Gonzalo Méndez de Cancio
Gonzalo Méndez de Cancio y Donlebún (1554 (greg.), Tapia – 31 de marzu de 1622, Tapia) foi un marín español, conocíu por haber traíu'l maíz a Asturies y ganar a Francis Drake. Desempeñó los cargos de séptimu gobernador de Florida, alcalde mayor de Castropol y capitán de milicies.
Gonzalo Méndez de Cancio | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Vida | |||
| Nacimientu | Tapia, 1554 (greg.) | ||
| Nacionalidá |
 España | ||
| Muerte | Tapia, 31 de marzu de 1622 (67/68 años) | ||
| Estudios | |||
| Llingües falaes | castellanu | ||
| Oficiu | marín | ||
| Graduación | almirante | ||
 | |||
Biografía
editarGonzalo nació hacia l'añu 1554 na casa de Casariego, parroquia de San Esteban de Tapia, nel antiguu conceyu de Castropol, fíu de Diego de Cancio Donlebún y María Méndez de Santuyano y Villaamil.
Entró siendo mozu na Armada de la Carrera de les Indies, viaxando per primer vegada al Nuevu Mundu en 1571, en compañía de Sancho Pardo Osorio. Escontra 1574 adquirió'l so propiu barcu, el Apóstol Santiago, encargáu de protexer los mercantes españoles que faíen la ruta de les Amériques. N'unu d'esos viaxes, volviendo a España dende Méxicu, perdió la so nave al altor de les isla Madeira.
En 1584 perdió otru barcu en Nombre de Dios (Panamá), construyíu tan solo un añu antes. Sicasí, pocu dempués, foi nomáu capitán d'infantería de la nave capitana de l'Armada por Francisco de Noboa Feijoo, Capitán Xeneral de la Flota de Tierra Firme. Al partir d'entós pudo demostrar la so valía como marín, prindando un barcu francés el 22 d'agostu d'esi añu. Poco dempués salvó'l cargamentu d'oru y la plata d'un navío que se fundía por causa de una nube, siendo xubíu a almirante de la Escuadra dende les islles Terceres hasta España por Francisco de Noboa, que manifestó que Cancio «ye bien bon marineru y soldáu y persona en quien se va emplegar perbién cualquier mercé que La so Magestad fáiga-y».
Nos años siguientes tuvo so les órdenes de Sancho Pardo Osorio, Alonso de Bazán y Francisco Coloma, con tan bones resultaos qu'en 1592 foi nomáu pol Rei capitán ordinariu de mar con trenta mil maravedinos de sueldu.
En 1595 foi encargáu de socorrer un cargamentu d'oru y plata que saliera de L'Habana nuna flotilla camín de Sevilla, y que les sos naves tremar por causa de una nube en Les Bahames, polo que se guarecieren en Puertu Ricu y pidíu auxiliu a España. El 8 de payares, ente les islles de Guadalupe y Dominica, l'armada española —compuesta de cinco fragates al mandu de Cancio y Pedro Tello de Guzmán— columbraron dos navíos pirates ingleses, a los que prindaron tres una curtia trifulca, llogrando la pervalible información de qu'una flotilla pirata de 27 barcos, comandada por John Hawkins y Francis Drake, taba fondiada en Guadalupe, dispuesta a asaltar Puertu Ricu. Les naves españoles se aprestaron a socorrer la isla, entamándose una defensa con un total de 1500 efectivos, frente a los 2500 ingleses. Cancio foi encargáu de defender la fortaleza del Morru, Santa Elena y el Morrillo.
El 22 de payares apaeció la flota pirata frente a la posición defendida por Méndez de Cancio, entablándose un combate mientres el cual la fortuna sonrió al almirante asturianu, yá que unu de los cañonazos estrozó'l palu de mesana del Defiance, el buque insinia de Drake. Retiráu momentáneamente a la isla de les Cabres, el pirata buscó un nuevu llugar pa desembarcar, faciendo un asaltu nocherniegu al puertu de San Xuan y amburando trés de los cinco fragates españoles. Sicasí, esti movimientu espunxo les sos naves al fueu d'artillería del baluarte defendíu por Cancio, destruyendo nueve barcos ingleses y finando 400 pirates. Por tou ello, Drake decidió arrenunciar del ataque y retirase a agües segures, perdiendo entá cuatro navíos más na so fuxida. Pasáu'l peligru, Cancio y Guzmán zarparon el 20 d'avientu camín d'España coles fragates sobrevivientes y el cargamentu d'oru y plata.
