Frieda Nugel
Frieda Nugel (18 de xunu de 1884, Cottbus – 6 de payares de 1966, Bad Godesberg) foi una matemática alemana, y una de les primeres muyeres en llograr un doctoráu en matemátiques en dichu país. Consiguir en 1912, en Halle-Wittenberg. Hasta la dómina, solo fuera precedida nesti llogru por Marie Gerrnet (1895, Heidelberg), Annie Reineck (1907, Berna) y Emmy Noether (1908, Erlangen).[4][5]
Frieda Nugel | |
---|---|
Vida | |
Nacimientu | Cottbus[1], 18 de xunu de 1884[2] |
Muerte | Bad Godesberg[1], 6 de payares de 1966[2] (82 años) |
Sepultura | Tholenswehr Cemetery (en) [3] |
Familia | |
Casada con | Louis Hahn (en) |
Estudios | |
Estudios |
Universidá Federico Guillermo (1907 - 1909) Universidá de Munich (1909 - 1909) Universidá de Halle-Wittenberg (1909 - 1912) |
Tesis | ' |
Direutor de tesis | August Gutzmer |
Oficiu | matemática |
El so supervisor nel doctoráu foi August Gutzmer, un prestixosu matemáticu alemán espertu nes ecuaciones diferenciales, escoyíu presidente de l'Academia Alemana de Científicos, Leopoldina, en 1921, y de la Comisión pa la Instrucción de Matemátiques y Ciencías dende 1904 a 1907, amás de ser presidente del Comité Alemán d'Instrucción de Matemátiques y Ciencies dende 1908 a 1913. So la so supervisión, tamién llograron el doctoráu Charlotte Platen (1920) y Margarete Freund (1922).[6][7]
Biografía
editarFrieda Nugel nació'l 18 de xunu de 1884 en Cottbus, Brandenburgo (Alemaña), y convirtióse na cuarta d'un total de seis fíos de la pareya del organista Friedrich Arthur Nugel y Marie B. Bombe. Foi bautizada pola ilesia evanxélica luterana, y les sos primeres lleiciones d'educación recibir na so casa, pa darréu ingresar na escuela secundaria de neñes en Cottbus, a la qu'asistió dende 1901 hasta 1906.[8]
Estudios
editarNesi mesmu añu, foi a Berlín pa realizar los exámenes d'accesu a la docencia, quería ser profresora. Empezó na primavera de 1906 el so llabor como profesora, que s'enllargó mientres 18 meses, na casa señorial de la familia Werdeck, cerca de Cottbus. Coles mesmes qu'exercía como profesora, tomaba clases privaes de matemátiques con Rudolf Tiemann pa poder aportar a los exámenes d'últimu nivel, que pudo pasar el 16 de setiembre de 1907 na escuela secundaria de Luisenstädtischen, Berlín.[8]
Dempués de pasar tres curso d'estudiu en Berlín, Nugel mover a la Universidá de Munich, onde pasaría un cursu recibiendo clases per parte de Ferdinand Lindemann y Aurel Voss. Más tarde, na seronda de 1909, empezó la so tesis doctoral en Halle. El so supervisor de la investigación foi August Gutzmer, pero tamién s'aprovechó considerablemente de les enseñances de Georg Cantor, Albert Wangerin, Friedich Ernst Dorn y Karl Schmidt, ente otros.[5]
Presentó la so tesis "Die Schraubenlinien. Eine monographische Darstellung" na Universidá Martin-Luther de Halle-Wittenberg, en 1912, y realizó los exámenes orales en matemátiques, física y filosofía los díes 27 y 28 de febreru. Llogró la graduación con distinción, el 9 de xunetu de 1912. Al recibir el doctoráu en matemátiques, Frieda convertir nuna de les primeres muyeres alemanes en recibir un títulu de tal importancia. Antes d'ella, namái Marie Gernet (1985), Annie Reineck (1907) y Emmy Noether (1908) lo habíen consiguíu. Amás, más palantre superaría les pruebes pa poder exercer de docente en matemátiques, física y alemán.[8][5]
Vida docente
editarDarréu dempués de pasar los exámenes pa exercer la docencia, foi contratada como profesora na escuela Augusta, en Cottbus. Dómina na cual, comprometiérase con Louis Hahn, que fuera estudiante investigador de doctoráu n'hestoria, en Halle, coles mesmes que Frieda. Casáronse'l 4 d'abril de 1914 y ella abandonó'l so puestu d'enseñanza en Cottbus, yá que, la pareya de movió a Altena, Westfalia, onde Louis Hahn tenía un trabayu como editor. Tuvieron a la so primer fía, Ingeborg, el 1 de marzu de 1915, y a la fin d'esi añu treslladar de Altena a Emden. Emden yera'l llar de Louis, y ellí otorgar un puestu d'editor nel periódicu perteneciente a la so familia.[8]
Guerres Mundiales
