Limpias
Limpias ye un conceyu y llocalidá de la comunidá autónoma de Cantabria y asitiáu nel cursu baxu del valle del ríu Asón. Llenda colos conceyos de Voto y Colindres al oeste, Laredo al norte, Liendo al este y Ampuero al sur.
 Limpias | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Cantabria | ||||
| Partíu xudicial | Laredo | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu de Cantabria | ||||
Alcaldesa de Limpias (es)  | María del Mar Iglesias Arce | ||||
| Nome oficial | Limpias (es)[1] | ||||
| Nome llocal | Limpias (es) | ||||
| Códigu postal |
39820 y 39778 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 43°21′46″N 3°25′29″W / 43.362777777778°N 3.4247222222222°O | ||||
  Limpias Limpias (España) _Mapa.svg) | |||||
| Superficie | 10.07 km² | ||||
| Altitú | 29 m | ||||
| Llenda con | Laredo, Liendo, Ampuero, Voto y Colindres | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
1975 hab. (2023) - 926 homes (2019) - 953 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0.34% de Cantabria | ||||
| Densidá | 196,13 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| limpias.es | |||||
 | |||||
El ríu Asón pasa pol conceyu de Limpias, al cual, más palantre denominar Ría de Limpias antes de la so desaguada nel mar Cantábricu, al altor de Colindres. Tradicionalmente el so usu foi para pesca recreativa o como piscina natural pa los habitantes y braniantes. El paséu del Ríu ye un paséu riberanu que bordia'l ríu Asón y que sustituyó a un antiguu camín real.
Historia
editarSegún documentación, el pueblu de Limpias apaecía d'antiguo col nome celta de Coabab o Koabab (posiblemente deriváu del raigañu celta "Coed": "coeden"= "árbol", en galés; "koad"= "madera" en bretón). Supónse que con anterioridá al sieglu XII, Coabab formaba parte d'una serie de territorios d'una antigua tribu Edá del Fierro. Yá nel añu 1201, el Rei Don Alfonsu VIII y en virtú del fueru concedíu a Laredo, la población de Coabab pasó a formar parte del vasallaxe de Laredo.
Perteneciente al señoríu de Vizcaya dende'l sieglu XIV hasta 1840.[2]
El desenvolvimientu históricu d'esti pueblu viose favorecíu a partir del sieglu XV pola so situación xeográfica al convertise n'unu de los puntos clave que xuníen el puertu de Laredo cola ciudá de Burgos.
A mentar del sieglu XVI l'importante puertu denomináu del Riberu, pol que s'esportó enormes cantidaes de fierro y madera a Inglaterra y Flandes. Sieglos dempués, el puertu dedicar a unviar trigu castellanu escontra América.
Tamién ye llamáu o conocíu pol Cristu de Limpias, famosu na rexón pos la tradición dictaba que la talla de Xesucristu miraba a los fieles y sudaba sangre. En delles tradiciones tamién se diz qu'alendaba.
Destaca tamién el Palaciu de Eguílior, construyíu nel sieglu XIX que foi propiedá del Conde de Albox y qu'acoyó delles xuntes del conseyu ministerial mientres el reináu d'Alfonsu XIII. Dende 2004 el palaciu ye un hotel acoyíu a la Rede de Paradores Nacionales.
D'últimes mentar a los tradicionales picatostes con chocolate, merienda tradicional de la zona, en contraposición colos sobaos más típicos de les zones pasiegues.
Etimoloxía
editarEsisten principalmente dos versiones respeuto al modernu nome de Limpias:
- Cantabria foi na antigüedá la puerta al mar para Castiella, sirviendo los puertos cántabros d'entrada y salida de numberosos bienes y manufactures pa ser vendíes nésta o otres tierres. Les mercancíes que se tresportaben por barcu: trigu que baxaba pol puertu de los Tornos, nueces y castañes de los montes de Cantabria, etc., depositar nel riberu de Coabab pa la so llimpieza, que de la mesma faía de puertu. Col tiempu y la constante xera de llimpieza, quiciabes la comodidá de la fala dexó en segundu planu'l nome de Coabab y dio pasu al nome de Limpias.
- Paez ser que d'antiguo la población de Coabab foi famosa peles sos agües termales, agües sulfhídricas templaes, d'escelentes propiedaes, que s'emplegaben con gran aciertu en combatir enfermedaes cutanees. El preciáu líquidu venía de tres fuentes d'agües potables d'escelente calidá y de un manantial d'agües minerales. Una d'estes fontes o manantiales qu'entá escurren, ye la “Fuentenilla”, que s'atopa na carretera que lleva a la villa de Seña. Seique estes “estenes agües”, agües cristalines de dichos manantiales, pudieron dar pasu a l'apócope de Limpias.
