Ríu Nilu Azul
El ríu Nilu Azul[1] (árabe: al-nahr al-Azraq, النهر الأزرق) ye un llargu ríu africanu que naz n'Etiopía y escurre tamién por Sudán, onde se xune, en Jartún, col Nilu Blancu, pa dar formalmente llugar a la formación del ríu Nilu.
| Ríu Nilu Azul | |
|---|---|
 | |
| Situación | |
 | |
| Tipu | ríu |
| Coordenaes | 11°37′N 37°25′E / 11.62°N 37.41°E |
  Ríu Nilu Azul Ríu Nilu Azul (Etiopía) | |
| Datos | |
| Altitú media | 1786 m |
| Conca hidrográfica |
Cuenca del Nilo (es)  |
| Superficie de la conca | 325 000 km² |
| Llonxitú | 1783 km |
| Caudal | 1525,3 m³/s |
| Nacimientu |
Lago Tana (es) |
| Desembocadura | Nilu |
| Afluentes |
ver
|
 | |
Descripción
editarEl Nilu Azul naz nel llagu Tana, un gran llagu de 2.156 km² alcontráu nel pandu norte de Amhara, a 1.788 m d'altitú. A esti llagu lleguen unos cincuenta regueros que s'entemecen nes sos agües; al más grande de toos ellos los etíopes llámenlu Abbay Wenz, «ríu grande» o, comúnmente, Abbay (አባይ), y dicen que ye'l verdaderu Nilu Azul; naz nun bosquecillo d'árboles que s'alcen nuna pradería de yerba curtio, nun llugar onde les agües remanecen burbuyando d'unos pozos que s'atopen ocultos ente la vexetación.
A unos 32 km del llagu Tana, escontra'l sureste, nel pandu etíope, surden les tabayones del Nilu Azul o de Tis Abay, nome que significa «agua fumiento». Nesti llugar hai establecida una central hidroeléctrica non bien grande. A partir d'ende yá se-y puede llamar, ensin dala dulda, Nilu Azul. Amás de esta pequeña central, los etíopes nun esploten les agües del so ríu Nilu nin pa llograr enerxía nin pa regadío
El cursu d'esti ríu dibuxa una curva bien amplia pel país, en forma d'arcu, al traviés de la rexón montascosa central d'Etiopía y dempués sigue escontra'l norte, escontra'l Sudán. Este ye un percorríu de más de 800 km, a lo llargo del cual el ríu va tomando un desnivel d'aproximao 1.200 m. Les agües van escavando adulces un cañón, que les sos parés son de roca volcánica, que llega a tener un anchor de 25 a 30 m, coles mesmes que van tresportando escontra'l desiertu'l llimu qu'apurren les tierres altes d'Etiopía.
En Sudán, el ríu recibe pela marxe derecha al so principal afluente, el ríu Dinder (n'árabe, Nahr Ad-dindar), con 480 km de llargor, que tamién naz cerca del llagu Tana, pero que tien un cursu bien distintu, siempres escontra l'oeste-suroeste.
El ríu supunxo dende tiempos remotos una barrera qu'en ciertu mou estremaba'l país en dos. Mientres munchos años y hasta'l sieglu XX namái disponíen de dos pontes construyíos en piedra con morteru. Más tarde fueron construyíos otros trés muncho más modernos y funcionales, d'aceru y formigón, con dos carriles de circulación.
El tramu xeográficu del ríu Nilu Azul ufierta una serie de dificultaes entá güei nel sieglu XXI, como los rabiones, qu'enzanquen la navegación pel ríu; les cuadrielles de bandíos que abeyen per per aquelles tierres, llamaes shifta, los indíxenes de la cuenca baxa que les sos xavalines pueden aportar a un peligru pa cualesquier visitante; los cocodrilos, de gran tamañu; el calor afogadizo y los parásitos que provoquen enfermedaes febril.
