Islles y canales del archipiélagu de Chiloé
Les Islles y canales del archipiélagu de Chiloé[Nota 1] son el complementu xeográficu náuticu del artículu principal d'esti archipiélagu. Estes islles atópense tremaes alredor de la islla Grande de Chiloé ente los golfos d'Ancud y Corcováu y ente esta y el continente.
| Islles y canales del archipiélagu de Chiloé | |
|---|---|
| Situación | |
| Datos | |
 |
Alministrativamente pertenecen a la Rexón de Los Lagos.[1]
Xeoloxía y orografía
editarEl senu de Reloncaví y los golfos de Ancud y Corcováu son antigües cuenques de grandes llagos, que nel pasáu, ocuparon la parte sur del valle central de Chile, y que se fundieron por efeutu de socesivos trestornos xeolóxicos que dexaron que les agües del océanu invadieren diches cuenques.
El restu escontra'l sur ye efeutu del fundimientu del territoriu provocáu pol alcuentru, frente a la península de Taitao, de trés plaques tectóniques: la de Naza y l'Antártica, que se mueven escontra l'este, y la Suramericana, que se mueve escontra l'oeste. Esto produció un bultable fundimientu del cantu de la placa Suramericana. Los suelos baxaron el so nivel, estazándose y nos qu'enfusó'l mar nes partes fundíes surdiendo gran cantidá d'islles
La mariña continental de Llanquihue y Aysén ye totalmente distinta de les tierres de les islles del archipiélagu de Chiloé. Les primeres son bien altes y canilaes, tales como'l volcán Tronador de 3.170 metros d'altu, el volcán Calbuco de 2.015 metros y el monte San Valentín de 4.058 metros ente dellos otros volcanes y cuetos. Pela so parte, les tierres de la islla Grande de Chiloé son moderaes algamando nel cabu Metalqui pocu más de 800 metros d'altu. Les islles que s'esprenden de la islla Grande de Chiloé son tamién d'alto bien moderáu sacante la islla San Pedro de 976 metros.
La mariña continental qu'arrodia los golfos de Reloncaví, Ancud y Corcováu ta cubierta casi por completu por una vexetación tupia que solo se puede enfusar con muncho esfuerciu, non asina na de los golfos citaos en que la vexetación ye menos trupa.
Les islles asitiaes al oeste de la canal Moraleda son polo xeneral más baxes que la mariña continental vecina. El cuetu más altu d'estes islles ye'l cuetu Cuptana o Neváu de 1.680 metros d'altu.[2]
Clima y vientos
editarEl clima ye húmedu y lluviosu, especialmente na mariña oeste por tar espuesta al océanu Pacíficu. El vientu sopla del S y SO mientres los meses d'avientu a marzu, el restu del añu sopla dende N y del NO. El vientu Y ye xeneralmente débil y sopla en contaes ocasiones.[3]
Marees y corrientes
editarLa onda de marea enfusa pola canal de Chacao y pol golfu Corcováu con solu minutos de diferencia y atopándose dambes ondes nel sector NE del golfu de Ancud onde l'amplitú de marea algama en dellos llugares hasta 8 metros y la so intensidá puede llegar a los 8 a 9 nuedos. Estos factores faen que la navegación nesta rexón seya de cuidu y más peligrosa que la de les canales de la Patagonia.
Otru problema d'esta gran amplitú de la marea combinada col pocu enclín del suelu de les sableres de les islles del archipiélagu ye que la mar retírase grandes distancia de la vera mientres el baxamar, lo que fai que la contorna de les mariñes seya modificáu faciendo difícil pal navegante reconocer la mariña y el puntu en que s'atopa.[4]
Espediciones y trabayos hidrográficos
editarIslles ya islote
editarIslla Grande de Chiloé
editarSeparada del continente pel norte pela canal de Chacao, pel este polos golfos d'Ancud y Corcováu y pel sur la boca del Guafo dixebrar de les islles Guaitecas. Ye la principal y más grande del archipiélagu de Chiloé. De relieve moderáu, xube selemente dende'l llau oriental escontra l'occidental hasta algamar 800 metros cerca del cabu Metalqui. Dientro del archipiélagu, solo la islla San Pedro devasa esti altor con 975 metros.
Les sos mariñes norte y este son baxes y accesibles. La mariña oriental ye endentada formando numberoses islles, canales y pequeñes badees. Cubierta por un monte trupu de variaos tipos d'árboles qu'apurren escelentes maderes.[3]
Islla Caucahué
editarAlcontrada nel sector SO del golfu de Ancud, dixebrada de la mariña nordeste de la islla de Chiloé al altor del pueblu de Quemchi pela canal Caucahué. Tien la forma d'un cuadriláteru de 4½ nmi nel so llau N-S por 2 nmi E-O. Los sos vértices son: al NE el morru Llobos, al SE la punta Quinterguén, al SO la punta Teliupta y al NO la punta Quéler. Sobre les puntes Morru Llobos y Teliupta hai instalaos faros automáticos.
