Paco Martínez Soria
Francisco Martínez Soria, muncho más conocíu como Paco Martínez Soria, (18 d'avientu de 1902, Tarazona – 26 de febreru de 1982, Madrid) foi un actor y empresariu de teatru español.
Paco Martínez Soria | |
|---|---|
 | |
| Vida | |
| Nacimientu | Tarazona, 18 d'avientu de 1902[1] |
| Nacionalidá |
 España |
| Llingua materna | castellanu |
| Muerte | Madrid, 26 de febreru de 1982[1] (79 años) |
| Sepultura | Cabrera de Mar[2] |
| Causa de la muerte | infartu de miocardiu |
| Familia | |
| Fíos/es | Francesc Martínez-Soria Ramos |
| Estudios | |
| Llingües falaes | castellanu |
| Oficiu | direutor de teatru, actor, actor de cine, guionista |
| Premios | |
| Seudónimos | paquitirrin |
| IMDb | nm0554928 |
| donpacomartinezsoria.com | |
 | |
Biografía editar
Nació en Tarazona, Zaragoza. Fíu de policía,[5] en 1908 la so familia treslladar a Barcelona,[6] onde empezó los sos estudios y, tres ellos, el so trabayu como dependiente y, más tarde, como comercial. Mientres esta dómina compatibilizó'l so trabayu con actuaciones en grupos d'aficionaos del barriu de Gracia.
Casóse'l 24 d'ochobre de 1929, con Consuelo Ramos Sánchez cola que tuvo cuatro fíos: Natividá, Francisco, Consuelo y Eugenia Martínez-Soria Ramos.
En 1934 collaboró como extra na comedia en blancu y negru Serenu... y nube del direutor Ignacio Farrés Iquino, con quien collaboraría, como actor, n'otros once películes.
En 1936, el Gobiernu de la República emitió un decretu d'afiliación sindical obligatoria y Francisco Martínez Soria afiliar a la CNT.[7]
Mientres la Guerra Civil Española dexó'l so trabayu y centróse nel teatru como actor profesional. En 1938 debutó nel Teatru Fontalba cola compañía de Rafael López Somoza cola obra L'infiernu, d'Antonio Paso.
El so primer papel de cine como actor principal foi en 1938, nun mediumetraxe risible producíu pol sindicatu anarquista CNT tituláu Paquete, el fotógrafu públicu númberu unu.[7] Siguió participando como actor secundariu en munches películes hasta 1944, en que retornó por completu al teatru como actor y empresariu.
Fundara la so propia compañía en 1940 instalándose nel Teatru Fontalba de Madrid, xunto a María Francés y Ricardo Fuentes. Empecipió entós un repertoriu d'obres risibles qu'empezó con La to muyer nun ye cosa mio, de Iquino y Prades. Ente los años 1942 y 1944, foi nomáu direutor y primer actor de la compañía de comedia titular del Teatru de la Zarzuela. En 1960 adquirió'l Teatru Talía de Barcelona. Mientres los cuatro décades de la dictadura franquista, foi unu de los actores teatrales más aclamaos pol públicu, seique por amoldarse a los nuevos cánones marcaos pol réxime gubernativu ya interpretando decenes de comedies, ente les que pueden mentase La tía de Carlos (1946-1967), de Brandon Thomas, El güelu Curru, Anacleto divórciase, Bonaparte quier vivir tranquil (1964), La educación de los padres, Te cases a los 60... ¿y qué? (1974) y ¡Guardar el secretu, Lucas! (1977), los dos últimes de Dionisio Ramos.
Ésitu cinematográficu editar
Volvió al cine nos años cincuenta, anque foi en 1965 cuando, dirixíu por Pedro Lazaga, consiguió l'ésitu cola película La ciudad no es para mí, adautación cinematográfica d'un previu ésitu teatral del actor qu'algamó les 3000 representaciones.[8] Dende esti momentu'l so personaxe de catetu entrañable nun dexaría d'apaecer en pantalla hasta la so muerte, asocedida en Madrid el 26 de febreru de 1982 por causa d'una anxina de pechu.[9] Dos díes depués del so fallecimientu, foi soterráu nel campusantu de Cabrera de Mar (Barcelona), llocalidá onde él moraba.[9]
Premios y distinciones editar
- Antena de Plata, 1964.
- Medaya d'Oru de la ciudá de Valladolid.
