Kalmukia (en calmuco: Хальмг Таңһч; rusu: Республика Калмыкия) ye una de les ventiún repúbliques que, xunto colos cuarenta y siete óblast, nueve krais, cuatro distritos autónomos y dos ciudaes federales, conformen los ochenta y tres suxetos federales de Rusia. La so capital ye Elistá. Ta allugada nel distritu Sur llindando al norte con Rostov y Volgogrado, al este con Astracán, al sur col mar Caspiu y al oeste con Daguestán y Stávropol. Ye l'únicu territoriu d'Europa onde'l budismu ye la relixón mayoritaria.[1]

Kalmukia
Bandera de Kalmukia (es) Traducir Escudo de Kalmukia (es) Traducir
Alministración
PaísBandera de Rusia Rusia
ISO 3166-2 RU-KL
Tipu d'entidá república de Rusia
Capital Elistá
Head of Kalmykia (en) Traducir Batu Khasikov (es) Traducir
Nome oficial Хальмг Таңһч (xal)
Республика Калмыкия (ru)
Nome llocal Хальмг Таңһч (xal)
Llingües oficiales rusu
calmucu
Xeografía
Coordenaes 46°34′N 45°19′E / 46.57°N 45.32°E / 46.57; 45.32
Superficie 75000 km²
Llenda con Óblast d'Astracán, Óblast de Volgográu, Óblast de Rostov, Krai de Stávropol y República de Daguestán
Demografía
Población 269 984 hab. (1r xineru 2021)
Densidá 3,6 hab/km²
Más información
Estaya horaria Hora de Moscú, UTC+03:00 y Europa/Moscú
Fundación 16 mayu 1992
kalmregion.ru
Cambiar los datos en Wikidata

Historia editar

Los ancestros de los calmucos, los oiratos, provinieron de les estepes del sur de Siberia ya instaláronse dende les riberes del ríu Irtysh hasta la rexón del baxu Volga, a la cual aportaron alredor del añu 1630. Considérense como teoríes d'esti desplazamientu la busca de camperes pa los sos fataos.

La rexón yera habitada pola Horda de Nogái, una confederación de tribus de fala turca, quien fueron espulsaos a les planicies d'El Cáucasu y escontra el Janato de Crimea, dambes árees sol control del Imperiu otomanu.

Los calmucos asitiar nuna amplia estepa qu'entiende dende Sarátov al norte, Astracán sobre'l delta del ríu Volga al sur y el ríu Térek al suroeste. Estableciéronse a entrambos llaos del Volga dende'l ríu Don al oeste al ríu Ural al este. Col tiempu la zona foi incorporada al Imperiu rusu, anque ensin ser colonizada por rusos, lo qu'anició eventualmente la fundación del Janato Calmuco.

Con tan solo 25 años d'establecese nel área del baxu Volga, los calmucos quedaron sol dominiu del zar rusu. En cuenta de la proteición de la frontera sur de Rusia, a los calmucos prometióse-yos un sueldu añal y l'accesu a los mercaos de los asentamientos de la frontera rusa. El llibre accesu a los mercaos de Rusia tenía de desanimar les incursiones mutues per parte de los calmucos, de los rusos y de los bashkires, (un pueblu turcu apoderáu per Rusia), pero esto nun foi lleváu a la práutica. Amás, la llealtá yera de cutiu nominal, una y bones los calmucos practicaben l'autogobiernu, basáu nun conxuntu de lleis qu'ellos llamaben el Gran Códigu de los Nómades (Iki Tsaadzhin Bichig).

El Janato calmuco algamó'l so picu de potencia militar y política sol Khan Ayuka (1669 a 1724). Mientres la so dómina, cumplió cola so responsabilidá de protexer les fronteres meridionales de Rusia y realizó numberoses espediciones militares contra los sos vecinos de fala turca. L'ésitu de les espediciones militares llevar a cabu tamién n'El Cáucasu. El janato esperimentó la prosperidá económica a partir del llibre comerciu coles ciudaes fronterices de Rusia, China, el Tíbet y colos vecinos musulmanes. Mientres esta dómina, los calmucos tamién caltuvieron estrechos contactos colos sos parientes en Oirato Dzungaria, según el Dalai Lama nel Tíbet.

