Gran Ducáu de Toscana

	estáu desapaecíu
Alministración
Nome oficial	Granducato di Toscana (it); Magnus Ducatus Etrurıae (la)
Capital	Florencia
Forma de gobiernu	monarquía ; Monarquía absoluta
Llingües oficiales	italianu
Xeografía
Coordenaes	43°N 11°E / 43°N 11°E
Llendaba con	Ducáu de Módena
Demografía
Población	1 096 641 hab. (1801)
Economía
Moneda	lira toscana (es) y florín toscano (es)

La Toscana empezó a ser una entidá política, amás de xeográfica y cultural, a partir del sieglu XV, cuando Florencia espandir cola adquisición de Gabriele María Visconti de la República de Pisa, que Gian Galeazzo Visconti mercara a los Appiano en 1399, y la so posterior conquista en 1509 tres la revuelta de 1494, la compra de Livorno a los Xenoveses en (1421) y la sumisión de Siena en 1555.

Historia

L'ascensu de los Medici

A partir de 1434, añu nel que Cosme el Viejo torna triunfalmente del so exiliu venecianu al que fuera sometíu pol gobiernu venecianu, la familia Médici va exercer en Florencia un poder de fechu (pal que s'acuñó la definición de "criptoseñorío") que se consolidó con Pedro de Cosme llamáu'l Gotosu y el so fíu Lorenzo'l Magníficu. En 1494 Pedro'l Fatuo, incapaz d'oponese conducentemente a la entrada del rei de Francia Carlos VIII en Florencia, vese obligáu a fuxir. Restaurar na ciudá'l réxime republicanu, al empar que Pisa recupera la so independencia, que va perder de nuevu en 1509.

Cosme I de Médici, primer gran duque de Toscana.

Escontra'l gran ducáu

La torna de los Médici (1512) punxo al frente del gobiernu de la ciudá al cardenal Julio, fíu natural de Xulianu de Cosme, qu'en 1522 va ser escoyíu papa col nome de Clemente VII. Sicasí, en 1527, tres el Sacu de Roma per parte de les tropes de Carlos V, los florentinos remontáronse, proclamando de nuevu la república: pa ganar a esti últimu réxime republicanu foi necesariu que s'aliaren el papa Médici y l'Emperador, tres un llargu sitiu. En 1531 Alejandro de Médicis toma posesión del gobiernu de la ciudá; l'añu siguiente va ser nomáu Duque. Morrió en 1537 a manes de Lorenzino de Médici, tamién llamáu Lorenzaccio, fechu sobre'l que Alfred de Musset escribió una obra de teatru. El gobiernu foi asumíu por Cosme, fíu de Giovanni dalle Bande Nere, descendiente d'otra caña, y de María Salviati, nieta de Lorenzo'l Magníficu. El nuevu duque empecipió una política expansionista que va rematar cola conquista de Siena (1555), ratificada pol rei d'España, Felipe II nel marcu del Tratáu de Florencia (1557) que va suponer tamién la creación del Estáu de los Presidios, so control de virréis españoles, nel Argentario, antigua área d'influencia senesa. Cola bulda emitida pol papa Pío V el 27 d'agostu de 1569 Cosme algama'l títulu de gran duque de Toscana. A la so muerte (1574), asocederá-y el so fíu Francisco. Los Médicis van gobernar el gran ducáu hasta la muerte de Juan Gastón (1737), fecha en que la Toscana, al escarecer de llexítimu herederu, va pasar a manes de Francisco Esteban duque de Lorena, consorte de María Teresa archiduquesa d'Austria, basándose nos trataos establecíos poles dinastíes europees en 1735.

El Gran Ducáu na Italia de 1600.

Pedro Leopoldu de Lorena, gran duque de Toscana.