Les sos mariñes norte y oriental son serrapatoses con sableres de cascayos y quixarros. Les sos mariñes S y SO son nidies y espaldadas per llombes altes y montiegues. La so altitú ye de 71 metros. [5]
Islles Chauques
editarAllugaes nel sector SO del golfu de Ancud y separaes de la mariña nordeste de la islla Grande al altor de les puntes Colú y Tenaún pela canal Quicaví. Estremar en dos grupos: Chauques Occidental y Chauques Oriental, dambos grupos separaos pela canal Chauques. Tán formaes pola descomposición de roques volcániques, con una delgada capa vexetal, el so relieve algama un pocu más de 100 metros. El monte nun ye abondosu. Nes sos sableres abonden mariscos tales como cholgas, tacas, piures y navajuelas.
Les islles de dambos grupos xunen unes a otres según l'estáu de la marea. Les islles principales de cada grupu son: Cheniao, Mechuque, Taucolón y Añihué poles occidentales y Aulín, Butachauques y Tac pol grupu oriental.[6]
Islla Mechuque
editarForma parte del grupu Chauques occidental. Asitiada ente la mariña este de la islla Chiloé de la que la dixebra la canal Quicaví y les islles Cheniao y Taucolón pelos sos llaos NE y SE de les que la dixebra la canal Cheniao. Mide 3½ nmi en direición E-O por 1½ nmi a 90°. Tien nel so estremu norte la punta Escaleres y nel estremu oeste la punta Chillidque.
Na so mariña sur forma la caleta Mechuque que tien una fondura de 20 a 10 metros. Hai una rampla de formigón por qu'atraquen les embarcaciones menores de los pescadores y llabradores que viven nel pequeñu caserío llevantáu na caleta. Na mariña sur esiste un faru automáticu.[7]
Islla Cheniao
editarIntegra parte del grupu Chauques occidental. Asitiada al NE de la islla Mechuque de la que la dixebra la canal Cheniao y al norte de la islla Taucolón. Mide 3½ nmi en direición NO-SE por ½ nmi.
Dende'l so estremu oeste despide en direición ONO el baxu Cheniao de 2 nmi de llargu, rematando nes roques Peligru qu'amenorguen l'anchu útil del estremu norte de la canal Cheniao. Na mariña occidental fórmase'l surgidero Quetén, chicu pero abrigáu y con bon tenedero. Na mariña sur ta puertu Voigue.[8]
Islla Añihué
editarForma parte del grupu Chauques occidental. Allugada darréu al sur de la islla Mechuque, dixebraes pela canal Añihué bien poco fondu. Mide 2½ nmi en direición E-O por 1 nmi.[8]
Islla Taucolón
editarPertenez al grupu Chauques occidental. Emplazada al sur de la islla Cheniao de la que la dixebra'l puertu Voigue y de les islles Mechuque y Añihué pol pasu Taucolón. Mide 1 nmi en direición N-S por 1 nmi a 90°.[8]
Islla Aulin
editarForma parte del grupu Chauques oriental. Alcontrada nel estremu norte de la islla Buta Chauques, dixebrada d'esta por una canal bien estrechu. Mide 2¼ nmi en direición NO-SE por ½ nmi.[9]
Islla Buta Chauques
editarPertenez al grupu Chauques oriental. Asitiada al este de les islles Cheniac y Taucolón, dixebraes pela canal Chauques. Pel so llau este atopa'l continente. Mide 5 nmi en direición N-S por 3 nmi a 90°. Pel norte ta la punta Coche, pel este les puntes Tugnao y Cachihué y nel estremu sur la punta Conev.
La punta Tugnao, nel estremu este de la islla, despide escontra l'este un baxu de 1 nmi d'estensión señalizáu por sargazos y por un faru automáticu na so punta. Escontra'l SE de la islla, a 2 nmi de distancia, atópase'l bancu Bracey d'una superficie de media milla cuadrada. Nel sector hai un caserío con una ilesia carauterística y una cancha d'aterrizaxe p'aviones chicos.[9]
Islla Tac
editarForma parte del grupu Chauques oriental. Allugada darréu al sur de la islla Buta Chauques de la que ta dixebrada pela canal Tac de 2 nmi d'anchu. Mide 2 nmi en direición NE-SO por 1 nmi. Ta delimitada pola punta Pilque nel estremu NO, la punta Piche Niche nel so estremu NE, pola punta Llobos nel so estremu SO y la punta Pirquén pol W. De poco altor.[10]
Islla Quinchao
editar
Alcontrada al este de la mariña oriental de la isla Grande de Chiloé a 1¼ nmi de la punta Quinquel. Separada d'esta pela canal Dalcahue y pela canal Quinchao de les islles Linlín, Llingua, Quenac y Caguache. Nel archipiélagu la so superficie ye solo inferior a les islles Grande y Guafo. El so área ye de 118,5 quilómetros cuadraos. Mide 17 nmi de llongura en direición NO-SE por 4 nmi d'anchu mediu. La so contorna ye bien irregular. Ye de medianu altor.
Al norte tien la punta Degán, al NE la punta Palqui, pola banda esti, de norte a sur atopen les puntes Putique, Traiguén y Cheguián, pol so costáu oeste les puntes Matao, Coñao y Huenao de sur a norte y nel so estremu NO la punta Coyumbué.
