Pagu Pagu
Pagu Pagu[1] (pronunciáu /ˈpɑŋo ˈpɑŋo/ polos samoanos nativos y /ˈpɑŋgoʊ ˈpɑŋgoʊ/ n'inglés) ye la capital de Samoa Americana. La so población nel 2000 yera de 11.500 habitantes.
 Pagu Pagu | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  Estaos Xuníos |
| Territorios ensin incorporar |  Samoa Americana |
Distrito (es)  | Eastern District (en) |
| County of American Samoa (en) | Condado de Maoputasi (es) |
| Tipu d'entidá | ciudá de los Estaos Xuníos |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 14°16′46″S 170°42′02″W / 14.279444°S 170.700556°O |
  Pagu Pagu Pagu Pagu (Samoa Americana) | |
| Superficie | 141.8 km² |
| Altitú | 9 m |
| Demografía | |
| Población | 3656 hab. (2010) |
| Porcentaxe |
100% de Condado de Maoputasi (es) |
| Densidá | 25,78 hab/km² |
| Más información | |
| Estaya horaria |
huso horario de Samoa (es) |
| pagopago.com | |
 | |
Toponimia
editarEl nome Pagu Pagu acomúñase xeneralmente al puertu (l'únicu importante de la Samoa Americana) y, poro, el topónimu Pagu Pagu aplícase non yá a esta población en sí mesma, sinón tamién al área circundante de la Badea de Pagu Pagu, en que la so mariña alcontrar, ente otres poblaciones, el pequeñu pueblu de Fagatogo, onde s'alluga la sede del gobiernu llocal. Ye asina que Pagu Pagu ye capital nominal del territoriu inda cuando'l gobiernu tien les sos oficines en Fagatogo.
Historia
editarHabitada dende los años 1000 e. C., Samoa foi afayada polos esploradores europeos nel sieglu XVIII.
A los primeros occidentales qu'entraron en contautu colos samoanos atribúyese-yos una batalla nel sieglu XVIII ente los esploradores franceses y los isleños en Tutuila. Los Samoanos culparon a Occidente, dándo-yos una reputación de ferocidá. A principios del sieglu XIX la llegada de misioneros rarotonganos a les islles de Samoa foi siguida por un grupu de misioneros occidentales dirixíu por John Williams, congregacionalista de la Sociedá Misionera de Londres na década de 1830, colo que llegó oficialmente'l cristianismu a Samoa. Menos d'un centenar d'años más tarde, la ilesia congregacionalista samoana convertir na primer ilesia independiente indíxena del Pacíficu Sur.
En marzu de 1889, una fuercia naval alemana invadió un pueblu de Samoa, y al faelo destruyeron dellos bienes d'Estaos Xuníos. Entós, tres buques de guerra d'Estaos Xuníos entraron nel puertu de Samoa y preparáronse p'atacar a los trés buques de guerra alemanes que s'atopaben ellí. Sicasí, antes de poder faer usu de les armes, un tifón fundió tantu los barcos d'Estaos Xuníos como los buques alemanes. Declaróse un armisticiu obligatoriu por cuenta de la falta de buques de guerra.
Les rivalidaes internacionales na última metá del sieglu XIX solucionar por aciu el tratáu de 1899 nel que Alemaña y Estaos Xuníos estremaron l'archipiélagu samoanu. Estaos Xuníos ocupó formalmente la so porción —un grupu más pequeñu d'islles orientales cola conocida rada de Pagu Pagu— al añu siguiente. Les islles occidentales son agora l'estáu independiente de Samoa.
L'armada d'Estaos Xuníos construyó una estación carbonera na badea de Pagu Pagu pa la escuadra del Pacíficu, nomó a un secretariu local y aseguró un Documentu de Cesión de Tutuila en 1900 y un Documentu de Cesión de Manu'a en 1904. Mientres la Segunda Guerra Mundial los infantes de marina d'Estaos Xuníos en Samoa Americana, superiores a la población llocal, tuvieron una enorme influencia cultural.
