Francés de Bélxica

El francés de Bélxica o francés belga (en francés: français de Belgique) ye la variedá del francés que falen los francófonos de dichu país. El francés de Bélxica y el de Francia son cuasi idénticos, y por tanto mutuamente intelixibles, anque esisten notables diferencies léxiques y fonolóxiques.

El francés belga fálase sobremanera na Comunidá francesa de Bélxica (en colloráu).

Influencies

Hasta empiezos del sieglu XX, los habitantes de Valonia, la rexón francófona de Bélxica, falaben valón. Munchos falantes yeren billingües en francés y en valón, y por ello esta última llingua tuvo una gran influencia nel desenvolvimientu del francés belga. El neerlandés y, en menor midida, l'alemán, tamién arriquecieron el francés de Bélxica con pallabres y llocuciones, especialmente en Bruxeles onde s'efectuó una transición del neerlandés al francés a partir del fin del sieglu XIX.

Amás, el fechu de que Bélxica tuviera políticamente dixebrada de Francia mientres dellos sieglos (sacante mientres un periodu curtiu de tiempu, sol dominiu napoleónicu) contribuyó a la diverxencia ente dambes variedaes de francés, que s'evidencia n'especial n'árees como los alimentos y l'alministración pública.

Diferencies de pronunciación

Esisten poques diferencies fonolóxiques notables ente'l francés de Francia y el de Bélxica, y amás nun suelen ser más distintos que les qu'esisten ente los dialeutos rexonales de Francia. Les principales son:

• Falta de la /ɥ/ aproximante: La combinación /ɥi/ vese reemplazada por /wi/, y n'otres situaciones /ɥ/ pasa a ser una plena vocal /y/. Por ello, pa la mayor parte de los belgues, les pallabres enfuir (fuxir) y enfouir (soterrar) son homófones.
• Caltiénse la distinción ente les vocales nasales /ɛ̃/ y /œ̃/, ente qu'en munches rexones de Francia estos dos soníos nun s'estremen. D'esta forma, anque pa munchos franceses, brin (brizna) y brun (marrón), son homófones, pa los belgues non.
• Esiste una distinción más clara ente les vocales curties y llargues.
• La lletra "w" cuasi siempres se pronuncia /w/, como en flamencu, ente qu'en Francia suelse pronunciar /v/, como n'alemán. Por casu, la pallabra wagon (vagón) pronúnciase /vagɔ̃/ en francés estándar, ente qu'en francés belga ye /wagɔ̃/.
• Dellos falantes tienen enclín a nun pronunciar les postreres sílabes o faelo con un soníu sordu, esto ye, "d" convertir en "t", "b" convertir en "p", y "g" convertir en "k". Combináu cola perda de les consonantes nos grupos consonánticos finales, conduz a que se pronuncie /gʁɑ̃t/ en llugar de /gʁɑ̃d/ ("grande") y /taːp/ en llugar de /tabl/ ("table").

Sicasí, ciertos acentos, como los urbanos (especialmente los de Bruxeles y Liexa), según los de los falantes más mayores, presenten una mayor esviación con al respective de la pronunciación francesa estándar. Por casu, nel dialeutu que se fala en Liexa y la so contorna, especialmente ente la xente mayor, la lletra "h" pronunciar en ciertes posiciones, ente que nel francés estándar enxamás se pronuncia. Esi dialeutu tamién ye conocíu pol so entonación lenta, daqué melodiosa, una traza que ye más bultable al este, na zona de Verviers.

