Les llingües gur o voltaiques son un numberosu de grupu de llingües Níxer-Congu. Son falaes nel sureste de Malí, Burkina Fasu, el norte de Costa de Marfil, Benín, Ghana, el norte de Togu y Nixeria.

Llingües gur
Distribución xeográfica África occidental
Países

Bandera de Malí Malí
 Burkina Fasu


Bandera de Benín Benín
 Costa de Marfil
 Ghana
Bandera de Togu Togu
 Níxer
Falantes ~5,5 millones (2000)
~12-15 millones (2010)
Filiación xenética

Níxer-congolesa
  llingües Volta-Congu
    VC septentrional

      Gur
Subdivisiones Gur Septentrional
Gur Meridional
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]
Mapa detalláu de les llingües gur.

El númberu de falantes supera los 12 millones, de los cualos casi una tercer parte correspondíen al mõõre (moosi), la llingua demográficamente más numberosa d'esti grupu.

La clasificación de les llingües gur foi revisada en diverses ocasiones, anguaño considérase que Joseph Greenberg incluyó dientro del grupu gur, namái les llingües gur centales puramente diches formen un grupu filoxenéticu válidu.

Clasificación interna

editar

Manesssy (1975) conxeturó una clasificación inicial de les llingües gur, nes que'l gur central coordinar col bariba (baatonum) y el kulango:

Una estudiu más ampliu de les rellaciones internes nel grupu Gur central llevó al siguiente esquema clasificatorio Manessy (1979):

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.
Proto‑Gur
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.
Gur Central
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.
Norte
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Kurumfe (koromfe)

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Bwamu (bwa)

Oti-Volta
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Bulli-Konni

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Oti-Volta oriental

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Oti-Volta occidental

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Gurma

Yom-Nawdm

Sur
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Lobi

Dyan

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Kirma

Tyurama

Gurunsi
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Gurunsi occidental

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Gurunsi central

Gurunsi oriental

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Dogose

Gan

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Kulango (Sabánico?)

Loron (Sabánico?)

Viemo (Sabánico?)

Tyefo (Sabánico?)

Wara-Natioro (Sabánico?)

Baatonum (Sabánico?)

Win (Toussi) (Sabánico?)

Sicasí, otros autores sostienen que namái les llingües gur centrales formen un grupu filoxenéticu, y que la familia gur incluyendo otros grupos fuera del gur central nun constitúin un grupu válidu. De fechu el trabayu de Kleinewillinghöfer (1996) suxer qu'en realidá varies de les llingües clasificaes como gur y asitiaes fora del gur central yeren concebibles como cañes independientes del sabánico.

Comparanza léxica

editar

Los numberales reconstruyíos pa distintos grupos de llingües gur son:

GLOSA Gur septentrional Gur meridional PROTO-GUR
(CENTRAL)
Koromfé PROTO-
BWA
PROTO-OTI-
VOLTA
PROTO-GUR-
SEPT.
PROTO-
GRŨSI
PROTO-
KIRMA
PROTO-LOBI-
DYAN
PROTO-GUR-
MERID.
'1' -ndom *dõ *yen-di *-di
*-dom
*-dum
*-di
*dein- *biel- *-dum
*di-
*dig-/
*-dum
'2' ɪhĩː *-ɲo *-lia/
*-dia
*-lia
*pai~pal(?)
*lia *hãl~
*hãĩ
*ye-ɲɔ *lia/
*-ɲo
'3' ɪtãː *-tĩ *tãːri *tãːri *toːri *siɛ- *yẽ-tʰɛ̃r *tãːri *tãːri
'4' ɪnãː *-nɛ *-naːsi *naːsi *naːsi *-naː *ye-naː *naːsi *naːsi
'5' ɪnɔm *-hwa-nu *num- *num-
*-twa-nu?
*nʊŋ *ndi *ye-mo- *nom
'6' ɪhʊrʊ *-hwa-dĩ *-luobi *-lʊ-du *nãn-dein *mo-lo-du *-lo-du
'7' ɪpɛ̃ː *-hwa-ɲo *lopo-yi *-lʊ-pɛ *nãn-hãĩ *mo-lo-ɲɔ *-lo-pɛ
'8' ɪtɔː *-hwa-tĩ *-niːŋ *-lʊ-toːri *nãn-siɛ *mo-lo-tʰer *-lo-tãːri
'9' ɪfa *denu *-wai *10-1 *10-1 *10-1
'10' *pi-ru *piː(ga) *pi- *fi(gə) *nuo- *ɲʊo- *pi-

Referencies

editar

Bibliografía

editar
  • Manessy, Gabriel (1968/71)'Langues voltaïques sans classes' in Actes du huitième congres international de linguistique africaine. [Congress was 1968, proceedings published 1971] Abidjan, Université d'Abidjan, 335–346.
  • Naden, Anthony J. (1989) 'Gur', in Bendor-Samuel, John & Hartell, Rhonda L. (eds) The Niger–Congo languages. A classification and description of Africa's largest language family. Lanham, New York, London: University Press of America, 140–168.
  • Roncador, Manfred von; Miehe, Gudrun (1998) Les langues gur (voltaïques). Bibliographie commentée et inventaire des appelations des langues. Köln: Rüdiger Köppe Verlag.
  • K. Williamson y R. Blench (2000). «2. Niger-Congo», B. Heine y D. Nurse: African Languages: An Introduction. Cambridge Univ. press, páx. 11-42. ISBN 0-521-66178-1.