Dempués de la Segunda Guerra Mundial, l'intentu del Departamentu del Interior d'Estaos Xuníos nel Congresu por aprobar la Llei Orgánica 4500 pa la incorporación de Samoa Americana, foi ganáu por cuenta de los esfuercios de los xefes samoanos americanos lideraos por Tuiasosopo Mariota. Estos esfuercios llevaron a la creación d'una cámara llexislativa local, la Fono de Samoa Americana, de la que'l gobernador naval yera reemplazáu por un gobernador escoyíu llocalmente. Anque téunicamente considerada "non entamada", una y bones el Congresu d'Estaos Xuníos nun aprobó una Llei Orgánica pal territoriu, Samoa Americana tien gobiernu propiu so una Constitución que se fixo efectiva'l 1 de xunetu de 1967. El territoriu d'Estaos Xuníos de Samoa Americana ta na llista de territorios ensin gobiernu propiu de les Naciones Xuníes, un llistáu que ye aldericáu pel país.
En 2009, la islla viose afeutada por un grave terremotu de magnitú 8,3 na escala Richter a les 06:48:11 hora llocal del 29 de setiembre de 2009 (17:48:11 UTC).[2] El temblón xeneró trés tsunami separaos, del cual el más grande alzábase 1,6 metros del nivel del mar y foi rexistráu con un altor de 76 m nel puntu del epicentru. L'epicentru taba cerca de la Zona de subducción de Kermadec-Tonga nel Cinturón de Fueu del Pacíficu, onde les plaques continentales xúnense y ye común l'actividá volcánico y sísmico.
En Samoa Americana, la capital Pagu Pagu foi afarada por cuatro foles de tsunami ente 4,6 y 6,1 metros d'altor. Les foles avanzaron hasta 90 metros tierra adientro antes de recular.[3] El Presidente d'Estaos Xuníos Barack Obama declaró a la Samoa Americana como zona de desastre.[4] Este mesmu movimientu sísmicu afectó tamién gravemente a otros estaos y archipiélagos cercanos del Pacíficu, como los de Samoa[5] y Tonga.[3]
Descripción
editar
La capital de Samoa Americana ye un amiestu de comunidaes semi-urbanes coloridas que constitúin una ciudá pequeña, les fábriques conserveres d'atún (qu'apurren emplegu a un terciu de la población de Tutuila) y un puertu arrodiáu per bellu cantiles. La xubida al cume de Monte Alava (vease'l Parque nacional de Samoa Americana)[6] apurre una vista magnífica del puertu y de la ciudá. Hasta l'añu 1980, unu podía esperimentar la vista dende'l picu tomando un teleféricu dende'l puertu, pero'l 14 d'abril d'esi añu un avión de la marina de guerra de los Estaos Xuníos, volando percima como parte de les celebraciones del día de la bandera impactó contra'l cable estrellándose darréu nuna ala del Hotel Rainmaker. Menos espectacular, pero tamién dignu de visita, ye la vista de l'aldega de Aua dende lo alto del camín a Afono.
El puertu y l'asamblea de Samoa Americana -conocida como'l Fono (/ˈfono/)- tán en Fagatogo, una aldega axacente a Pagu Pagu. Igualmente, el mentáu y célebre Hotel Rainmaker (agora zarráu) atópase na aldega del Utule‘i, cercana a Fagatogo al sur del puertu. Les empreses conserveres asitiar en Atu‘o, na vera del norte del puertu. Suxúrese evitar comer pexes o invertebraos pexes nel puertu de Pagu Pagu porque se contaminen con metales pesaos y otros axentes contaminadores.
Xeografía
editarLa ciudá ta asitiada nel puertu de Pagu Pagu, no más fondo de la badea del mesmu nome, na islla de Tutuila que pertenez a los Estaos Xuníos. L'aeropuertu más cercanu ye'l Aeropuertu Internacional de Pagu Pagu, dende onde hai conexones aérees con Apia, Honolulu, Tonga, Ofu y Tau.