Vocabulariu

Les pallabres esclusives del francés belga denominar "belgicismos" (en francés belgicismes), términu que tamién s'utiliza pa designar les pallabres neerlandeses que s'usen en Bélxica y non nos Países Baxos. Esisten demasiaos como pa formar una llista completa nesti artículu, pero ente los más conocíos podemos destacar:

• L'usu de septante pa "setenta" y nonante pa "noventa", en llugar del soixante-dix (lliteralmente "sesenta-diez") y el quatre-vingt-dix ("cuatro venti y diez") del francés estándar. Estes pallabres tamién s'usen nel francés suizu, pero a diferencia d'ésti, los belgues enxamás utilicen huitante en llugar de quatre-vingts ("cuatro venti").
• Utilízase'l verbu savoir en llugar de pouvoir nel sentíu de "capacidá pa faer daqué" (n'otres variedaes del francés, "savoir" utilízase puramente col significáu de "saber"). Asina, en francés belga, Je ne sais pas dormir significa "nun puedo dormir", ente que Je ne peux pas dormir significa "nun puedo dormir" nel sentíu de "nun me ta dexáu dormir". Esti usu puede resulta-y risonderu a los falantes d'otres variedaes de francés, qu'entienden "nun sé dormir" na primer frase.
• Les pallabres pa les comíes varien, como s'indica na tabla de baxo. L'usu nel francés belga, suizu y francés quebequés concuerda cola etimoloxía—déjeuner provién d'un verbu que significa "almorzar". En francés estándar, sicasí, l'almuerzu traducir por petit-déjeuner. Ye posible qu'esti cambéu deber a les práutiques de Lluis XIV, que se llevantaba al mediudía pa tomar la so primer comida del día, a la que llamaba déjeuner. Puesto que los criaos del rei teníense que llevantar ceo, tomaben un pequeñu almuerzu al que llamaben petit déjeuner. El tribunal francés adoptó llueu los cambeos, estendiéndose'l nuevu usu de la pallabra déjeuner por toa Francia, ente que Bélxica, Suiza y Canadá quedar colos términos antiguos. Souper usar en Francia pa referise a la comida que se toma alredor de medianueche, dempués de dir a la ópera o al teatru.

Castellán	Francés belga, suizu, y canadiense	Francés estándar
almuerzo	déjeuner	petit déjeuner
xinta	dîner	déjeuner
cena (antes de salir)	souper	dîner
cena (dempués de salir)	-	souper

• Munches pallabres y espresiones valones treslladáronse al francés belga, especialmente nes rexones orientales de Valonia. Esisten numberosos exemplos, pero son cuasi imposibles de trescribir yá que el valón nun tien una ortografía oficial. Dalgunos d'ellos son Ka tôt rât (equivalente a à bientôt, "hasta puestu"), peket ("jenever", xinebra) o barakî ("macarra", personaxe perteneciente a les clases marxinales).
• Son tamién patentes les influencies xermániques. Tómese por casu la construcción Ça me goûte bien, un calcu de los patrones xermánicos, como Das schmeckt mir gut o Het smaakt me (goed) en neerlandés, o inclusive El to viens avec?, similar al neerlandés Kom je mexe? En Bélxica, al alcalde d'una llocalidá llámase-y bourgmestre (ente que nel francés estándar ye maire), lo que reflexa la influencia neerlandesa. La pallabra crole ("rizu") vien de la pallabra neerlandesa krul.
• Amás, hai delles pallabres esclusives del francés belga y que nun son d'orixe valón nin neerlandés, como guindaille (una fiesta, especialmente ente estudiantes), syllabus ("apuntes fotocopiados"), y l'usu de s'il vous plaît col significáu de voici.
• Oufti! ye una exclamación que significa ¡anda!
• Dikkenek ye una pallabra pa designar a daquién arrayante.
• Être busé significa aprobar un exame.
• Maquée significa quesu blanco o requesón.
• Ayer à la toilette o aller à la cour signifiquen dir al bañu

Ver tamién

• Valón, una llingua romance similar al francés, que se fala en Bélxica.
• Neerlandés, l'idioma más faláu de Bélxica y unu de los trés oficiales, xunto al francés y l'alemán.
• Universidá Llibre de Bruxeles, universidá belga francófona.

Enllaces esternos

• Dictionnaire des belgicismes

• Datos: Q815549