Ye una de les más poblaes del archipiélagu. Nel sector occidental atópense los pueblos de San Javier y Curaco; nel nordeste Huyar y Palqui; Achao na mariña oriental y Quinchao y Matao na mariña suroeste.[11]
Islla Linlín
editarAllugada 3¾ nmi al SO de la punta Tenaún de la islla Grande de Chiloé. Mide 2½ nmi de llongura en direición N-S por 1½ nmi d'anchu. El so mayor altor ye de 136 metros. Separada de la islla Llingua emplazada más al sur por un enrío non navegable.[12]
Islla Meulín
editarAlcontrada 4½ nmi al SE de la punta Tenaún y al norte de les islles Quenac, Caguache y Teuquelín. Mide de N-S 4 nmi por 2½ nmi. Nel so costáu oeste ábrese esteru Meulín.[12]
Islla Llingua
editarAllugada al sur de la islla Linlín. Mide 2 nmi de llongura de E-O por 6 cables d'anchu. Nel estremu oeste álzase un cuetu de 144 metros, el restu ye relativamente baxa. Nel so estremu TASE xunida a la pequeña islla Chequetén.[12]
Islla Quenac
editarEmplazada al S de la islla Meulín y al O de la islla Caguache, dixebrada de la islla Quinchao pela canal Quinchao. Mide 3½ nmi de llongura de E-O por 2¼ nmi d'anchu de N-S. Ye de medianu altor. Bien cultivada y poblada. Tien dellos fondeaderos al so alredor.[13]
Islla Caguache
editar
Allugada al sureste de la islla Meulín y al este de la islla Quenac. Mide 3 nmi de llongura na orientación NO-SE por 1¼ nmi a 90°. Tien un cuetu de 130 metros.[13]
Islla Teuquelín
editarAlcontrada al NE de la islla Caguache de la cual ta dixebrada por un enrío angostu y poco fondu. Ye bien pequeña de porte, mide ½ nmi na so estensión máxima. Ye baxa. Na mariña este hai un faru automáticu.[14]
Islla Lemuy
editarAsitiada ente la mariña oriental de la islla Grande de Chiloé y les islles Chelín y Quehui ye una de les más importantes del archipiélagu pola so población, tamañu y producción agrícola. Ye la más occidental de la serie d'islles que s'estienden ente la islla Grande y el continente que marquen la separación de los golfos d'Ancud y Corcováu. Mide 8 nmi de llongura en direición E-O por 4 nmi d'anchu mediu de N-S, el so estremu ye una llarga península llamada Detif.
Pola so banda occidental cuerren les canales Lemuy y Yal que la dixebren de la islla Grande de Chiloé; pel so llau empobine una canal ensin nome dixebrar de les islles Chelín y Quehui, este ye navegable por naves de cualquier porte. La islla ye d'altor medianu. El pobláu más importante ye Puqueldón na so mariña noroeste.[15]
Islla Chelín
editarEmplazada ente les islles Lemuy y Traiguén al norte de la islla Quehui de la que la dixebra un enrío de ½ nmi d'anchu. Mide 3½ nmi de llongura en sentíu NNE-SSO por 1½ nmi d'anchu a 90°. Escarez de montes y ta cultivada por completu. Na mariña sur esiste un fondeadero protexíu de los vientos del norte. El so estremu NE ye la punta Pindo que despide un baxu que s'enllarga hasta la punta Quirahuin nel estremu SO.[16]
Islla Quehui
editarAllugada ente les islles Lemuy y Chaulinec y darréu al sur de la islla Chelín de la que la dixebra un pasu estrechu. Mide 5 nmi en sentíu E-O por 2½ nmi de N-S. El so estremu NO ye la punta Machuco que despide en direición norte un baxu de 4 cables d'estensión señalizáu por un gran sargazal. Escarez de montes, ta cultivada en tola so estensión. Nel sector NO establecióse un pobláu abondo numberosu. Nel llau hai un bon surgidero, abiertu a los vientos del sur, en 10 a 30 metros d'agua.
Na punta SO esiste un faru automáticu. Na so mariña NO ábrese l'esteru Pindo qu'enfusa la islla en direición SE por 2 nmi. Puede ser saleáu por naves pequeñes porque la so entrada ye bien estrecha, pero ye una escelente dársena. Na punta W de la entrada hai un faru automáticu. Nel llau NE del esteru atopa'l puertu Pindo.[16]
Islla Imelev
editarAllugada a la ENE de la islla Quehui y xunida a ella por una escollera somorguiada y un enrío navegable solo por botes. Ye de forma triangular y bien pequeña, mide ½ nmi per cada llau. De poco altor. La so punta esti despide escontra'l SE, por 1 nmi de llargu, un bancu de cascayu con roques qu'aprucen en baxamar qu'amenorguen el pasu Imelev. Na so punta esti hai llevantáu un faru automáticu instaláu nuna torre de 8 metros d'altu.[17]
Islles Chaulinec
editarSon tres islles, Alao, Apiao y Chaulinec, allugaes ente'l pasu Imelev que les dixebra de les islles Quehui y Imelev y pela canal Apiao que les dixebra de les islles Desertor. Tienen una altitú media de 50 metros. Cubiertes de montes tupios que dexen bonos terrenes pal cultivu. Sableres de sable y cascayu. Tienen muncha población nel siguiente orde de mayor a menor: Apiao, Alao y Chaulinec.[18]
Islla Alao
editarAlcontrada nel sector noroeste del grupu de les islles Chaulinec, ente la islla Apiao pel este y la islla Chaulinec pel so llau sur. Mide 3 nmi de llongura en sentíu E-O por 1 nmi d'anchu a 90°. La so mariña sur ye llimpia, non asina la mariña norte de la cual esprender estensos baxos que s'internen escontra'l norte casi una milla.
