Gaón de Vilna
Elijahu ben Shlomó Zalman (Hebréu: אליהו בן שלמה זלמן), (23 d'abril de 1720, Sialiec (en) 
– 9 d'ochobre de 1797, Vilnius), más conocíu como'l Gaón (Góen, na pronunciación ashkenazí) de Vilnius o haGro o haGra (Hai-Gaón Rabí Eliyáhu), foi un prominente rabín xudíu, eruditu de Talmud y Cábala.
Gaón de Vilna | |
|---|---|
 | |
| Vida | |
| Nacimientu |
Sialiec (en) , 23 d'abril de 1720[1] |
| Nacionalidá |
República de les Dos Naciones  Imperiu Rusu |
| Muerte | Vilnius[2], 9 d'ochobre de 1797[1] (77 años) |
| Sepultura | Vilnius |
| Familia | |
| Hermanos/es | |
| Estudios | |
| Llingües falaes | hebréu |
| Profesor de |
Jaim de Volozhin (es) |
| Oficiu |
rabín, Posek (es) |
| Seudónimos | הגר״א |
| Creencies | |
| Relixón | Xudaísmu ortodoxu |
 | |
El so verdaderu nome yera Eliyóhu Ben Shlomó Zalman, pero él comúnmente ye llamáu n'hebréu como Hagaón Hajasid Mivilna, significando "el gaón (eruditu) piadosu de Vilnius", o en formes similares (Gaón de Vilnius, Góen la mio Vilno, o Vilnius Gaón), y como HaGra o HaGró (sigla hebrea "de HaGaón Rabín Eliyahu"). Mientres güei ye dacuando conocíu pol apellíu Kremer, nin Vilnius Gaón nin los sos descendientes al paecer usaron aquel apellíu. Kremer significa "del comerciante", aparentemente deriváu d'un llamatu del so Rabín Moshé "Kremer."
Hai-Gra foi una de les mayores autoridaes halájicas de la hestoria del xudaísmu. El so pensamientu tuvo apurríu por completu al estudiu de la Torá, el Talmud, la erudición cabalística y a ciertes ciencies seculares (como la gramática hebrea, la xeometría, la álxebra y l'astronomía). Al igual que'l Xudaísmu reformista na actualidá, el Gaón consideraba a la conocencia "secular" un adxuntu vital al estudiu de Torá y tuvo bien informáu en cuasi tolos campos seculares. Anque amosó desalcuerdu cola Haskalá nos sos empiezos, d'igual manera promovió la reflexón sobre la rellación y l'equilibriu ente la modernidá y l'asimilación, la cultura europea y la hebrea. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Obres
editarFoi un autor prolíficu y esisten pocos llibros hebreos antiguos sobre los cualos él nun escribió un comentariu, que na so gran mayoría fueron clases dictaes a los sos estudiantes. Sicasí, nengún escritu so foi publicáu mientres la so vida. Les sos gloses sobre'l Talmud babilónicu y ShulJan AruJ conócense como Biur Hai-Gró ("El esclarecimiento del Gró"). Un reportaxe en direutu sobre la Mishnah ta titulada Shenoth Eliyahu ("Los Años de Elías"). Dellos trabayos de Cábala tienen comentarios sol so nome. Les sos interpretaciones sobre'l Pentateucu son titulaes Adereth Eliyohu ("la Rellumanza de Elías"). Los comentarios sobre Proverbios y otros llibros de Tanak fueron escritos más tarde na so vida.
Tamién escribió sobre matemátiques, conocía perbién los trabayos d'Euclides y animó al so estudiante rabín Boruj de Shklov a traducir los trabayos del gran matemáticu al hebréu. Un trabayu matemáticu tituláu Áyil Meshulash ("un Carneru en Trés Partes"), (que ye una referencia al "Conveniu Ente les Partes" de Xénesis 15:9) ye-y xeneralmente atribuyíu.
Contra'l movimientu hasídicu
editarCuando'l xudaísmu hasídicu aportó a influyente na so ciudá natal, el Gaón de Vilnius xunir a los rabinos y xefes de les comunidaes polaques conocíos como los Mitnagdim, pa frenar la influencia jasídica. En 1777 realizó una de les primeres escomuniones contra los jasidim en Vilnius.
En 1781, cuando los jasidim anovaron el so trabayu de proselitismu, so la direición de la so rabín Schneur Zalman de Liadí (el "Baal Hai'tanya"), el Gaón escomulgar y declaró que yeren herexes colos que nun podría casase un xudíu piadosu.
Dempués d'esto, el Gaón retirar de la xera y los jasidim aprovecharon la oportunidá pa espublizar el rumor de que'l Gaón aliárase a ellos y que se penó d'escorrelos. Entós el Gaón unvió a dos de los sos alumnos con cartes a toles comunidaes de Polonia, declarando que nun camudara la so actitú nel asuntu y que les afirmaciones de los jasidim yeren pures invenciones. Sicasí, les escomuniones nun detuvieron la crecedera del jasidismo.
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 27 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 31 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Gaón de Vilna.- «Gaón de Vilna». en Find a Grave. (n'inglés)
Datos: Q279359- Multimedia: Gaon of Vilna