Clima
editarEl clima de la ciudá ye estable mientres la mayor parte del añu teniendo les temperatures más baxes nos meses d'agostu y setiembre y les más altes nos meses d'abril y xunu o xunetu.
| Datos climáticos de Pagu Pagu | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Temperatura | ||||||||||||||
| Mes | Ene | Feb | Mar | Abr | May | Jun | Jul | Ago | Sep | Oct | Nov | Dic | Media Total | |
| Máximo temperatura rexistrada °C (°F) | 33 (93) | 33 (92) | 33 (94) | 34 (92) | 33 (92) | 33 (92) | 35 (95) | 31 (89) | 32 (90) | 31 (89) | 33 (92) | 33 (93) | ||
| Temperatura medio-alta °C (°F) | 30 (87) | 30 (87) | 30 (87) | 30 (86) | 29 (85) | 28 (84) | 28 (83) | 28 (83) | 29 (85) | 29 (85) | 30 (86) | 30 (86) | 29 (85) | |
| Temperatura medio °C (°F) | 27 (81) | 27 (81) | 27 (81) | 27 (81) | 27 (81) | 26 (79) | 26 (79) | 26 (79) | 26 (79) | 27 (81) | 27 (81) | 27 (81) | 27 (81) | |
| Temperatura medio-baxa °C (°F) | 24 (76) | 24 (76) | 24 (76) | 24 (76) | 24 (76) | 24 (76) | 23 (75) | 23 (75) | 23 (75) | 24 (76) | 24 (76) | 24 (76) | 24 (76) | |
| Mínimo temperatura rexistrada °C (°F) | 20 (69) | 21 (70) | 20 (69) | 20 (68) | 18 (66) | 18 (65) | 17 (64) | 17 (64) | 17 (63) | 19 (67) | 20 (68) | 20 (68) | ||
| Precipitaciones y hores de sol | ||||||||||||||
| Mes | Ene | Feb | Mar | Abr | May | Jun | Jul | Ago | Sep | Oct | Nov | Dic | Total | |
| Mm Totales (in) | 150 (5.9) | 125 (4.9) | 131 (5.2) | 122 (4.8) | 101 (4.0) | 102 (4.0) | 89 (3.5) | 108 (4.3) | 131 (5.2) | 162 (6.4) | 144 (5.7) | 149 (5.9) | 1514 (59.6) | |
| Mm de precipitación (in) | 74 (2.9) | 61 (2.4) | 77 (3.0) | 94 (3.7) | 94 (3.7) | 101 (4.0) | 89 (3.5) | 108 (4.3) | 131 (5.2) | 160 (6.3) | 116 (4.6) | 89 (3.5) | 1191 (46.9) | |
| Cm de nieve (in) | 80 (31.5) | 67 (26.4) | 52 (20.5) | 26 (10.2) | 6 (2.4) | 1 (0.4) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 3 (1.2) | 26 (10.2) | 61 (24.0) | 322 (126.8) | |
| Hores de sol | 72 | 91 | 109 | 117 | 158 | 177 | 216 | 196 | 140 | 106 | 72 | 59 | 1513 | |
| Datos recoyíos por Weatherbase | ||||||||||||||
Economía
editar
El turismu, l'ociu, la restauración y les conserves atuneres constitúyense como les principales actividaes económiques de la ciudá. Ente 1878 y 1951, esistió una estación carbonera y un estelleru pal arreglu de barcos de l'Armada de los Estaos Xuníos.
Personaxes pernomaos
editar- Rawlston Masaniai, futbolista.
- Ramin Ott, futbolista.
- Nicky Salapu, porteru de la seleición
Ciudaes hermaniaes
editarLa ciudá de Pagu Pagu tien les siguientes ciudaes hermanes:
Oceanside (California).
Nerima (Tokiu).
Referencies
editar- ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
- ↑ Magnitude 8.0 - SAMOA ISLANDS REGION Report on U.S. Geological Service's website. Retrieved online d.d. September 29, 2009.
- ↑ 3,0 3,1 Sagapolutele, Fili (29 de setiembre de 2009). «At least 34 dead as tsunami hits Samoas». Associated Press (Los Angeles Times). http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fgw-samoa-quake30-2009sep30,0,2658396.story. Consultáu'l 29 de setiembre de 2009.
- ↑ «President Declares Major Disaster For Territory Of American Samoa». Federal Emergency Management Agency (29 de setiembre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 30 de setiembre de 2009.
- ↑ «At least seven dead after quake, tsunami hit Samoa». New Zealand Herald. 30 de setiembre de 2009. http://www.nzherald.co.nz/world/news/article.cfm?c_id=2&objectid=10600416. Consultáu'l 29 de setiembre de 2009.
- ↑ «Public Law Non: 100-571». Library of Congress: THOMAS (31 d'ochobre de 1988). Consultáu'l 30 de xineru de 2009.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Pagu Pagu.