Tres el so percorríu peles tierres etíopes, el Nilu Azul llega a Jartún nel Sudán y ellí xúnese col Nilu Blancu; xuntos van dar les sos agües al Nilu puramente dichu. Los hinchentes añales del Nilu deber en gran parte al Nilu Azul qu'ufierta a lo llargo del añu munches variaciones nel so caudal. Na confluencia en Jartún de dambos ramales, el Blancu y l'Azul, el Nilu Azul apurre alredor del 80% del caudal total del Nilu, ente que'l Blancu apurre'l 20% de l'agua del mundu restante.[2]
El ríu Guijón
editarAsina llamen al Nilu Azul les xentes que pueblen les riberes del estrechu gargüelu del ríu. Estos pobladores aseguren que'l so ríu yera unu de los cuatro qu'esquitaben d'Edén, el Paraísu bíblicu de tiempos del principiu del Mundu. Ye una evocación bíblica que nun ye d'estrañar, yá que a finales del sieglu XV establecer na zona dellos misioneros xesuites y construyéronse bastantes ilesies y monesterios, dalgunos de los cualos subsisten aisllaos y recónditos, sobremanera nes islles del llagu Tana. Nel Xénesis ta escritu:
Brotaba d'Edén un ríu pa regar el vergel, y dende ellí dividíase y formaba cuatro brazos […]
El nome del segundu ríu ye Guijón, que ye'l que circuye tol país de Kush.Xénesis (2, 10-14)
Kush ye'l nome que se-y daba na antigüedá a l'actual rexón de Nubia, y foi apoderáu pol antiguu Exiptu escontra 2600 e. C.
Guijón (o Gihón) yera tamién el nome del únicu manantial de Xerusalén (1Re 1; 2Re 18; 2Re 20; 2Crón 32). Tenía tal importancia estratéxica, que'l rei Ezequíes mandó enriar l'agua al traviés d'un túnel que xunía les fontes de Guijón cola famosa piscina de Siloé (Jn 9). Esti túnel, escaváu na roca, entá puede percorrese na so totalidá; tien mediu quilómetru de llargor, mediu metro d'anchu, y un altor que varia ente 1,5 y 4,5 m.
Esploración europea
editar
El primer européu que se cree vio'l Nilu Azul n'Etiopía y la fonte del ríu foi Pedro Páez, un xesuita español que llegaría a la fonte del ríu'l 21 d'abril 1613.[3] Sicasí, el portugués João Bermudes, que se autodescribía como Patriarca d'Etiopía, diera antes la primer descripción de los tabayones Tis Issat nes sos memories (publicaes en 1565), y dellos europeos que vivieron n'Etiopía nel sieglu XV, como Pêro da Covilhã, podríen ver el ríu muncho primero que Páez, anque nengún llegó al so llugar d'orixe.
Tamién el misioneru xesuita portugués Jerónimo Lobo algamó la fonte del Nilu Azul en 1629 y en 1770 l'escocés James Bruce realcontrar.
Anque dellos de los esploradores europeos contemplaos siguieron el cursu del Nilu Azul dende'l so confluencia col Nilu Blancu hasta'l llagu Tana, el so gargüelu, qu'empieza a pocos quilómetros de la frontera etíope, amurnió tolos intentos dende l'intentu de Frédéric Cailliaud en 1821. El primer intentu seriu d'un non-llocal pa esplorar esta parte del ríu llevar a cabu pol estauxunidense W.W. Macmillan en 1902, cola asistencia del esplorador noruegu B.H. Jenssen; Jenssen procedería ríu arriba dende Ḥartum mientres Macmillan navegaría ríu abajo del llagu Tana. Sicasí, los botes de Jenssen quedaron bloquiaos polos rabiones en Famaka poco primero de la frontera ente Sudán y Etiopía, y los barcos de Macmillan fueron destruyíos pocu dempués de ser botaos. Macmillan animó a Jenssen a tratar de navegar agües enriba dende Ḥartum de nuevu en 1905, pero viose obligáu a detenese a unes 300 milles del llagu Tana.[4] El cónsul Cheesman, que dexó constancia de la so sorpresa al llegar a Etiopía al ver que les agües cimeres de «unu de los ríos más famosos del mundu, y unu que'l so nome yá yera bien conocíu polos antiguos» taba entá na so vida marcáu nel mapa con llinies de puntos», llogró trazar el cursu cimeru del Nilu Azul ente 1925-1933. Facer anque nun siguió'l ríu a lo llargo de les sos veres y al traviés del so cañón infranquiable, sinón sierra enriba, viaxando alredor de 8.000 km en mula pel campu próximu.[5]
En 1968, a pidimientu del emperador Haile Selassie d'Etiopía, un equipu de 60 militares etíopes y británicos y científicos fixeron el primer descensu del Nilu Azul dende'l llagu Tana hasta un puntu cercanu a la frontera con Sudán, dirixida pol eminente esplorador y capitán (depués coronel) John Blashford-Snell.[6] El grupu utilizó llanches d'asaltu inflables especialmente construyíes pa la espedición por Avon y modificaes por inxenieros de la Royal Navy pa navegar los terribles rabiones. Esta espedición fixo munchos descubrimientos científicos importantes[ensin referencies]. Tamién tuvieron que lluchar contra dos ataques de bandíos.
