Llingües esquimales

Les llingües esquimales o llingües inuit-yupik constitúin la caña demográficamente más numberosa y qu'ocupa un territoriu más estensu de les llingües esquimo-aleutianes.

Llingües esquimales
Distribución xeográfica Árticu d'América del Norte
Países  Rusia
Alaska
 Canadá
Bandera de Groenlandia Groenlandia
Falantes ~97.000 (2009)
Filiación xenética

Esquimo-aleutianu

  L. Yupik-Inuit
Subdivisiones Llingües inuit
Llingües yupik
Códigu Glottolog eski1265
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Clasificación

editar

Les llingües esquimales nel so conxuntu tán rellacionaes col idioma aleutianu y col idioma sirenik (que dalgunos consideren una llingua esquimal diverxente y otros otra caña de la familia esquimo-aleutiana). Tocantes a la diversificación interna de les llingües esquimales, estes clasifíquense usualmente como:

Descripción llingüística

editar

El proto-esquimal hai ye l'antecesor de les llingües esquimales modernes. El sistema del proto-esquimal foi oxetu de diverses resconstrucciones hipotétiques, una recién ye la de Fortescue (1994).

Comparanza léxica

editar

Los numberales reconstruyíos pa llingües esquimales son:[9]

GLOSA Esquima inuit Esquima yupik PROTO-
ESKIMO
Qawiaraq Iñupiaq Inuktitut PROTO-
INUIT
Alutiiq Yupik
central
Chaplino Naukanski PROTO-
YUPIK
'1' atausiq atausiq ataaseq *atausiq allriluq atautʃiq a'taːsiq arreyaːsiq *atauSiq *arreya(ʀ)uciq
'2' malguk malʁuk marluk *malʁuk malʔuk malʀuk 'maːlʁuk maːlʁuk *maːlʀuk *maːlʀuk
'3' piŋasut piŋasut piŋasut *piŋasut piŋajun piŋayun pi'ŋayut piŋayut *piŋayut *piŋayut
'4' sisamat sisamat sisamat *sisamat staːman tʃətaman əs'tamat sitamat *Sitamat *citamat
'5' tallimat tallimat tallimat *tallimat taɬiman taɬiman ta'ɬimat taɬimat *taɬimat *taLimat
'6' itchaksraq iččakřaq arfinillit *arvinllit aʁwilɡən aʀvinləɣən aʁ'vinlək aʁvinlək/
arreyaːtorcaɣləɡən
*aʀvinləɣən *aʀvinələɣ
'7' tallimat
malguk
tallimat
malʁuk
arfineq
marluk
*5+2 maɬʀoːɡin malʀunləɣən maːʁr̥aʁ'vinlək maːlʁoɡnəŋ
aʁvinlək
*5+2 *5+2
'8' tallimat
piŋasut
tallimat
piŋasut
arfineq
piŋasut
*5+3 iŋlulɡən piŋajunləɣən pi'ŋayunəŋ
iŋ'lulək
piŋayunəŋ
aʁvinlək
*5+3 *5+3
'9' quliŋugu-
tail̩aq
quliŋŋ̩oʁo-
tailʲaq
arfineq sisamat
/ quliŋiluat
*10-1 qulŋujan qulŋunʀi-
alifazːn
əs'tama'nəŋ
iŋ'lulək
qulŋoʁi-
tilŋuq
*10-1 *10-1
'10' qulit qulit qulit *qulit qulən qula /qulən 'qula qule *qula *qul-

Referencies

editar

Bibliografía

editar

Fortescue, Michael, Steven Jacobson, and Lawrence Kaplan. 1994. Comparative Eskimo Dictionary with Aleut Cognates. Alaska Native Language Center.