El so estremu occidental ye la punta Alao qu'escontra l'oriente forma la pequeña caleta Huechún apta pa naves de porte amenorgáu y embarcaciones que nun calar más de 4 metros. Na punta Alao hai llevantada una baliza ciega d'estribor de 40 metros d'altitú. Ta dixebrada de la islla Apiao pela canal Alao y de la islla Chaulinec pela canal Chaulinec.[18]
Islla Apiao
editarAllugada al este de la islla Alao del grupu de les islles Chaulinec. Ye la más importante del grupu pola so población, cultivos y recursos. Mide 4½ nmi de llongura de N-S por 2 nmi d'anchu. El so estremu norte constituyir la punta Apiao, notable pol so altor y forma asemeyada al espolón de les naves de guerra antigües. Esta punta despide escontra'l NNO un baxu con roques afogaes y aprucíes d'una estensión de 2 nmi.
Na mariña sur y nes agües de la canal Chaulinec fórmase la badea Pilcomayo, bon fondeadero protexíu de los vientos del 4° cuadrante. Nel ángulu NE de la badea intérnase l'esteru Pellú navegable por embarcaciones con menos de 4 metros de caláu. Nel so enrío d'accesu esiste una ostricultura pal cultivu y reproducción d'ostres.[18]
Islla Chaulinec
editarAsitiada 1½ nmi al sur de la islla Alao del grupu de les islles Chaulinec, dixebrada d'esta pela canal Chaulinec. Ye la de mayor estensión del grupu, mide 5½ nmi de llongura en direición E-O por 2 nmi d'anchu. La punta Huelmo ye l'estremu oeste, la punta Quintol l'estremu nordeste y la punta Pumar el so estremu sureste. Na punta Pumar ta instaláu un faru automáticu. Nel centru de la mariña norte atopa'l fondeadero Tres Red, señalizáu por un faru automáticu, ta protexíu de los vientos del 2° y 3° cuadrantes.[19]
Islla Linlinao
editar
Alcontrada a la entrada del esteru Castro, otrora xunida a la mariña de la islla Grande de Chiloé por una restinga de sable qu'afayaba en baxamar. Ye bien pequeña, mide 6 cables en direición NO-SE con un mayor anchu de 2 cables. Nel estremu sureste llevántase un faru automáticu.[20]
Islles Desertor
editarFrente al llau este de les islles Apiao y Chaulinec atópase'l grupu de les islles Desertores. Les islles principales d'esti grupu son: Chulín, Talcán, Chuit, Imerquiña, Nayahué, Ahulliñi y el castru Nihuel. Esti conxuntu marca la separación del golfu de Ancud del de Corcováu. Son de relieve y superficie moderaes. Les canales y pasos ente les islles tienen pocu tráficu, sacante la canal Desertor que se forma ente'l llau este del grupu y el continente.[21]
Castru Nihuel
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:42°38'00” S. G:72°57'00” W. Allugáu nel sector norte de la canal Desertor, a media canal. Mide 30 metros d'altu y ye planu nel so cume, los sos llaos son totalmente verticales. D'él esprende un bancu de roques escontra'l sur por 12 cables y escontra el norte y oeste por 6 cables.[21]
Islla Chulín
editarYe la de más al norte del grupu d'islles Desertor. La segunda en tamañu dempués de la islla Talcán. Mide 3¾ nmi de llongura por 2¾ nmi d'anchu. De relieva baxu. Separada de la islla Chuit por una canal de 2 nmi d'anchu bien fondu y que ye l'únicu encamentáu pa navegar ente les islles. El so estremu norte ye la punta Espinoza , l'estremu sur la punta Chulín y l'estremu oeste la punta Cor. Na so mariña oeste forma la ensenada Manzano na que pueden fondiar naves mayores en 18 metros d'agua. Na punta Cor se levanata un faru automáticu.[22]
Islla Talcán
editarYe la de mayor porte del grupu d'islles Desertor. Mide 8 nmi de llongura en sentíu NNO-SSE y un anchu mediu de 3 nmi. El so mayor altor, 60 metros, ta na parte norte. El so estremu NO ye la punta Beltrán, l'estremu NE la punta Tirúa, l'estremu SE la punta Esteru y l'estremu sur la punta Nef. Nel so llau este de la islla abre l'esteru Talcán de 2 nmi de sacu en direición NNO. Cerca de la punta Beltrán atópense la roca Naranxal y la roca Driver. Sobre la roca Naranxal hai llevantáu un faru automáticu. Na so mariña norte atopa la ensenada Tendedor y el fondeadero Naranxal.[23]
Islla Chuit
editarForma parte del grupu de les islles Desertor. Allugada al NE de la islla Imerquiña. Mide 1½ nmi de llongura por ½ d'anchu. Ye de 20 metros d'altu y bien montiega. Les sos mariñes son puerques polo que nun tien d'averar se a manes de 1⅓ nmi. Nel so estremu sur hai una restinga bien llarga y angosta. N'el so mariña hai un fondeadero.[23]
Islla Imerquiña
editarIntegra'l grupu d'islles Desertor. Allugada al sur de la islla Chuit y al norte de les islles Nayahué y Ahulliñi de la que la dixebra una canal de ½ nmi d'anchu pero non navegable polos sos baxos fondos y roqueríos. Mide 1¾ nmi de llongura por ¾ nmi d'anchu.[24]
Islla Nayahué
editarForma parte del grupu d'islles Desertor. Alcontrada darréu al este de la islla Ahulliñi. Mide 2½ nmi de llongura en direición N-S por 1 nmi d'anchu. Tien una altitú media de 30 metros, ye bien montiega. L'enrío que la dixebra de la islla Ahulliñi ye fondu y puede emplegase como fondeadero de naves pequeñes. Nel so estremu norte hai una pequeña ensenada[24]
Islla Ahulliñi
editarIntegra'l grupu de les islles Desertor. Asitiada al oeste de la islla Nayahué de la que la dixebra un enrío estrechu y fondu. Mide 2 nmi de llongura por ¾ nmi d'anchu. El so altor mediu ye de 30 metros, ye bien montiega.[24]
Islla Tranqui
editarLes sos coordenaes según el Carreru son: L:42°58'00” S. G:73°28'00” W. Alcontrada a 1½ nmi al SO de la punta Queilen. Mide 13 nmi de llongura en direición ESE-ONO por 3 nmi d'anchu. Ta dixebrada de la mariña este de la islla Grande de Chiloé pela canal Queilen.
