Mar Caspiu

Mar Caspiu
	Xəzər dənizi (az); Каспий теңізі (kk)
Situación
Tipu	lago endorreico (es)
Coordenaes	42°N 51°E / 42°N 51°ECoordenaes: 42°N 51°E / 42°N 51°E
Datos
Altitú media	−28 m
Superficie	386 400 km²
Noamáu por	Casitas (es)
Superficie de la cuenca	3 500 000 km²
Llonxitú	1200 km
Profundidá	1025 m y 211 m
Afluentes	ver Ríu Ural, Térek (es) , Río Kurá (es) , Río Kumá (es) , Sardab River (en) , Río Atrak (es) , Río Emba (es) , Río Sulak (es) , Río Samur (es) , Río Sefid (es) , Delta del Volga (es) , Pirsaat River (en) , Kura (en) , Astarachay (en) , Sumgayit River (en) , Rubas (en) , Shura-Ozen River (en) , Ulluchay River (en) , Belinsky Bank (en) , Buzan (en) , Q4104864 , Vilesh (en) , Gorganrud (en) , Kirvoy Bank (en) , Qudyalçay (en) , Qusar River (en) , Samur-Absheron channel (en) , Stary Igolkinsky Bank (en) , Yurinsky Bank (en) , Tajan River (en) , Babol River (en) , Talar River (en) , Siah Rud (Mazandaran) (en) , Kamyzyak (en) , Darvagchay (en) , Río Haraz (es) , Karachay river (en) , Q28667643 , Volga y Neka River (Iran) (en) ;

...

El mar Caspiu^[1] ye un llagu zarráu que s'estiende ente Europa y Asia. La so superficie ye de 371.000 km², la so fondidá media ye de 170 m, la máxima ye de 995 m y ye'l más estensu del mundiu. Les sos dimensiones yeren 1210 km na direición norte-sur y de 210 km a 436 km na direición este-oeste.

Enllena la parte occidental de la depresión uralocáspica, que forma parte de la mayor cuenca endorreica de la Tierra, tando la so superficie 28 m baxo'l nivel del mar.

Ta alimentáu dafechu pol ríu Volga y por otros menos caudalosos como l'Ural, l'Emba y el Kura.

XeografíaEditar

Caspian Sea Khezeshahr beach

El mar Caspiu (antiguu Caspium Mare o Hyrcanium Mare), ye la llende natural de Rusia (Daguestán, Kalmykia, óblast d'Astrakhan), Azerbaixán, Irán (provincies de Guilán, Mazandarán y Golestán), Turkmenistán (provincies de Balkan), y Kazakstán, coles estepes d'Asia central al norte y al este. Na costa oriental, na costa turcomana, alcuéntrase un gran entrante, el golfu de Kara Bogaz Gol. La costa del Caspiu ye irregular, con grandes golfos al este, ente los qu'alcuéntrase'l de Krasnovodsk y el Kara-Bogaz-Gol (Garabogazköl Aylagy), de poquísima fondidá, que sirve de cuenca de vaporiación y ye'l llugar nel que s'atopa una importante planta química que saca sales.

El Caspiu ta coneutáu al mar d'Azov a través de la canal de Manych.

TresporteEditar

Esisten dalgunes compañíes de ferrys operando nel mar Caspiu:

llinia ente Turkmenbashi, Turkmenistán (anguaño Krasnovodsk) y Bakú
llinia ente Bakú y Aktau

Mar xeláuEditar

La parte norte del mar Caspiu conxélase pel hibiernu, y n'hibiernos fríos, tol área norte queda cubierta de xelu. El xelu tamién pue apaecer n'árees del sur n'avientu y xineru. N'hibiernos suaves, el xelu forma bancos nes árees pantanoses cerca de la costa.

HistoriaEditar

El mar Caspiu, vistu dende Bakú (Azerbaixán).

Stenka Razin (Vasily Surikov)

Estímase que'l mar tien alredor de 30 millones d'años d'antigüedá. Nun tien salida dende fai 5,5 millones d'años. Descubrimientos na cueva d'Huto, cerca de la ciudá de Behshahr (Irán), suxeren que l'área tevo habitada dende fai 75.000 años.