Los Lorena o la "yera lorenesa"

Francisco Esteban, el primer gran duque de la Casa de Lorena, taba destináu a acompañar a la so muyer, María Teresa d'Austria, nel tronu imperial como Francisco I o Franz I. (primeru correxente, foi nomáu emperador en 1745). Con éses confió'l gobiernu de Toscana a una rexencia presidida por Marc de Beauvau, príncipe de Craon, y visitó la rexón namái nuna ocasión (1739).

Según el Tratáu de Viena (1738), el Gran Ducáu de la Toscana, nun podía integrase na posesiones de la Casa d'Habsburgu-Lorena, sinón establecese como una secundogenitura, poro, al morrer en Francisco Esteban en 1765, el títulu de gran duque de Toscana pasó a manes del so segundu fíu, Pedro Leopoldu de Lorena (1765-1790). Sol so mandatu'l gran ducáu esperimentó la fase más innovadora del llamáu "gobiernu lorenés", nel qu'una sólida política agraria viose acompañada de reformes nel comerciu, na alministración pública y na xusticia. La principal iniciativa llexislativa promovida por Pedro Leopoldu de Lorena foi l'abolición de la pena de muerte, el 30 de payares de 1786, lo que convirtió al Gran Ducato de Toscana nel primer estáu del mundu nel que s'abolió la pena capital.

Mapa de los estaos anteriores a la unificación (1815). En mariellu'l Gran Ducáu de Toscana.

Al xubir Pedro Leopoldu al tronu imperial como Leopoldu II, una vegada más, foi'l so segundu fíu Fernandu III de Lorena, (gran duque ente 1790 y 1824), quien-y asocedió, teniendo que bregar colos acontecimientos rellacionaos col periodu napoleónicu.

El Reinu de Etruria

El 9 de febreru de 1801, col tratáu de Lunéville, Toscana pasa del control d'Austria al de Francia. Una vegada esaniciáu'l Gran Ducáu de Toscana, creóse'l Reinu de Etruria, a que'l so frente asoceder Lluis de Borbón-Parma (1801-1803) y el so fíu Carlos Lluis de Borbón-Parma (1803-1807). N'avientu de 1807 sume'l Reinu de Etruria y Toscana pasa a ser alministrada en nome del Imperiu francés por Elisa Bonaparte, nomada cabeza d'un restauráu Gran Ducáu de Toscana.

La Restauración y la unificación italiana

El 18 de setiembre de 1814, Tres la cayida de Napoleón Bonaparte, Fernandu III de Lorena recuperó'l so poder en Florencia. Asocedió-y, en 1824, Leopoldu II de Lorena, que'l 27 d'abril de 1859, dellos años dempués de reprimir sangrientamente una primera intentona italianista va vese obligáu a abandonar la ciudá. El gobiernu pasó al Gobiernu Provisional Toscanu, que caltuvo'l mandu hasta 1860, en qu'un plebiscitu sancionó la unión al Reinu de Cerdeña, que l'añu siguiente pasó a ser Reinu d'Italia.

Grandes Duques de Toscana

Imaxe	Nome	Periodu	Gobiernu
Dinastía Médici
	Cosme I de Médici	1569-1574	Primer gran duque de Toscana por Bulda Papal emitida por Pio V.
	Francisco I de Médici	1574-1587	Segundu gran duque de Toscana.
	Fernandu I de Médici	1587-1609	Tercer gran duque de Toscana.
	Cosme II de Médici	1609-1621	Cuartu gran duque de Toscana.
	Fernandu II de Médici	1621-1670	Quintu gran duque de Toscana.
	Cosme III de Médici	1670-1723	Sestu gran duque de Toscana.
	Juan Gastón de Médici	1723-1737	Séptimu gran duque de Toscana.
Dinastía Lorena
	Francisco Esteban de Lorena	1737-1765	Octavu gran duque de Toscana.
	Pedro Leopoldu de Lorena	1765-1790	Novenu gran duque de Toscana.
	Fernando José de Lorena	1790-1801	Décimu gran duque de Toscana.