Pel centru de la islla cuerre un gordón de llombes con dellos altores qu'algamen los 180 metros, les tierres baxen escontra la mariña con muncha rimada. Ye montiega y con poca población. L'estremu norte de la islla formar la punta Tranqui, el so estremu sureste ye la punta Centinela, ribayu de 120 metros d'altu nel qu'hai instaláu un faru automáticu. Pola so mariña oeste de norte a sur atopen les puntes Vilo, Lloba, Alqui y Pompón.
Dende la punta Centinela escontra'l NE y a 2¼ nmi atópase'l baxu Magallanes y escontra la ENE y a 7 nmi el baxu Bien Conocíu.[25]
Islla Cailín
editarYe la más oriental del grupu d'islles que cierra la badea de Quellón. Mide 4 nmi de llongura en direición N-S por 4 nmi d'anchu. Na so mariña norte internar nella l'amplia badea Huellanquén. El sector oeste ta cubiertu de montes y algama un altor máximu de 201 metros. La mariña oriental ye baxa. Les tierres del itsmo qu'enfrenta a la canal Chiguao son aptes pa l'agricultura. La mariña sur ta formada por un ribayu de 30 metros d'altu. La mariña oriental ye baxa y arenosa. Na punta Direición, estremu de la mariña este, llevántase un faru automáticu. Nel estremu SO atópase la punta Yelcho.[26]
Islla Laitec
editarYe la islla central del grupu d'islles que cierren la badea de Quellón. Queda ente la islla Cailín pel este, de la que la dixebra la canal Yelcho, y la islla Coldita pel oeste, de la que la dixebra la canal Laitec. Mide 7 nmi en direición N-S por 1 nmi d'anchu. Tien altores de más de 100 metros.
La mariña oriental ye llimpia, pero dende'l so estremu sur y escontra l'oeste hai dellos baxos tales como: el baxu Errázuriz y el baxu Punta Laitec, onde se llevanta un faru automáticu.[27]
Islla Coldita
editarYe la islla más occidental del grupu d'islles que cierren la badea de Quellón. Mide 5 nmi en direición NO-SE por 2½ nmi d'anchu. Ye bien montiega, nel so sector NO tien un altor qu'algama los 172 metros. L'estremu NO constituyir la punta Queupué que despide baxos fondos hasta 5 cables de distancia. Na so mariña oriental ta la pequeña caleta Tuquetúi. Pel so llau oeste cuerre la canal Coldita que la dixebra de la mariña de la islla Grande de Chiloé y pol oriente cuerre la canal Laitec que la dixebra de la islla Laitec.[28]
Islla San Pedro
editarAsitiada nel estremu SE de la islla Grande de Chiloé onde termina pel sur el canal Laitec. Mide 7 nmi de llongura en direición NO-SE por 4 nmi d'anchu. Ye un altu monte de 975 metros d'altu cubierta de monte. Ta dixebrada de la islla Grande poles canales San Pedro y Guamblad.[29]
Islla Quilán
editarAllugada 1¼ nmi de la mariña sur de la islla Grande de Chiloé, na Boca del Guafo, ye la más grande d'un grupu d'islles llamaes Guapi Quilán. Mide 4 nmi de llargu N-S por 2 nmi d'anchu. El so mayor altor ye de 65 metros. Cubierta de monte baxu pero tupiu.[30]
Islla Guafo
editarAlcontrada nel estremu oeste de la boca del Guafo, ta a igual distancia de la mariña sur de la islla Grande de Chiloé y de la mariña norte del archipiélagu de les Guaitecas. Mide 9 nmi en direición N-S por 11 nmi en direición E-O. El so mayor altor ta nel sector occidental con 240 metros d'elevación. Ta constituyida por fango endurecíu llamáu tosca o cancagua. Ta cubierta dafechu por una capa de tierra vexetal de 0,30 a 1,50 metros d'espesura na que crez un monte tupiu, frondoso y de bien bona madera. Ta habitada solo por personal de l'Armada qu'atiende'l faru instaláu na punta Weather.
