Mozota
Mozota ye un conceyu español de la provincia de Zaragoza, comunidá autónoma d'Aragón. Ta asitiáu a 25 km al suroeste de Zaragoza.
 Mozota | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Aragón | ||||
| Provincia |  provincia de Zaragoza | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'Aragón | ||||
Alcalde de Mozota (es)  | Romualdo Romeo Royo | ||||
| Nome oficial | Mozota (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
50440 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 41°28′59″N 1°04′10″W / 41.483°N 1.0695°O | ||||
  Mozota Mozota (España) | |||||
| Superficie | 8.681834 km² | ||||
| Altitú | 396 m | ||||
| Llenda con | Muel, La Muela y Botorrita | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
129 hab. (2023) - 61 homes (2019) - 61 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0.01% de provincia de Zaragoza | ||||
| Densidá | 14,86 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
Xeografía
editarLa llocalidá pertenez a la contorna de Zaragoza y ta asitiada na cuenca del ríu Huerva, atopar a una distancia de 29,2 km de Zaragoza, capital de la Comunidá Autónoma d'Aragón. La carretera nacional N-330 apenes escurre unos cientos de metros coincidiendo cola llende ente los términos municipales de Mozota y La Muela. P'aportar al conceyu, tien de tomase la carretera ZP-2122, de titularidá provincial, mientres un tramos d'apenes 750 metros. D'últimes la vía ferrial que comunica Zaragoza con Teruel y Valencia tamién traviesa'l términu municipal de manera paralela a la N-330.
Historia
editarEl castiellu de Mozota, anque non bien conocíu, caltién en bien bon estáu caltenimientu la fase constructiva medieval, y esto xunto al so calter civil y la pintura mudéxar que reviste la so capiya, faen qu'esti castiellu sía clave pa la conocencia de la hestoria de l'arquiteutura aragonesa de la Baxa Edá Media.[2]
La esistencia d'una galería de arquillos añadida nel sieglu XVI llevó a pensar que'l palaciu databa d'esi sieglu[2]sicasí güei sábese que'l castiellu caltién dellos murios presumiblemente del sieglu XIV, dómina na que'l señoríu de Mozota pertenecía a la familia Tarín. En 1399 el señoríu y el so castiellu son adquiríos por Beltrán de Coscón, ricu mercader catalán y ciudadanu de la ciudá de Zaragoza[2]y esisten documentos de 1402 que constaten que Beltrán adquirió alredor de 40 mil ladrillos los cualos casi con seguridá fueron utilizaos en distintes obres realizaes nel castiellu. Anque con cambeos llevaos a cabu na primer metá del sieglu XVI, les obres en fachaes ya interiores realizaes nel sieglu XV caltuviéronse hasta l'actualidá.[2]
Asitiáu nel centru de Mozota, el castiellu comunicar cola Ilesia del pueblu por un pasaxe voláu. De los sos cuatro ales orixinales, anguaño'l castiellu caltién dos, la frontera y una llateral, ente que les otres dos perdiéronse presumiblemente yá nel sieglu XVI mientres los enfrentamientos que tuvieron llugar en 1550 y 1558 ente los señores de Mozota y la ciudá de Zaragoza, con quien s'apostaba la llamada Devesa de Mozota.[3]Nun se caltién nenguna de les torres medievales correspondientes a caúna de los cuatro esquines del castiellu.
Les dos ales orixinales que s'han conservadado consten de dos plantes y sobre elles atopen los miradores. Na primer planta tópense les estancies principales, les de calter oficial na ala frontera y les habitaciones privaes na llateral, onde tamién ta la capiya.
