Llingua de señes mexicana
La Llingua de Señes Mexicana o LSM, ye un mediu de comunicación de la comunidá sorda nes rexones urbanu y rural de Méxicu. Ye l'idioma más utilizáu, de 87.000 a 100.000 señantes (1986 TC Smith-Stark), polo que ye más grande que munches families enteres de llingües indíxenes nel país. Ye según la Llei Xeneral pa la Inclusión de les Persones con Discapacidá (Testu vixente publicáu nel Diariu Oficial de la Federación el 30 de mayu de 2011): "La llingua d'una comunidá de sordos, que consiste nuna serie de signos xestuales articulaos coles manes y acompañaos d'espresiones faciales, mirada intencional y movimientu corporal, dotaos de función llingüística, forma parte del patrimoniu llingüísticu de dicha comunidá y ye tan rica y complexa en gramática y vocabulariu como cualquier llingua oral."
 LSE | |
|---|---|
| Faláu en |  Méxicu
|
| Falantes | 87.000 - 100.000 (1986) |
| Familia | Llingua de señes basaes en LSF |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Méxicu. |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | sgn-MX
|
| ISO 639-3 | mfs
|
Variación y distribución xeográfica
editarAtópense grupos de señantes na Ciudá de Méxicu, siguíu por San Luis Potosí, Guadalaxara y Monterrey, con un númberu de ciudaes más pequeñes con comunidaes de señantes. Hai variaciones rexonales (80%-90% de semeyanza léxica en tol país según Faurot et al. 2001).[1]
Hai variaciones importantes nos grupos d'edá y persones d'oríxenes relixosos dafechu distintos. Esiste variación dialeutal, esto ye, una diversidá llingüística d'alcuerdu a la rexón xeográfica de la zona del país, un exemplu d'ello ye la seña pa 'aniversariu', esiste una seña utilizada como convención pola mayoría de la comunidá Sorda a lo llargo del país, pero na zona del Bajío esiste una seña pal mesmu conceutu utilizada solamente polos sordos d'esa zona. Tenemos diversidá na modalidá histórica, esto ye, los sordos d'antaño utilicen variaciones con al respective de los sordos usuarios d'ésta llingua más nueves, esto como resultáu de la evolución natural de la llingua. Y esiste una modalidá o variación social, esto resulta evidente, cuando tamos na ciudá de Méxicu, y notamos ésti calo ente un usuariu d'ésta llingua nun residente de Tepito y otru de Santa Fe.
Rellación de la LSM col español
editarLa LSM ye bien distinta del español, coles inflexones del verbu dafechu distintos, distintes preferencies en cuanto al orde de les pallabres y pocu usu del verbu ser. Sicasí, hai un usu estensivu de signos inicializados, esto ye, señes qu'incorporen lletres del alfabetu manual. Un estudiu atopó que'l 37% de les pallabres son inicializadas, frente al 14% para llingua de señes estauxunidense (Faurot et al. 2001). Los mesmos autores suxeren que la comprensión de la comunidá sorda de la llingua española ye bien baxu.
El términu "español signado" referir a signos qu'utilicen señes de la LSM siguiendo l'orde de les pallabres n'español, yá que nun sigue la estructura correuta, pero con delles representaciones de la morfoloxía del español. Hai un grupu de sufixos que l'español signad o usa d'una forma similar a la del inglés señado (ASL), por casu, señes pa -dor y -ción (pa los nomes). Los artículus y pronomes son solletraos. L'español signado nun tien de ser utilizáu por intérpretes en nengún contestu, pos nun ye aceptáu pola comunidá Sorda mexicana, por cuenta de que principalmente la LSM ye una llingua competente frente a cualesquier otra. Tien cadencia, ritmu, énfasis, poses y duración. La emisión del signu xestual non yá se remite al movimientu d'una parte del cuerpu, sinón qu'intervien percima de la cabeza hasta debaxo del cadril.
Rellación con otres llingües de señes
editarCréese llargamente pola comunidá Sorda que LSM derivó de la llingua de señes francesa, que se combinó coles llingües de señes pre-esistentes a nivel llocal cuando les escueles pa sordos fueron establecíes en 1869. Sicasí, ye mutuamente inintelixible cola llingua de señes americana.
La LSM puede ser influyíu tamién pola Llingua de signos española (LSE).
Situación
editarEn 2003, la llingua de señes mexicana declaróse oficialmente una "llingua nacional", xunto coles llingües indíxenes y l'español, que s'utiliza nel sistema nacional d'educación pa sordos.[2] Antes d'eso la principal filosofía educativa nel país centrar nel oralismo (voz y llectura de llabios) y con poques escueles nes que les clases fueren realizaes en LSM.[3] La Llei Xeneral Pa La Inclusión De Les Persones Con Discapacidá nel artículu 14 señala que: "La Llingua de Señes Mexicana, ye reconocida oficialmente como una llingua nacional y forma parte del patrimoniu llingüísticu con que cunta la nación mexicana."
Un segmentu de 5 minutos en señes d'un programa noticieru televisivu nocherniegu tresmitir en español señado a mediaos de 1980, y de nuevu na década de 1990, foi atayáu en 1992, y finalmente vueltu a entamar como un resume de 2 minutos de noticies en 1997.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Llinguaxe de señes mexicanu en: Institutu Llingüísticu de Branu. Consultáu'l 31-10-1999.
- ↑ Llei xeneral - Persones con discapacidá (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- ↑ The identity of Mexican sign as a language p.4
- Karla Faurot, Dianne Dellinger, Andy Eatough, Steve Parkhurst (1992, revised 1998 and 2001) The identity of Mexican sign as a language. http://www.sil.org/silesr/2000/2000-002/ © 1999 Summer Institute of Linguistics.
- Bickford, J. Albert. 1991. Lexical variation in Mexican Sign Language. Sign Language Studies 72:241–276.
- Smith-Stark, Thomas C. 1986. La llingua manual Mexicana. Unpublished paper. Colexu de Méxicu.
- Llei Federal pa les Persones con Discapacidá. Section III. Article 23.
Enllaces esternos
editar- Páxina de SIL avera LSM (n'inglés)
- Diccionariu de LSM
- Llinguaxe con manes Archiváu 2013-06-09 en Wayback Machine - sitiu con señes en video
- WikiSigns.org - Diccionariu collaborativu de LSM
Datos: Q3915511
Multimedia: Mexican Sign Language