L'estremu norte formar la punta Norte, l'estremu oeste la punta Weather, l'estremu sur la punta Sur y l'estremu este la punta Caleta. Por cuenta de la corriente del océanu Antárticu los navegantes tienen d'evitar averase a menos de 2 nmi de cualesquier de les sos mariñes.[31]
Radas y badees
editarRada de Achao
editarEmplazada casi nel centru de mariña NE de la islla Quinchao. Llindada al SE pola Piedra Achao farellón bien notable y escelente puntu de referencia pa reconocer la rada. Ye bien fonda, anque la so mariña ta arrodiada por un anchu bancu que s'amuesa en baxamar polo cual nun ye conveniente que les embarcaciones avérense enforma a tierra. Nun ye recomendable como fondeadero cuando hai vientu norte por tar dafechu abierta a los vientos del primeru y cuartu cuadrantes. Esiste un faru automáticu instaláu nel cabezo de la rampla de formigón con que cunta la rada.[32]
Badea de Quellón
editarAsitiada na mariña sureste de la islla Grande de Chiloé, ente les puntes Chiguao y Yatac. Tien 9 nmi de sacu y n'el so boca atopen les islles Cailín, Laitec y Coldita. Ye considerada la meyor del archipiélagu poles sos condiciones hidrográfiques, fondura y facilidá d'accesu. Na mariña NO tópase'l puertu de Quellón, principal centru industrial de la rexón. Nel so estremu NO intérnase l'esteru Yaldad.[26]
Canales, pasos y estero
editarCanal Caucahué
editarCuerre ente la mariña este de la islla de Chiloé y los llaos oeste y sur de la islla Caucahué. La so boca norte queda ente les puntes Queniao y Morru Llobos y termina pel sur ente les puntes Quinterguén y Choén. Tien una llongura de 10 nmi y un anchu mediu de 1¼ nmi sacante frente al pueblu de Quemchi onde l'anchu mengua a solu 3½ cables.
Frente a Quemchi la canal toma'l nome de Angostura, nella producen corrientes d'hasta 3 nuedos y l'amplitú de la marea en sicigias algama 7,6 metros. Lo anterior porque la canal atopar na zona onde conflúin la onda de marea qu'ingresa pol golfu Corcováu cola que llega pela canal de Chacao.[33]
Canal Añihué
editarFlúi ente les islles Mechuque y Añihué. Ye bien baxu y non aptu pa la navegación. Nel so entrada oeste fórmase la rada Mechuque. L'amplitú de la marea algama los 5 metros.[8]
Canal Cheniao
editarEsmucir ente les islles Mechuque, Cheniao y Taucolón. Ye peligrosa'l so navegación yá que el so accesu sur ta apexáu pol baxu Añihué. Nel so entrada norte atópase'l baxu Cheniao.[8]
Canal Quicaví
editarMover ente la mariña este de la islla de Chiloé y la ribera oeste de les islles Chauques Occidentales. Mide 8 nmi de llongura por 2 nmi d'anchu. Al altor del morru Quicaví esti anchu amenorgar a solu 1 nmi pola esistencia d'un baxu, el baxu Cheniao. El restu de la canal ye llimpiu y fondu, navegable por naves de cualquier porte y caláu.
L'amplitú de la marea na canal ye d'ente 3,5 y 5,5 metros; les corrientes de marea son de 2 a 3 nuedos.[9]
Canal Chauques
editarFlúi ente les islles Chauques oriental y occidental. Anchu y fondu pero pocu recomendable pa la navegación polos baxos qu'hai nél: Nel so entrada norte atópense los baxos Aulín, del Mediu y Páxaros; nel sector sur ta'l baxu Chincui. Mide 8 nmi de llongura por un anchu mediu de 1½ nmi.[34]
Canal Tac
editarCuerre ente la mariña sur de les islles Buta Chauques y Añihué y el llau norte del baxu Dungech y la islla Tac. Tien 5 nmi de llargu y 2 nmi d'anchu. Ye anchu y fondu, navegable por tou tipu de nave.[10]
Pasu Tenaún
editarLa so ribera norte va dende la punta Tenaún hasta la punta Quiquel ambes asitiaes na mariña oriental de la islla de Chiloé; la so ribera sur constituyir la mariña norte de les islles Meulín, Linlín y Quinchao. Mide 11 nmi de llongura por un anchu mediu de 2 nmi. Ye bien fondu. Les corrientes de marea fluctúan ente 2 y 4 nuedos.[35]
Canal Dalcahue
editar
Flúi ente la mariña este de la islla de Chiloé y la mariña norte y oeste de la islla Quinchao. Mide 9½ nmi de llongura que van dende les puntes Quinquel y Degan pol norta hasta les puntes Atal y Huenao pel sur. El so anchu mediu ye de 1 nmi, pero'l so espaciu navegable ta amenorgáu a pocu más de 2 cables pola esistencia del baxu Dalcahue, el bancu del Pasaxe, del Estelleru más los bancos que bordien dambes veres. La fondura en baxa mar ye de solu 4 a 6 metros polo que'l so navegación ta llindada a naves d'esi caláu. Amás les corrientes son de bastante intensidá. Ta abalizáu.[36]
Canal Quinchao
editarCuerre ente la mariña este de la islla Quinchao y la mariña oeste de les islles Linlín, Llingua y Quenac. Mide 10 nmi de llongura dende la punta Palqui de la islla Quinchao hasta la punta Cheguián de la mesma islla y el baxu La Barra; el so anchu mediu ye de 1½ nmi.