editarLa Primer Guerra Mundial empecipiar n'agostu de 1914 y Frieda tuvo que realizar una contribución al esfuerciu de la guerra a pesar de tener una familia nueva. Dende la primeravera de 1916 realizó trabayu de guerra na escuela "Kaiser-Friedrich-Oberrealschule", realizando un paréntesis en dicha llabor dende avientu de 1916 hasta la primavera de 1917 debíu al nacimiendo del so segundu fíu, Helmut. Volvió a entamar el so trabayu pocu dempués de dichu nacencia, que tuvo llugar el 2 de marzu de 1917, y siguió nel mesmu hasta finales de 1918. Tuvo dos fíos más: Gerold, naciedo el 17 d'ochobre de 1920 y Waltraut, naciendo'l 11 de setiembre de 1922. Con esta nueva y acabante estender familia, Frieda nun podía plantegase tomar un emplegu, pero foi capaz de dar clases particulares na so casa, de matemátiques, física y alemán dende 1918 hasta 1928. Amás de les sos xeres educatives nel llar y les clases privaes qu'ufiertaba, tamién ayudaba al so home nel so trabayu periodísticu y históricu mientres los años de la República de Weimar.[9]
Llegó la década de 1920, años bien terroríficos p'Alemaña, con munchos disturbios policiales, ocupaciones militares per parte de Francia y Bélxica nel valle de Ruhr, lo cual desamarró l'empiezu d'una hiperinflación y del colapsu de munchos negocios. Unu d'ellos foi'l periódicu nel que Louis yera mánager y editor. Ensin trabayu, Louis tenía que trabayar en casa, realizando la mayor parte de les vegaes trabayu non remunerado, polo que, Frieda tuvo que tomar les riendes de la familia y volver a la enseñanza. Tuvo que realizar y superar otra vegada los exámenes d'accesu al profesarodo pa poder volver a la enseñanza.[9]
Yá na Segunda Guerra Mundial, les condiciones en Emden fixéronse incompatibles cola vida normal, sobremanera desque dicha llocalidá se convirtión nel puertu marítimu de Westfalia. Los ataques británicos y americanos por aciu bombes amontáronse y tomóse la decisión de treslladar el colexu de Emden a Bad Wildungen, polo que Frieda tuvo que movese a dicha llocalidá y, con muncha murnia, dexar al so home en Emden, sabiendo qu'esta diba ser atacada de cutio. Más palantre, la so esmolición crecería al conocer que los sos dos fíos taben en peligru nes sos respeutives guerres mientres la guerra, Helmut como capitán en Rusia y Gerold como teniente en Lorraine. En 1944 ella recibe les pallabres que taba tarreciendo: los sos fíos dar por sumíos, presumiblemente muertos. La confirmación nun se produció hasta 1961. El so home, que sobreviviera a la guerra, morrió en 1952 tres una llarga enfermedá, que fizo que Frieda dexara la enseñanza pa curiar d'él en 1945.[9]
Tres la muerte del so home
editarTres la muerte del so home, Frieda Nugel siguió viviendo en Emden, pero cola so fía Ingeborg. La so fía más nueva, Waltraut, habíase casáu y taba viviendo en Bonn. En 1955 treslladar a Bad Godesberg p'ayudar a Waltraut y curiar de los sos trés nietos.[5]
En 1962 recibiría una gran noticia, porque 50 años dempués de llograr el so doctoráu, la so tesis foi considerada "matemáticamente ya históricamente particularmente pervalible" y foi gallardoniada pola universidá Martin-Luther de Halle-Wittenberg, recibiendo tamién honores dende Bonn y Cottbus.[9]
Derechos de les muyeres
editarFrieda foi activista polos derechos de les muyeres. Escribió un artículu pa un periódicu en 1921 sobre l'accesu de la muyer a los trabayos de la vida pública. Amás, escribió otros artículos en favor de la meyora de los derechos de les muyeres, la meyora na so educación, y argumentando dende les sos propies esperiencies escribió cómo'l sistema educativu tenía de ser ameyoráu. Estos artículos son los siguientes: "Die deutsche Hausfrau und der Krieg" (L'ama de casa alemana y la guerra) en 1916, "Frauenbewegung und Kinderemanzipation" (1919), "Die Frau in der Gemeindeverwaltung" (Movimientu de muyeres y emancipación infantil) en 1921, y "Staat und Stadt Hamburg: Die dreijährige Grundschule vom Standpunkt der Mutter" (Estáu y ciudá de Hamburgo: la escuela primaria de trés años dende'l puntu de vista de la madre) en 1925.[10][9]
Premios y reconocencies
editarFrieda esperimentó una gran allegría y sorpresa cuando, en 1962, concediéron-y el gallardón "Doctoráu doráu" pola so tesis realizada décades tras. El so antiguu subalternu, Hanno Beck, solicitó ensin la so conocencia'l "Diploma doráu del doctor" a los sos amigos de la Universidá de Halle. El Dr. Joseph Ehrenfried Hofmann, en Tübingen, habíua fechu una evaluación, tres la cual, declaró'l 23 de xineru de 1962 la tesis doctoral de Frieda Nugel como "matemáticamente ya históricamente bien pervalible". El Dr. Rudolph Zaunick y el Dr. Herbert Scurla, conocíu investigador de la RDA, solicitaron el premiu a Frieda Nugel na Facultá de Matemátiques y Ciencies Naturas en Halle.[7][10]
Publicaciones
editarEnte les publicaciones realizaes por Frieda Nugel mientres la so carrera profesional, destaquen les siguientes[7]:
- Les hélices. Una ilustración monográfica. Disertación inaugural na Universidade de Halle-Wittenberg en 1912.