Na época clásica, yera nomáu océanu Hircaniu. Tamién foi nomáu mar de Khazar. Tantu na antigua Persia como nel Irán de güei conozse-yos como'l mar de Mazandarán . Les antigües fontes ruses refiérense a él como'l mar de Khvalia, por mor de los Khvalis, les persones de Khwarezmia; nes fontes árabes clásiques nómase-yos como Bahr-e-Qazvin, mar de Qazvin.

Ciudaes históriques na oriella yeren:

Hyrcania, Persia (Irán)
Tamisheh, Persia
Atil, Khazaria
Khazaran

Ciudaes a orielles del mar CaspiuEditar

Mayores ciudaes a orielles del mar Caspiu:

Bakú, Azerbaixán
Astara, Azerbaixán
Lenkeran, Azerbaixán
Sumqayit, Azerbaixán
Neft Daslari, Azerbaixán
Xacmas, Azerbaixán
Astracán, Rusia
Derbent, Rusia
Bandar Anzali, Irán
Chalous, provincia de Mazandaran, Irán
Turkmenbashi, Turkmenistán (anguaño Krasnovodsk)
Atyrau, Kazakstán (anguaño Guriev)
Aktau, Kazakstán(anguaño Shevchenko)

Dalgunos datosEditar

Superficie: 371.000 km².
Dimensiones: 1.210 km de norte a sur y de 210 km a 436 km del este al oeste.
Fondidá: Media: 170 m, máxima: 995 m.
Altitú: 28 m por baxo'l nivel del mar.
Afluentes: Volga, Ural, Cura, Terek.
Países: Rusia, Azerbaixán, Turkmenistán, Irán y Kazakstán.
Desagües: Vaporiación.

ReferenciesEditar

↑ Esti topónimu apaez na traducción al asturianu de los Mapes de l'Associació Bíblica de Catalunya
Esta fonte emplégase como referencia dende'l puntu de vista llingüísticu.

Enllaces esternosEditar

Datos detallaos, n'ingles
L'estatutu xurídicu del mar Caspiu:
- Réseau Internet pour le Droit International (RIDI)]
- no Monde Diplomatique, en frances
Caspian Environment Programme
- Framework Convention for the Protection of the Marine Environment of the Caspian Sea (2003)

[1] Esti topónimu apaez na traducción al asturianu de los Mapes de l'Associació Bíblica de Catalunya
Esta fonte emplégase como referencia dende'l puntu de vista llingüísticu.

[1]

Mar Caspiu
Xəzər dənizi (az) Каспий теңізі (kk)

Situación

Tipu	lago endorreico ^(es)
Coordenaes	42°N 51°E / 42°N 51°E / 42; 51Coordenaes: 42°N 51°E / 42°N 51°E / 42; 51
Datos
Altitú media	−28 m
Superficie	386 400 km²
Noamáu por	Casitas ^(es)
Superficie de la cuenca	3 500 000 km²
Llonxitú	1200 km
Profundidá	1025 m y 211 m
Afluentes	ver Ríu Ural, Térek ^(es) , Río Kurá ^(es) , Río Kumá ^(es) , Sardab River ^(en) , Río Atrak ^(es) , Río Emba ^(es) , Río Sulak ^(es) , Río Samur ^(es) , Río Sefid ^(es) , Delta del Volga ^(es) , Pirsaat River ^(en) , Kura ^(en) , Astarachay ^(en) , Sumgayit River ^(en) , Rubas ^(en) , Shura-Ozen River ^(en) , Ulluchay River ^(en) , Belinsky Bank ^(en) , Buzan ^(en) , Q4104864 , Vilesh ^(en) , Gorganrud ^(en) , Kirvoy Bank ^(en) , Qudyalçay ^(en) , Qusar River ^(en) , Samur-Absheron channel ^(en) , Stary Igolkinsky Bank ^(en) , Yurinsky Bank ^(en) , Tajan River ^(en) , Babol River ^(en) , Talar River ^(en) , Siah Rud (Mazandaran) ^(en) , Kamyzyak ^(en) , Darvagchay ^(en) , Río Haraz ^(es) , Karachay river ^(en) , Q28667643 , Volga y Neka River (Iran) ^(en)