Nel so estremu norte xunir al pasu Tenaún y a la canal Dalcahue; pel sur xunir al pasu Imelev y a la canal Chaulinec. Tien De salease a media canal pa pasar llibre de los baxos que s'esprenden de les islles Linlín, Llingua y Quinchao.[37]
Pasu Imelev
editarFormar ente la punta Cheguián de la islla Quinchao, la roca Olsen y la islla Imelev toes pola so ribera oeste y les islles Alao y Chaulinec pola ribera este. Mide 5 nmi de llongura por 2 nmi d'anchu. Ye una canal que tien enforma tráficu. Les corrientes de fluxu y refluxu afecten el so navegación polo que tienen de ser consideraes curioso polos navegantes.[38]
Canal Alao
editarFlúi ente'l llau este de la islla Alao y la mariña oeste de la islla Apiao. Tien una llongura de 3 nmi por un anchu navegable de 7 cables. A mediu freo tien fondures de 21 a 26 metros. La corriente creciente tira escontra'l norte y la vaciante escontra'l sur con velocidaes qu'en sicigias algamen 5 a 6 nuedos.[39]
Canal Chaulinec
editarMover ente les mariñes sur de les islles Alao y Apiao y la mariña norte de la islla Chaulinec. Mide 5 nmi de llongura por 11 cables d'anchu nel so entrada oeste y 8 cables na entrada este. Les corrientes tiren con una intensidá de 5 a 6 nuedos polo que nel so navegación tien de dáse-yos l'atención correspondiente. Nel llau sur del accesu occidental atópase'l baxu Chaulinec que tien 2,5 metros d'agua en baxamar y delles roques somorguiar y aprucir.[40]
Canal Apiao
editarCuerre ente la mariña oeste de les islles Chulín, Chuit y Imerquiña y la mariña este de les islles Apiao y Chaulinec. Tien 9 nmi de llongura por 5 nmi d'anchu. Ye bien fondu y navegable por tou tipu de naves teniendo curiáu col baxu Inconveniente allugáu 3 nmi al sureste de la islla Chaulinec y nel que se sondan 7 metros en baxamares de sicigias. Les corrientes son abondo fuertes, especialmente frente a la entrada de la canal Chaulinec.[41]
Canal Lemuy
editarEsmucir pol llau norte de la islla Lemuy, empezando ente la punta Aguantao y el baxu Chelín y siguíu escontra OSO hasta'l puertu de Chonchi na mariña de la islla Grande onde se xune a la canal de Yal. Mide 11 nmi de llongura por un anchu mediu de 2 nmi. Ye fondu y llimpiu. Les corrientes nun pasen de los 1,5 nuedos.[42]
Esteru Castro
editar
Flúi en direición NO dende la mariña noroeste de la canal Lemuy internándose por 10 nmi na Islla Grande de Chiloé. La so entrada atopar ente la islla Linlinao y la punta Tutil, tien 1 nmi d'anchu. Les primeres 4 nmi del so cursu ye l'arcu d'un círculu que se dirixe escontra l'oeste pa depués xirar sópito en direición NNE hasta llegar al fondu del esteru. Saleando a media canal ye aptu pa naves de cualquier tamañu. La so mariña este ye bien montiega con llombes de 50 metros d'altu, la mariña oeste, más estena, algama altores de 150 metros.
Como ayuda al navegación hai un faru automáticu na punta Ánimu y otru na punta Peuque. Na mariña noroeste del esteru, ente les puntes Tentén y Castro ta'l puertu y la ciudá de Castro.[43]
Canal de Yal
editarMover ente la mariña este de la islla Grande de Chiloé y el llau oeste de la islla Lemuy. Ye fondu y llimpiu anque trabancosu nel so cursu. Mide 6 nmi de llongura por un anchu mediu de 1 nmi que s'angosta hasta ¾ nmi frente al pueblu de Chonchi. La entrada norte ta ente la islla Linlinao y la punta Yelqui de la islla Lemuy. La entrada sur ta ente la punta Apabón y la punta Ahoni. Les corrientes son de poca intensidá sacante frente na parte angosta en que tiren de 2½ a 3 nuedos. Cerca de la entrada sur atópense los baxos Apabón y Vettor Pissani.