El castiellu caltién bona parte de la cubrición orixinal en madera llabrao, los revestimientos de yelsu en delles de les sos estancies… anque lo más notable ye la capiya, sobremanera pola so decoración mudéxar, na que destaca'l zócalo del maestru Lop de Ram[3] y la pintura qu'anubre les sos parés que, d'acordies colos espertos, tendría de formar parte de los edificios d'estilu mudéxar aragonés consideraos Patrimoniu de la Humanidá.[4]
Demografía
editar| 1842 | 1857 | 1860 | 1877 | 1887 | 1897 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 150 | 308 | 292 | 388 | 329 | 333 | 372 | 480 | 496 | 415 | 404 | 276 | 223 | 161 | 158 | 102 | 112 | 113 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pirámide de población 2010 | ||||
| % | Homes | Edá | Muyeres | % |
| 1 | 85+ | 4 | ||
| 10 | 80-84 | 6 | ||
| 3 | 75-79 | 8 | ||
| 2 | 70-74 | 6 | ||
| 8 | 65-69 | 10 | ||
| 4 | 60-64 | 4 | ||
| 5 | 55-59 | 5 | ||
| 6 | 50-54 | 1 | ||
| 2 | 45-49 | 4 | ||
| 4 | 40-44 | 1 | ||
| 4 | 35-39 | 5 | ||
| 4 | 30-34 | 3 | ||
| 1 | 25-29 | 1 | ||
| 0 | 20-24 | 0 | ||
| 0 | 15-19 | 0 | ||
| 0 | 10-14 | 0 | ||
| 1 | 5-9 | 1 | ||
| 0 | 0-4 | 0 | ||
Clima
editar- El clima ye de tipu mediterraneu na que la escasez de precipitaciones ye la normal.
- El cerciu ye'l qu'ayuda al escasu mugor del terrén.
- La temperatura medio añal del conceyu ye de 13 a 17 °C.
- La media de los meses de más fríu ta ente 4 y -1 °C, ente que les máximes estos meses son de 9 a 14 °C.
- El periodu de xelaes ye d'ochobre a abril.
Flora
editarPodemos estremar les distintes formaciones vexetales: el terrén agrícola, romeral mistu y la carba gipsolfilo. La vexetación actual ta formada por carbes, el romeral (Rosmarinus officinalis) ye frecuente, pero tamién abonda'l formáu por especies gipsófilas, como Centaurea hyssopifolia, Gypsophila hispanica, G.struthium, Helianthemum squamatum, Herniaria fruticosa ,Lepidium subulatum, Ononis tridentata, Reseda stricta, Teucrium libanitis. Son frecuentes delles especies de llabiaes (Thymus y Teucrium principalmente), cistáceas (Helianthemum), Frankenia y compuestes (Centaurea, Jurinea, Santolina). Xunto al ríu Huerva apaecen carbes riberanes y dellos montes galería de Salix alba y Populus alba.
Fauna
editarEspecies protexíes
editar- Alauda arvensis (calandria común)
- Aquila chrysaetos (águila real)
- Athene noctua (miagón común)
- Bufo bufo (sapu común)
- Carduelis cannabina (pardillo común)
- Carduelis carduelis (xilgueru)
- Carduelis chloris (verderón común)
- Corvus corax (cuervu común)
- Eptesicus serotinus (esperteyu de güerta)
- Genetta genetta (gineta)
- Meles meles (melandru européu)
- Miliaria calandra (trigueru)
- Myotis blythii (esperteyu ratoneru medianu)
- Neophron percnopterus (alimoche)
- Pyrrhocorax pyrrhocorax (chova piquirroja)
- Serinus serinus (verducu)
Política llocal
editarÚltimos alcaldes de Mozota
editar| Periodu | Alcalde | Partíu | |
|---|---|---|---|
| 1979-1983 | José Benito Val[5] | UCD | |
| 1983-1987 | CDS | ||
| 1987-1991 | PAR | ||
| 1991-1995 | |||
| 1995-1999 | Fernando Laborda | ||
| 1999-2003 | |||
| 2003-2007 | |||
| 2007-2011 | |||
| 2011-2015 | Romualdo Romeo Royo[6] | ||
| 2015-2019 |
Resultaos eleutorales
editar| Partíu | 2003 | 2007 | '2011 | 2015' | ||||
| PAR | 5 | 5 | 5 | 5 | ||||
| PSOE | - | - | - | |||||
| CHA | - | - | ||||||
| PP | - | - | - | |||||
| Total | 5 | 5 | 5 | 5 | ||||
Monumentos
editarMonumentos relixosos
editar
