Llingües nilótiques occidentales

Les llingües nilótiques occidentales son un grupu de llingües nilótiques, falaes por dellos pueblos nilóticos ente los que tán los dinka, los nuer y los luo.

Llingües nilótiques occidentales
Distribución xeográfica África oriental
Países Bandera d'Etiopía Etiopía
Bandera de Sudán del Sur Sudán del Sur
Bandera d'Uganda Uganda
Filiación xenética

Nilo-saḥarianu
  Sudánicu oriental
    Kir-Abbaia
      Nilóticu

        Nilóticu occidental
Códigu Glottolog west2493
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Clasificación editar

Les llingües nilótiques occidentales estrémense convencionalmente en dos grupos:

  • Dinka-Nuerː
    • Grupu dinkaː dinka centromeridional, dinka suroccidental, dinka nororiental, dinka noroccidental, dinka suroriental.
    • Grupu nuerː reel, nuer
  • Lwoo (Luo):
    • Grupu lwoo septentrionalː anuak, belanda bor, burun, jumjum, luwo, mabaan, päri, shilluk, thuri
    • Grupu lwoo meridional: acholi, adhola, alur, kumam, lango, luo

Antes de la clasificación de Joseph Greenberg de les llingües africanes el términu "nilóticu" referíase namái a lo qu'anguaño se denomina "nilóticu occidental" tando los otros grupos clasificaos dientro de les "llingües nilo-camítiques". Ello ye que esisten interesantes diferencies ente estes llingües. Polo que respecta a les formes pronominales la diferencia ente la caña occidental y les otres dos ye especialmente bultable: les cañes meridional y oriental tienen formes especiales na inflexón de persona que nun apaecen na caña occidental. Otru puntu en que difieren ye l'orde básicu (VSO predominante nel grupu oriental y meridional; y SVO nel grupu occidental).

Comparanza léxica editar

Los numberales en distintes llingües nilótiques occidentales son:[1]

GLOSA Dinka-Nuer Lwoo septentrional Lwoo meridional PROTO-
NILÓTICU Oc.
dinka
padang
nuer belanda-
bor
luwo mabaan pari
(lokoro)
shilluk acholi
(labwor)
adhola kumam
'1' tò̤k kɛ́ɛ̀l ákɛɛ̂l áciɛ̄lɔ́ cyɛ́ɛlɔ̀ acyelo
took
àkjɛ̀l àcíèl ɑ́cêr ɑ̀cɛ́l *-kyɛl
'2' ròw rɛ̌w arɛ̂w á̟riɔ̄w yɛ́ɛwɔ̀ aryo
ireek
áɾjɛ̀w àríò ɑ́rîo ɑ̀ré *-rɛw
'3' dyá̤k dyɔ̌k àdéɡ á̟dá̟ɡ ɗɔ́ɔ́ɡɔ́ adögo
gala
ádə̀k àdék ɑ́dêːk ɑ̀dēk *-dyak
'4' ŋwán ŋwán àŋwɛ́n áŋwɛ̄ːn ŋáánɔ̀ aŋweno áŋwɛ̀n àŋwɛ̂n ɑ́ŋʷên òŋwɔ́n *-ŋwan
'5' d̪yì̤c d̪yè̤c àbíc àbī̟ːj d̪ɔ́ɔ́yɔ̀ abijo
kunat
ábîc àbîc ɑ́bîːc kɑ̄ɲ *-bɨc
*-d̪yɨc
'6' d̪ètém bʌ̤́kɛ̀l
5+1
àbíc kúkɛ́l
5+1
ábíciɛ̄l
5+1

5+1
abicyelo
bukel
ábîkjɛ̀l
5+1
àbícíèl
5+1
ɑ̀ᵘcèr
5+1
kɑ́ɲ ɑ̀pé
5+1
*-bɨ-kyɛl
'7' d̪ɔ̀rɔ́w bʌ̤rɔ̀w
5+2
àbíc kúrɛ̂w
5+2
ábɛ́riɔ̄w
5+2

5+2
abiryo
buryo
abìɾjɛ̀w
5+2
àbíìrɔ́
5+2
ɑ̀bírîo
5+2
kɑ̄ɲ ɑ̀ré
5+2
*-bɨ-rɛw
'8' bɛ̤́t bʌ̤̀dá̤k
5+3
àbíc kùdēēk
5+3
á̟bɛ̟́dā̟ɡ
5+3

5+3
abidö̈go
bodök
àbîdèk
5+3
àboôrà
5+3
ɑ́bôːrò
5+3
kɑ̄ɲ ɑ̀wūní
5+3
*-bɨ-dyak
'9' d̪ɔ̀ŋwán bʌ̤́ŋwàn
5+4
àbíc kúŋwɛ̂n
5+4
á̟bɛ̟́dā̟ɡ
5+3

5+4
abuŋweno
buŋwan
ábîŋwɛ̀n
5+4
àbúŋwɛ́n
5+4
ɑ̀búŋʷèn
5+4
kɑ̄ɲ ɑ̀ŋɔ́n
5+4
*-bɨ-ŋwan
'10' t̪yɛ́ɛ̀r wá̤l áfaàr āpāːr ínyáákkɛ̀n apar pjáár àpáàr ɑ́pɑ̂ːr tɔ̄mɔ́n *-paar

Referencies editar

Bibliografía editar