Lorenzo Valla (Laurentius Valla nel so nome llatín; Roma, 1406/1407 - ibidem, 1 d'agostu de 1457) foi un humanista, orador, educador y filósofu italianu, consideráu'l pioneru de la crítica histórico y filosófico.

Lorenzo Valla
Vida
Nacimientu Roma1407[1]
Llingua materna italiano medieval (es) Traducir
Muerte Roma1 d'agostu de 1457[1] (49/50 años)
Estudios
Estudios Universidá de Pavia
Llingües falaes llatín medieval
italiano medieval (es) Traducir
Alumnu de Leonardo Bruni
Giovanni Aurispa (es) Traducir
Profesor de Pomponio Leto (es) Traducir
Giovanni Garzoni
Giuniano Maio
Oficiu escritor, filólogu, profesor universitariu, filósofu, presbíteru católicu romanuhumanista del Renacimientu
Emplegadores Universidá de Pavia
Trabayos destacaos De falso credita et ementita Constantini donatione declamatio (en) Traducir
Confutatio in Morandum (en) Traducir
Elegantiarum linguae latinae libri sex (en) Traducir
Confutatio altera in Morandum (en) Traducir
Fabelle Aesopi (en) Traducir
Apólogo contra Poggio Bracciolini (es) Traducir
Movimientu Humanismu[2]
Creencies
Relixón Ilesia Católica
Cambiar los datos en Wikidata

Foi conocíu nel so tiempu pola so demostración de que la Donación de Constantino, documentu por aciu el que'l papáu se arrogaba el dominiu d'estensos territorios d'Occidente, yera una falsificación. Nel terrén de la filoloxía bíblica, la so aportación máxima fueron los comentarios al Nuevu Testamentu, que seríen la base de la crítica testual d'humanistes posteriores como Erasmu de Rotterdam. Otru aspeutu pol que foi relevante ye la so redaición d'una nueva gramática llatina, les Elegancies de la llingua llatina (De elegantia linguae latinae), que superaba les gramátiques medievales y enseñaba un llatín clásicu de gran correición y elegancia. Coles mesmes, destaca'l so tratáu de lóxica aristotélica Disputaciones dialéutiques (Dialecticae disputationes), que simplificaba y racionalizaba la decadente escolástica cristiana.[3]

Educación

editar

La so familia venía de Piacenza; el so padre, Luca della Valla yera abogáu. Estudió llatín col humanista Leonardo Bruni y griegu con Giovanni Aurispa. A los 24 años refugóse-y cuando pretendió una de les secretaríes del Papa. Tres la muerte del so padre aceptó una cátedra d'elocuencia na universidá de Pavía, onde escribió'l so tratáu De voluptate (1431), onde demuestra ciertu enclín pol epicureísmu y que corrixó dempués col títulu De vero bonu. Daquella atacó al xurisconsultu Bartolo y viose obligáu a abandonar la cátedra, pasando por Milán, Xénova y Roma y diendo a la fin a Nápoles en 1433, onde aportó a secretariu d'Alfonsu V d'Aragón. Ellí escribió De llibero arbitrio, Dialecticae disputationes y Declamazione contro la donazione di Constantino (1440), que ye la so obra filolóxica más ambiciosa y que supunxo un gran sofitu pal posterior protestantismu, escrita cuando Alfonso d'Aragón taba en guerra col Papa. Tamién d'esa dómina ye De professione religiosorum (1442), anque'l so impresión llevar a cabu Vahlen en 1869.

En 1444 apostó con Fray Antonio de Bitonto sobre la composición del credo de los Apóstoles, lo que-y valió la condena per herexe per parte de la curia de Nápoles, a pesar de que'l xuiciu foi atayáu pol rei Alfonso.

Referencies

editar
  1. 1,0 1,1 Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 11927487z. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
  2. «Q43475509» (en rusu). Great Soviet Encyclopedia. Volume 8, 1927. 
  3. Antonio Domínguez Ortíz, Historia Universal: Edad Moderna, Barcelona, Vicens Vives, 1983, vol. III, páx. 110 y ss. ISBN 84-316-2167-2

Enllaces esternos

editar