Nes sos mariñes atopen el puertu de Chonchi que tien un faru automáticu nel so muelle, la caleta Chulchui, el faru castru Yal, la badea Lincai y la badea y caleta Yal.[44]
Canal Desertor
editarFlúi en direición N-S ente'l llau este del castru Nihuel y la islla Talcán y les puntes Abellugo y Vilcún del continente. Ye llimpiu y fondu, sondes non menores a 50 metros, el so navegación ye apta pa naves de cualquier porte y caláu. Mide 13 nmi de llongura por 2½ nmi d'anchu.[45]
Canal Queilen
editarCuerre ente la mariña este de la islla Grande de Chiloé dende la punta Queilen hasta la punta Pescuezu y la banda SO de la islla Tranqui. Mide 15 nmi de llongura por un anchu que varia ente les 2 nmi y la ½ nmi. Ye fondu y llibre de peligros. Les corrientes nes partes más angostes algamen los 5 nuedos. Nes sos mariñes atopa puertu Queilen, les ensenaes Detico y Quechú, la caleta Pilar y l'esteru Pailard.[46]
Canal Chiguao
editarMover ente la mariña sureste de la islla Grande de Chiloé y la parte norte y este de la islla Cailín. Mide 7 nmi de llargu y un anchu de 1 nmi, anque'l so anchu útil ye de solu 4 cables. El so entrada este ta ente los baxos Chiguao y Velahué y el so estremu oeste ente les puntes Lapa y Pelú. La so fondura varia ente los 19 y 50 metros. Les corrientes tienen una fuercia máximo de 3 nuedos. Ye la más peligrosa de los trés rutes d'ingresu a la badea de Quellón. P'ayudar al so navegación instaláronse na canal dos faros de enfilación, Faru Chiguao Norte y faru Chiguao Sur.[47]
Canal Yelcho
editarFlúi ente la mariña este de la islla Laitec dende la punta Nal hasta'l baxu Errázuriz y la mariña oeste de la islla Cailín y el baxu Velahué. Mide 7 nmi de llongura por 1 nmi d'anchu mediu. Na so parte más angosta, ente les puntes Tasco y Yelcho tien solo 4 cables d'anchu, pero ye fondu y llimpiu a media canal. La parte peligrosa pal navegante ye'l sector allugáu al sur y al este de la angostura mentada. Nun ye recomendable navegar esta canal de nueche.[48]
Canal Laitec
editarCuerre ente la mariña este de les islles Coldita y Mauchil y la mariña oeste de la islla Laitec. Estender ente les puntes Paula y Lili pel norte y la punta Yatac pel sur. Mide 8½ nmi de llongura por 1 nmi d'anchu. D'agües fondes y llimpies. Solo presenta la torga de la roca Aguyeretia cubierta con un metro d'agua, pero fácil d'allugar y sortear pol navegante.[29]
Canal Coldita
editarEsmucir ente la mariña de la islla Grande de Chiloé y la mariña oeste de la isla Coldita. Mide 7 nmi de llargu. Ye angostu y d'agües puerques semaes de roques. Nun ye aptu pa la navegación.[29]
Canal San Pedro
editarCuerre pola mariña norte de la islla San Pedro. La so entrada ta ente les puntes Yatac y Boigue que falten 2 nmi. Tien una llongura escontra l'oeste de 7 nmi hasta xuntase cola nacencia del esteru Guamblad. A 4 nmi de la boca'l so anchu amenorgar a 2½ cables. Nel so cursu hai dellos castros y estorbises qu'al pie de corrientes bien fuertes facer non aptu pa la navegación.[49]
Canal Guamblad
editarFlúi ente la mariña de la islla Grande de Chiloé y la mariña occidental de la islla San Pedro, dende la nacencia del esteru Guamblad hasta la punta Cogomó. Tien una llongura de 6 nmi. Ye fondu y angostu con corrientes qu'algamen los 7 nuedos. Nun ye aptu pa la navegación.[49]
Ver tamién
editar- Orografía
- Xeoloxía
- Glaciación Würm (Edá de Xelu)
- Islles de Chile
- Xeografía de Chile
- Chile insular
- Islles de Chile
- Golfos per superficie
- Canales chilotes
- Historia de la patagonia
- Historia de Chiloé
- Conquista de Chiloé
- Patagonia chilena
- Pueblos orixinarios chilenos
- Provincia de Chiloé
- Islla Grande de Chiloé
- Mitoloxía chilota
- Español chilote
- Ponte de Chacao
- Parques nacionales de Chile
Notes
editar- ↑ Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.
Referencies
editar- ↑ Los Lagos, 2018.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 45,46.
- ↑ 3,0 3,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 76.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 76,77.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 171-173.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 177-179.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 178-179.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 178.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 179.
- ↑ 10,0 10,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 180.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 182,183.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 187.
- ↑ 13,0 13,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 188.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 188,189.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 190,191.
- ↑ 16,0 16,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 191.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 192.
- ↑ 18,0 18,1 18,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 194.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 195,196.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 197.
- ↑ 21,0 21,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 143.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 143-145.
- ↑ 23,0 23,1 Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 145,146.
- ↑ 24,0 24,1 24,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 147.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 208,209.
- ↑ 26,0 26,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 217.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 217,218.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 218.
- ↑ 29,0 29,1 29,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 223.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 237.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 233.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 189.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 174.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 179,180.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 181.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 184-186.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 189,190.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 192,193.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 194,195.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 196.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 196,197.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 198.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 198-202.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 204-206.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 148.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 209,210.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 219,220.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 221,222.
- ↑ 49,0 49,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 224.
Bibliografía utilizada
editar- Institutu Hidrográficu (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
- Institutu Hidrográficu (1981). Carreru de la Mariña de Chile Volume II. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
- Los Lagos, Rexón (2018). llagos/ Gobierno de Chile - Rexón de Los Lagos. https://www.gob.cl/rexones/region-de-los llagos/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre les islles de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la flora de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la fauna de Chile.
- Directemar - Armada de Chile
- Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
- Oceanografía xeolóxica UCV
- Clima región Aisén - DGAC
Datos: Q39081317