Manantial en Limpias
Llocalidaes
editarDeporte
editar- Futbol: CD Limpias
Personaxes pernomaos
editar- Agustín Alvarado y Castillo: Del sieglu XVIII, relixosu.
- Jerónimo de Angulo: Del sieglu XVII-XVIII, foi un maestru escultor.
- Diego de la Devesa: Del sieglu XVII, maestru pintor y dorador.
- Manuel de Eguilior y Llaguno: Nació en 1842 y morrió en 1930. Foi políticu.
- Pedro Fernández Palazuelos: Nació en 1951. Famóso fotógrafu.
- José Joaquín Martínez Sieso: Nació en 1956. Foi Presidente de Cantabria.[3]
Patrimoniu
editarA lo llargo de la historia fueron munchos ya importantes los Señores y la so descendencia en Limpias, de munchos entá queden cases blasonadas, y d'otros namái muertes o referencies de la so esistencia. Dalgunos de los edificios más destacaos son:
- Santuariu del Cristu de l'Agonía (o Ilesia parroquial de San Pedro): Bien d'Interés Cultural Cántabru con categoría de monumentu.
- Casa y torre de Palaciu: foi en 1440 la vivienda de Pedro Gil de Palacio y la so esposa María García de Alvarado. La tradición diz que la Reina Isabel de Castiella y la so fía Xuana, que se dirixíen a Laredo pa embarcar escontra Flandes, agospiar nesta casa al so pasu por Limpias. La casa atopar nel conocíu Camín Real, onde se diz que pasó en 1556 l'emperador Carlos V en direición a Burgos cuando se dirixía al so retiru nel monesteriu de Yuste en Cáceres.
- Casa de Rucoba: asitiada nel barriu de Rucoba, figura blasonada coles armes de Helguero y Alvarado.
- Casa de Roque del Rivero Palaciu: construyida cola rula nel sieglu XVIII pol maestru de cantería Pedro de Toca Solórzano pa don Roque del Rivero Palaciu.
- Casa de Bernales Piedra: construyida tamién por Pedro de Toca Solórzano, atópase allugada nel barriu de La Espina.
- Casa de Pereda: construyida por Pedro de Toca Solórzano, allugada nel barriu del Rivero.
- Casa de Diego de la Piedra: Don Diego de la Piedra foi Caballeru de Santiago, moró en Cádiz y ostentó el cargu de Diputáu de comerciu y Consuláu de Perú.
- Casa de Don Juan Cosme d'Albu: construyida en 1723 polos maestros canteros Pedro de Toca Anto y Pedro de Toca Solórzano, el so fíu.
- Casa-Rula de José del Rivero Palaciu: en 1732 el Sarxentu Mayor Don José del Rivero Palaciu unvió dende Méxicu el dineru como mandáu pa la construcción d'una casa tenada, con arca de misericordia y monte de piedá. Los vecinos decidieron emplegar el dineru pa la construcción d'esta casa-rula utilizada pa otros servicios, seique más necesarios. Foi construyida por Pedro de Toca Solórzano.
- Puertu del Rivero: construyóse un muelle nuevu en 1736, l'encargáu foi Pedro de Toca Solórzano.
Son numberosos los edificios que podríen citase. Hai que resaltar que Pedro de Toca Solórzano, amás de dellos edificios y obres que realizó en Limpias, tamién llabró los pedestales de cantería de los retablos del Santuariu de la Bien Apaecía en Focete y Marrón.
Economía
editarLa economía actual asítiase sobre'l sector industrial: construcción, pequeñes fábriques conserveres, fábrica de cubiertos. El sector ganaderu ocupa un baxu porcentaxe d'ocupación, malapenes un 6%. El sector servicios, esperimentó una llixera medría nes actividaes amestaes al turismu.
Demografía
editar| 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 | 2005 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1.474 | 1.484 | 1.464 | 1.644 | 1.840 | 2.005 | 1.502 | 1.264 | 1.166 | 1.202 | 1.344 | 1.497 |
Fonte: INE
| Gráfica d'evolución demográfica de Limpias ente 1988 y 2008 |
 |
| Gráfica d'evolución demográfica de Limpias ente 1900 y 2000 |
 |
Alministración
editarMaría del Mar Iglesias Arce (PSC-PSOE) ye l'actual alcaldesa del conceyu. Les siguientes tables amuesen los resultaos de les eleiciones municipales celebraes nel añu 2003 y 2007.[4]
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ "El Señoríu de Vizcaya y los llugares de Limpias y colindres" 1920. Florencio Amador Carrandi
- ↑ eolapaz.com (ed.): «José Joaquín Martínez Sieso» (castellanu) (2011). Consultáu'l 10 de mayu de 2012.
- ↑ Resultaos eleutorales de Limpias, en ElPaís
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Limpias.