En 1999, la escritora Virginia Morell[7] y el fotógrafu Nevada Wier fixeron el viaxe en balsa dende'l llagu Tana hasta Sudán, dempués de publicar un documental sobre'l viaxe.[8] En 2000, l'estauxunidense y llector de National Geographic, Kenneth Frantz, vio una semeya tomada por Nevada Wier pa la National Geographic que lo llevaría a fundar la organización ensin ánimu d'arriquecimientu Bridges to Prosperity [Pontes pa la Prosperidá]. Esa semeya amosaba una ponte rota mientres la Segunda Guerra Mundial, con 10 homes a cada llau del tramu rotu tirando por cuerda unos d'otros al traviés del peligrosu vacíu. Esta ponte histórica fuera construyíu pol emperador Fasilides d'Etiopía, aproximao nel añu 1660, con teunoloxía de les pontes romanes llevada a Etiopía polos soldaos portugueses mientres la batalla contra los invasores musulmanes en 1507.[9] Nos años 2001 y 2009, voluntarios de Bridges to Prosperity viaxaron dende l'EE.XX. a Etiopía pa reparar la ponte rota al traviés del ríu Nilu Azul, y depués construyir un nuevu cable suspendíu tomar non susceptible a hinchentes. Pontes pa la Prosperidá construyó más de 93 pontes piatonales en 13 países.[10]
El 28 d'abril de 2004, el xeólogu Pasquale Scaturro y el so sociu, el kayakista y documentalista británicu, Gordon Brown, convertir nos primeres en navegar el Nilu Azul. Anque la so espedición incluyía otros miembros, Brown y Scaturro fueron los únicos que permanecieron na espedición toa'l percorríu. Grabaron la so aventura con una cámara IMAX y dos cámares de video portátiles, compartiendo la so hestoria na película IMAX Mystery of the Nile y nun llibru del mesmu títulu.[11] A pesar d'esti intentu, l'equipu viose obligáu a utilizar motores fora de borda la mayor parte del percorríu, y hasta'l 29 de xineru de 2005 naide llogró baxar el ríu con fuercia humano: fueron el canadiense les Jickling y el neozelandés Mark Tanner que llegaron al mar Mediterraneu en remando per primer vegada ríu abajo dende la fonte hasta'l mar.
Bibliografía
editar- Xeografía Humana Universal, África subsaḥariana. Editorial Debate S.A., 1991. ISBN 84-8306-009-4
Referencies
editar- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: nilóticu, -a, -o
- ↑ Etiopía, ficha país (Oficina de piojo información diplomática, Ministeriu d'Asuntos Esteriores y de Cooperación d'España)
- ↑ R. Y. Cheesman, Geographical Journal, 71 (1928), páx. 361.
- ↑ Alan Moorehead, The Blue Nile, revised edition (New York: Harper and Row, 1972), páxs. 319f
- ↑ Cheesman, páx. 358–374.
- ↑ Snailham, Richard. 1970. The Blue Nile Revealed. London: Chatto and Windus.
- ↑ http://www.bookreporter.com/reviews/0792279514.asp
- ↑ «Blue Nile @ nationalgeographic.com». Ngm.nationalgeographic.com. Consultáu'l 27 de xineru de 2013.
- ↑ Baynes, Thomas Spencer (1838). «Abyssinia», The Encyclopaedia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, and General Literature, Volume 1, Ninth, Henry G. Allen and Company, páx. 65.
- ↑ «Envisioning a world where poverty caused by rural isolation no longer exists». Bridges to Prosperity. Consultáu'l 27 de xineru de 2013.
- ↑ Richard Bangs and Pasquale Scaturro, Mystery of the Nile. New York: New American Library, 2005.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ríu Nilu Azul.
