, Todi entró en decadencia, sabiéndose pocu sobre esti periodu. Foi una comuña llibre y depués señoría colos Atti, antes d'entrar a formar parte de los Estaos de la Ilesia. Nel sieglu XII la ciudá conoció una nueva espansión urbanística, estendiéndose dende'l Castello d'Alviano, al sur, al Pianu dell'Ammeto xunto a Marsciano, al norte, dende la sincrinale de los monti Martani al este a la Gole del Forello, sobre'l Tíber, al oeste.

En 1244, los trés burgos creaos poles clases artesanales fueron arrodiaos por un muriu de cerca de 4 quilómetros de llargu, con puertes y bastiones entá íntegros. En 1367 convertir en comuña autónoma, pa entrar a formar parte de los Estaos de la Ilesia, y empezó la so decadencia pasando d'un señor a otru, ente ellos los Malatesta y Francesco Sforza).

Monumentos y llugares d'interés

editar

Todi ta arrodiáu per trés muralles más o menos completes: la más esterior ye medieval, la del mediu ye romana, y la más interior ye reconocible como parcialmente etrusca.

  • Piazza del Popolo
  • Duomo o «cattedrale di Santa Maria Assunta» (sieglu XI). Ye d'estilu góticu y dizse construyíu sobre una antigua edificación romana, probablemente un templu dedicáu a Apolo (equí atopóse una antigua estatua de bronce de Marte[1], güei nos Museos Vaticanos). La ilesia actual foi casi totalmente reconstruyida dempués d'un fueu en 1190. La principal traza de la so fachada rectangular ye'l gran rosetón central, añadíu en 1513. Del mesmu periodu ye la puerta de madera de la entrada, obra d'Antonio Bencivenni de Mercatello, del que güei namái queden los cuatro paneles cimeros. La parte posterior de la fachada ta ocupada por un xigantescu Pintura al frescu frescu de Ferraù da Faenza representando El xuiciu universal, encargu del cardenal Angelo Cesi, nel que puede estremase la influencia de Michelangelo. El coru inclúi l'altar góticu y un magníficu zarru de madera (1521) de dos plantes. Hai un muséu na so cripta.
  • Palazzo dei Priori. El palaciu del prior atopar nel llau meridional de la Piazza del Popolo. Empezar en 1293 y más tarde amplióse como sede del podestà, el priores y los gobernadores papales.
  • Los palacios del Capitano y del Popolo, que s'atopen xuníos. Na última planta de los palacios atopa'l Muséu de Todi, reordenáu y reabiertu al públicu nel añu 1997.
  • El «Palazzo del Popolo» (Palaciu del Pueblu) ye una construcción góticu lombarda que yá esistía nel añu 1213, y ye unu de los palacios comunales más antiguos d'Italia. Abarca dos grandes sales: la Sala Grande Inferiore», o «Sala delle Pietre», y la Sala Grande Superiore», qu'alluga la Pinacoteca comunal.
  • El «Palazzo del Capitano» (Palaciu del Capitán), n'estilu góticu italianu, alzóse alredor del añu y foi llamáu Nuevu Palaciu Comunal, pa estremalo del anterior. Atopar a dos niveles distintos: la primer planta alluga la Sala de Xusticia (anguaño, sede del Conseyu Comunal), coles oficines del xuez na inferior. La segunda ta anguaño ocupáu pol Muséu de la Ciudá, con afayos y restos de la historia de Todi. Inclúi una siella de montar usada por Anita Garibaldi. Delles sales tienen pintures al frescu con hestories de la ciudá y semeyes de los sos homes más pernomaos.

Evolución demográfica

editar
Gráfica d'evolución demográfica de Todi ente 1861 y 2001
Fonte ISTAT - ellaboración gráfica de Wikipedia

Personalidaes rellacionaes con Todi

editar

Frazioni

editar

Los principales barrios o nucleos de población son:

Asproli, Cacciano, Camerata, Canonica, Casemasce, Cecanibbi, Chioano, Collevalenza, Cordigliano, Duesanti, Ficareto, Fiore, Frontignano, Ilci, Izzalini, Loreto, Lorgnano, Montemolino, Montenero, Monticello, Pantalla, Pesciano, Petroro, Pian di Porto, Pian di San Martino, Pontecuti, Ponterio, Ponterio Stazione, Porchiano, Quadro, Ripaioli, Romazzano, Rosceto, San Damiano, Spagliagrano, Torrececcona, Torregentile, Vasciano.

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ URL de la referencia: https://it-ch.topographic-map.com/map-mwsf1h/Todi/?zoom=19&center=42.78211%2C12.40691&popup=42.78213%2C12.40689.
  2. ↑ URL de la referencia: https://demo.istat.it/?l=it.

Enllaces esternos

editar


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Todi&oldid=4305232»