El 22 de marzu de 1596 foi nomáu por Felipe II gobernador y capitán xeneral de Florida, onde se treslladó acompañáu de la so muyer, Madalena de Luazes, y del so fíu Antonio. Instaláu en San Agustín, capital de la colonia, consideró que l'allugamientu de la ciudá —nun terrén arenoso y arrodiao de pantanales— nun yera'l más aparente pal desenvolvimientu agrícola y comercial de la colonia, polo que buscó un nuevu asentamientu, topando un llugar apropiáu na rexón de Tama, na confluencia del ríu Ocumulgee col Altamaha, nel actual estáu de Georgia.
Sicasí, mientres preparaba la espedición colonizadora escontra esa rexón, sufrió un llevantamientu indiu d'un xefe guale llamáu Juanillo, en setiembre de 1597. Los guales, allugaos ente'l ríu Altamaha (Georgia) y Port-Royal (Carolina del Sur), taben esmolecíos pola meyora del cristianismu, especialmente porque los misioneros franciscanos prohibiéren-yos la poligamia, el divorciu, el baille, el xuegu y les guerres tribales. Nuna rápida incursión destruyeron delles misiones españoles y mataron a cinco franciscanos, y cuando Méndez de Cancio entamó una patrulla de rescate los indios fuxeren a los montes, polo qu'en represalia amburó los sos poblaos y destruyó les sos colleches. La rebelión terminó en 1598, cuando Juanillo foi traicionáu y muertu por unos indios prohispanos comandados pol cacique Asao.
Nos siguientes años viaxó por tola rexón sometiendo a les diverses tribus indies qu'entá s'oponíen a la ocupación española, añadiendo al territoriu que gobernaba les provincies de Potano, Timuena, Apalache, Cicale, Mosquitos, Yufera, Ocone y Santa Elena, ente Florida y Carolina del Sur. En toos estos territorios promovió'l cultivu del maíz, construyendo granxes y molinos dedicaos a esti cebera. Tamién mandó construyir en San Agustín l'Hospital de Santa Bárbara, en sustitución d'unu anterior amburáu, según una ilesia na provincia de San Pedro. Sicasí, el so relevu como gobernador de Florida atayó'l so proyeutu de fundar una ciudá en Tama.
En 1603 foi sustituyíu por Pedro de Ibarra, tornando a la so tierra natal. De regresu traxo dos arques llenes de granes de maíz, promoviendo'l cultivu d'esta cebera n'Asturies.[1] D'equí p'arriba moró na so casa de Casariego, desempeñando diversos cargos como'l d'Alcalde Mayor de Castropol y Capitán de Milicies. Finó'l 31 de marzu de 1622 na so casa natal.
Referencies
editar- ↑ Bouza Brey, Fermín: "Introducción del cultivu del maiz n'Asturies nel sieglu XVII". En Boletín del Institutu d'Estudios Asturianos, Añu 6, n. 16 (1952), p. 159-173.
Bibliografía
editar- Bouza Brey, Fermín: "L'almirante D. Gonzalo Méndez de Cancio, gobernador y capitán xeneral de La Florida (1554?-1622)". En Boletín del Institutu d'Estudios Asturianos, Añu 6, n. 17 (avientu 1952), p. [305]-331.
- Cancio-Donlebún Ballvé, Javier Ángel: "Un pioneru ente dos mundos: l'almirante Gonzalo Méndez de Cancio, gobernador y capitán xeneral de la Florida". En Asturianos n'Indies. Uviéu, Real Institutu d'Estudios Asturianos, 2015.
Enllaces esternos
editar- Gonzalo Méndez de Cancio
- Marinos y soldaos (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- El nomamientu del Almirante Gonzalo Méndez de Canço-Donlebún
- Xenealoxía de la familia Canço-Donlebún y les sos entronques con otros llinaxes V
Datos: Q5582229
