Llingües del Morehead y del altu Maro

Llingües del Morehead y del altu Maro
Distribución xeográfica	Ríu Bulaka, Ríu Fly
Países	Papúa Nueva Guinea
Filiación xenética	familia de llingües dientro de les llingües papúes; Trans-Fly-Bulaka(?); L. Morehead-Alto Maro
Subdivisiones	Tonda-Kanum; Yei; Nambu; Tonda
Códigu Glottolog	more1256
	Ver tamién; Idioma - Families - Clasificación de llingües
	[editar datos en Wikidata]

Les llingües del ríu Morehead y del altu Maro o llingües yam son una familia llingüística de llingües papúes. Inclúi a munches llingües de la cuenca occidental del ríu Fly nel sureste de Papúa Nueva Guinea y de Papúa indonesia, cerca de los ríos Morehead y Maro. Ross (2005) tentativamente inclúi a esta familia nes llingües trans-Fly-Bulaka.

Clasificación

Les llingües yam inclúin una ventena de llingües usualmente clasificaes como sigue:

Morehead –
Alto Maro

Kanum (falta de inteligibilidad en delles variedaes)

Yey

	Nambu (grupu dialeutal)

	Tonda (cadena dialeutal): Arammba, Blafe, Guntai, Kánchá (Kunja, Peremka), Rema, Wára (Rouku)

Descripción llingüística

Pronomes

Los pronomes que Ross reconstrúi pa estes llingües ye:

Proto–Morehead – Alto Maro

yo/nós	*nin
tu/vós	*bu
él/ellos	*be

Comparanza léxica

Los numberales en distintes llingües del Morehead y l'Altu Maro son:^[1]

GLOSA	Yei	Kanum			Tonda			Nambu		PROTO- MOREHEAD- -ALTO MARO
GLOSA	Yei	Nglâlmpw	Smärky	Sota	Arammba	Blafe	Wára	Nambo	Nen	PROTO- MOREHEAD- -ALTO MARO
'1'	nampe	næmpər	'ɛmpi	æmpi	ŋámbi	'ŋæmbi	næmbɪ	eembru	ambás	*'(n)a^mpe
'2'	jətapai	jɛmpoka	'jʌɭmpə	jənampɛ	jànbaru	jɛ'lɛmbæ	æntæ	somboi	sombés	*je-^mpo-
'3'	namku	juaw	'jəlɑʔ	jɛluɒ	jenówe	'jɛlo	æðɐ	naambi	nambis	*je-na^mpe
'4'	2+2	ɛsɛr	'ɑ̃sʌr	æsɛr	asàr	'æser	ɐsər	2+2	2+2	æser / 2+2
'5'	2+2+1	tampul	'tʌmpuj	pɒplu	tambnoj	't̪ambloi̯	t̪ambuðoɪ	widmátandás	widmátandás	*'ta^mpuloi
'6'	nampe tiru nampe 1x5+1	tɒrɒwɒ	'trowo	mæwɛ	nimbu	't̪rau̯ə	t̪ambuðoɪ nımbɔ	ambás aguadía	ambás aguadía 1x6	*tɑ'rɑwɑ
'7'									1x6+1
'8'									1x6+2
'9'									1x6+3
'10'	jətapai tiru 2x5								1x6+2+2

Pa cuntar ciertos oxetos delles d'estes llingües usen un sistema de cuenta en base 36 a partir del 6. Asina en arammba esisten nomes especiales pa feté 36 (= 6²), tarumba 216 (= 6³), ndamno 1296 (= 6⁴), wermeke 7776 (= 6⁵), wi 46646 (= 6⁶). Tamién el restu de llingües amuesen términos especiales formaos a partir del raigañu pa '6'.

Referencies

↑ Morehead-Upper Maro Numerals (E. Chan)

Bibliografía

Malcom Ross (2005). "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages." In: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide and Jack Golson, eds, Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples, 15-66. Canberra: Pacific Linguistics.

Enllaces esternos

Yam languages (Christian Doehler) Archiváu 2013-12-21 en Wayback Machine

[1] Morehead-Upper Maro Numerals (E. Chan)

[1]