Economía editar

Kalmukia tien un sector agrícola desenvueltu. Otres industries desenvueltes inclúin la del procesamientu d'alimentos, la petrolífera y el gas.

Como la mayoría de Kalmukia ye grebu, el riego ye necesariu pa l'agricultura. L'Esquema de Riego (Черноземельская система оросительная) nel sur de Kalmukia recibe agua de los ríos Térek y Kumá al traviés d'una cadena de canales: los fluxos d'agua del Térek al Kumá al traviés de la Canal Térek-Kumá, depués al banzáu de Chogray nel ríu Mánych al traviés de la canal Kumá-Mánych y finalmente hasta les estepes de Kalmukia, que foi construyíu na década de 1970.[2]

Cultura editar

La cultura del pueblu calmuco ye única al igual que'l so destín históricu. Los sos antiguos raigaños tán na milenaria hestoria de les civilizaciones nómades d'Asia Central. El budismu introdució una filosofía desenvuelta y la conocencia multillateral a la cultura.

Anguaño la vida cultural de Kalmukia ye diversa y dinámica. Poetes, compositores, pintores, cineastes y arquiteutos mover nes diverses escueles y enclinos de la cultura universal y el modernismu. Los últimos años carauterizar por un interés estable escontra los valores de les cultures nacionales. Na república ta presente una serie de centros culturales como'l eslavu, cazacu, coreanu, alemán, hebréu, de los pueblos de Cáucasu Norte y otros. Predominen les tradiciones kalmukas y ruses.

Política editar

El xefe del gobiernu en Kalmukia llámase "El Xefe de la República". El Presidente de la Federación de Rusia escueye un candidatu y presentar al Parllamentu de Kalmukia pa la so aprobación. Si un candidatu nun ye aprobáu, el Presidente de la Federación de Rusia puede eslleir el Parllamentu y convocar nueves eleiciones.

A finales de 1990, denuncióse que'l gobiernu de Kirsán Iliumzhínov gastaba enforma dineru del gobiernu en proyeutos que tienen que ver col axedrez. Estes denuncies fueron publicaos en Soviétskaya Kalmykia Segodnia, el periódicu de la oposición en Elistá. Larisa Yúdina, la periodista qu'investigó les acusaciones de malversación, foi secuestrada y asesinada en xunu de 1998. Dos homes, Serguéi Vaskin y Boskomdzhiv Tyurbi, que trabayaron na alministración pública local, fueron acusaos del so asesinatu. Dempués d'enllargaes investigaciones de les autoridaes ruses, los dos homes fueron declaraos culpables y encarcelaos, pero nun había pruebes de que Iliumzhínov foi de nenguna manera responsable.[3][4]

A partir de 2006 el Xefe de la República ye Kirsán Iliumzhínov, quien tamién ye presidente de la organización mundial d'axedrez FIDE. Él gastó gran parte de la so fortuna na promoción del axedrez en Kalmukia - onde l'axedrez ye obligatoriu en toles escueles primaries - y tamién nel estranxeru. Elistá, la capital de Kalmukia, ye sedar torneos internacionales.

Misceláneo editar

Velimir Jlébnikov, poeta futurista rusu, pasó los primeros seis años de la so infancia ente los calmucos.[5]

Referencies editar

  1. King of Kalmykia. The Guardian.
  2. Об основе экономики Калмыкии (en rusu)
  3. ? país = / KW0001/KW0003/KW0078 / & year = 1998 Mundial de la Llibertá de Prensa Revisión
  4. En Rusia munchos afáense, pocos aguantar KalDer. Lost Cosmonauta, p70.
  5. Hacker, A. (2006). Khlebnikovian time: Between H. G. Wells and Kalachakra. En Variantology 2: On Deep Time Relations of Arts, Sciences and Technologies. Siegfried Zielinski y David Link, con Eckhard Fuerlus y Nadine Minkwitz. Traducción del orixinal n'alemán de Gloria Custance. Verlag der Buchhandlung Walter König, Köln, páxs. 281-298

Ver tamién editar

Enllaces esternos editar

 
Wikipedia
La Wikipedia en calmuco ye una versión de Wikipedia nun idioma que se fala nesta república rusa. Puedes visitala y contribuyir nella.