- Ilesia parroquial de Santa María Madalena: obra mudéxar, foi restaurada nel sieglu XVI en estilu platerescu y nel sieglu XVII añadióse una capiya nel tercer tramu del evanxeliu. Los retablos son barrocos, quitando'l dedicáu a la Virxe que ye platerescu, coincidiendo cola reforma. Realizar Juan de Moreto con obres escultóriques atribuyíes a Gabriel Yoll. La torre asitiada a los pies de la ilesia, de planta cuadrada y cuatro cuerpos. Al esterior articular por mediu d'arcos de mediu puntu doblaos, con óculos a los llaos, nos cuerpos segundu y terceru; nel últimu cuerpu'l vanu va ensin doblar y flanqueado por pequeños baldíos ciegos. Hai que destacar los vanos ciegos del tercer cuerpu zarraos por aproximamientu de filaes y el frisu de cerámica na parte cimera del últimu cuerpu.[8]
Monumentos civiles
editar- Palaciu fortificáu de los duques de Villahermosa :[9] Casa de lladriyu, fortificada y almenada, de tipu aragonés, especialmente interesante porque representa l'últimu eslabón escontra'l palaciu ensin fortificar.Saber de la esistencia de la villa en 1199 so la tenencia de Lope Ximénez de Agón. Supónse que foi nel castiellu de Mozota onde se produció'l raptu d'Angelina Coscón por Juan de Pomar.
Fiestes
editar- Fiestes n'honor de los Santicos: celébrase la tercer selmana d'agostu (d'antiguo celebrábense'l 27 de setiembre). Los Santicos son: san Benito, san Celestino, san Constantino, santa Victoria, santa Faustina y santa Modesta.
- Fiestes del Tocín: celébrase'l cuartu fin de selmana de setiembre.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Llamera Gracía, 2011, p. 218.
- ↑ 3,0 3,1 Llamera Gracía, 2011, p. 219.
- ↑ Llamera Gracía, 2011, p. 2220.
- ↑ Ministeriu de Facienda y Alministraciones Públiques (Gobiernu d'España). «Treinta aniversario de las primeras elecciones municipales de la democracia». Archiváu dende l'orixinal, el 6 de marzu de 2014. Consultáu'l 6 de marzu de 2014.
- ↑ «Alcaldes de tolos conceyos de la provincia de Zaragoza». Heraldo.es. 14 de xunu de 2015. https://www.heraldo.es/noticias/aragon/zaragoza_provincia/2015/06/14/todos_los_alcaldes_provincia_zaragoza_366885_1101025.html.
- ↑ Gobierno d'Aragón. «Archivo Eleutoral d'Aragón». Consultáu'l 27 de setiembre de 2012.
- ↑ SIPCA, ca. 2010.
- ↑ http://www.sipca.es/censo/1-INM-ZAR-017-180-003/Palaciu/fortificáu/de/los duques/de/Villahermosa.html#.WOZxg03ovGg
Bibliografía
editar- Cabetas Árgoma, José Antonio. «Mozota en turismodezaragoza.es Mozota: Turismu y Ociu, Patrimoniu y Cultura, Servicios Turísticos». Consultáu'l 22 de marzu de 2015.
- Diputación Provincial de Zaragoza. «Municipio: Mozota». Consultáu'l 22 de marzu de 2015.
- Llamera Gracia, Antonio (2011). «El castiellu señorial de Mozota y la so capiya mudéxar», I. Aguilera Aragón y J.L. Ona González (Coords.): Delimitación comarcal de Zaragoza (Coleición Territorio; 36). Zaragoza: Gobiernu d'Aragón, páx. 218-220. Consultáu'l 22 de marzu de 2015.
- Llamera Gracia, Antonio; Arrallo Rus, Carmen (2009). «Arquiteutura y color: Un revestimiento cromáticu mudéxar inéditu nel castiellu de Mozota (Zaragoza)», XI Simposio Internacional de Mudejarismo: Actes (Teruel, 2008). Teruel: Institutu d'Estudios Turolenses, Centru d'Estudios Mudéxares, páx. 579-590.
- SIPCA, Sistema d'Información de Patrimoniu Aragonés. «Iglesia de Santa María Madalena». Consultáu'l 29 de marzu de 2015.
Ver tamién
editarEnllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Mozota.