- L'ama de casa alemana y la guerra. Creáu ente 1916 y 1917, tratar d'un manustrito, con cita del Dr. Gertur Bäumer, líder del movimientu de muyeres alemán y ministru hasta 1933, y que foi destináu a un periódicu de Emden. Nél manuscritu, trátase la problemática de les muyeres de casa alemanes, que tienen que permanecer na estufa mientres los tiempos difíciles de guerra y entá asina esforciase por realizase.
- Movimientu de muyeres y emancipación infantil Manuscritu mecanografiado en respuesta a una contribución del Dr. Kurt Ollendorf, opositor de los derechos de les muyeres, recoyida nel artículu "De la emancipación de la muyer a la emancipación del neñu" nel "Diariu mensual de la Confederación Alemana contra la Emancipación de la Muyer". Nos cuatro páxines del manuscritu, Frieda Nugel defende'l movimientu de les muyeres burgueses, y revela los métodos de los sos oponentes y el propósitu del so bilordiu. Reconoz tamién que, el movimientu de les muyeres tien de protexese contra aspiraciones tirantes, como la llamada "emancipación xuvenil" pa nun ser arrexuntada polos patrocinadores d'esta.
- La muyer nel gobiernu llocal Nesti artículu del periódicu "Deutsche Allgemeine Zeitung", publicáu'l 24 de setiembre de 1921, Frieda pide a les hasta agora "muyeres menores d'edá" que vaigan a les urnes pa votar a los representantes del pueblu, que tamién pueden aprobar lleis. Encamienta a les muyeres a que voten pa faer cumplir estes órdenes. Declaraba que, echando una güeyada a les diputaciones escolares emerxentes, nun yera la afilicación partidaria, sinón la idoneidad, la que desempeñaba un rol. Por tanto, esixía: "Nun marques ceros, sinón muyeres que tengan comprensión ya interés en trabayar na vida pública.
- La escuela cimera de neñes Manuscritu pa un ensayu nun periódicu diariu. Escritu dempués de 1924, Frieda espresar de la manera qu'ella entendía como "maestra" y trata la tema de la creación de la Escuela Cimera pa Neñes, el "Oberlyzeum", una orde que foi aprobada polos ministerios y que tenía de faese cumplir.
- Estáu y ciudá de Hamburgo: la escuela primaria de trés años dende'l puntu de vista de la madre Segundu suplmento pal diariu "Hamburger Nachrichten", publicáu'l 18 d'abril de 1925.
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: MacTutor History of Mathematics archive.
- ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: MacTutor History of Mathematics archive. Data de consulta: 22 agostu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://disk.mathematik.uni-halle.de/history/nugel/index.html.
- ↑ (en castellanu) Frieda Nugel, una de les primeres doctores en matemátiques d'Alemaña | Efemérides | Muyeres con ciencia. Muyeres con ciencia. https://mujeresconciencia.com/2014/06/18/frieda-nugel-una-de-les-primeres-doctores-en-matematicas-en-alemania/. Consultáu'l 8 de xunetu de 2018.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Nugel biography». Consultáu'l 8 de xunetu de 2018.
- ↑ «Gutzmer biography». Consultáu'l 8 de xunetu de 2018.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 «Uni Halle, FB Math./Inf., History». Consultáu'l 8 de xunetu de 2018.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 «Frieda Nugel - Biography».
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Alexandru, Ionel. «Frieda Nugel» (inglés). Consultáu'l 22 de xunetu de 2018.
- ↑ 10,0 10,1 «Frieda Nugel». Consultáu'l 22 de xunetu de 2018.