- Premiu Nacional de Teatru.
- Premiu Nacional de Cine.
- Tres la so muerte, en Tarazona, la so ciudá natal, púnxose'l so nome a una de les cais,[9] na cual construyóse una estatua so nel añu 2002.[10]
- Tien una cai dedicada en Zaragoza.[11]
- El Conceyu de Madrid dedicó-y una glorieta nel barriu de Palomberes Baxes (distritu Puente de Vallecas)[11]
Festival de cine de comedia "Paco Martínez Soria" editar
En 2004, el conceyu de Tarazona creó'l Festival de cine de comedia "Paco Martínez Soria" en conmemoración del actor turiasonense. El certame celebra cada añu a mediaos d'agostu y rexunta a los principales actores y direutores españoles d'esti xéneru, qu'asisten a diversos coloquios y a la gala de clausura. Nesta apurren dellos premios:
- Premiu Talentu de comedia *
Premiu Nuevu talentu aragonés
- Premiu Tarazona y El Moncayo (en reconocencia a tola so trayeutoria profesional al mundu del teatru, TV y televisión del mundu del xéneru comedia, nacionalidá española)
- Cine-TV-teatru:
- Meyor película de cine de comedia nacionalidá principal española del añu en cursu Meyor película o miniserie pa televisión de comedia nacionalidá principal española del añu en cursu Meyor obra de teatru de comedia nacionalidá principal española del añu en cursu Meyor direutor de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor actor de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor actriz de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor actriz de repartu de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor actor de repartu de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor guión de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor banda sonora de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor cantar orixinal de comedia nacionalidá española del añu en cursu Meyor película de cine de comedia nacionalidá principal nun ye la española del añu en cursu
El festival consolidóse y ye anguaño una de les actividaes culturales añales más popular de Tarazona.
Filmografía editar
| Títulu | Añu | Direutor |
|---|---|---|
| Serenu... y nube | 1934 | Ignacio F. Iquino |
| Al marxe de la llei | 1935 | Ignacio F. Iquino |
| Error xudicial | 1935 | Juan Faidellá |
| Diego Corrientes | 1936 | Ignacio F. Iquino |
| Paquete... el fotógrafu públicu númberu unu | 1938 | Ignacio F. Iquino |
| Alma de Dios | 1938 | Ignacio F. Iquino |
| El difuntu ye un vivu | 1941 | Ignacio F. Iquino |
| Boda accidentada | 1942 | Ignacio F. Iquino |
| Deliciosamente tontos | 1943 | Juan de Orduña |
| L'home de los moñecos | 1943 | Ignacio F. Iquino |
| Reblincaes xuveniles | 1943 | Giancarlo Cappelli |
| Un enriedu de familia | 1943 | Ignacio F. Iquino |
| Viviendo al aviesu | 1943 | Ignacio F. Iquino |
| Almes en peligru | 1951 | Ignacio F. Iquino |
| La danza del corazón | 1951 | Ignacio F. Iquino |
| Fantasía española | 1951 | Javier Setó |
| El monte ensin llei | 1953 | Ignacio F. Iquino |
| El difuntu ye un vivu | 1956 | Juan Lladó |
| Veranéu n'España | 1956 | Miguel Iglesias |
| La so desconsolada esposa | 1957 | Miguel Iglesias |
| Dos tales marcaes | 1959 | Juan Bosch |
| La ciudad no es para mí | 1965 | Pedro Lazaga |
| ¿Qué faemos colos fíos? | 1967 | Pedro Lazaga |
| El turismo es un gran invento | 1968 | Pedro Lazaga |
| ¡Armóse'l belén! | 1969 | José Luis Sáenz de Heredia |
| Güelu Made in Spain | 1969 | Pedro Lazaga |
| Don chau chau | 1969 | José Luis Sáenz de Heredia |
| Hai qu'educar a pá | 1971 | Pedro Lazaga |
| El padre de la criatura | 1972 | Pedro Lazaga |
| El güelu tien un plan | 1973 | Pedro Lazaga |
| El calzonazos | 1974 | Mariano Ozores |
| L'allegre divorciáu | 1975 | Pedro Lazaga |
| Toi fechu un chaval | 1976 | Pedro Lazaga |
| ¡Vaya par de ximielgos! | 1978 | Pedro Lazaga |
| Es peligroso casarse a los 60 | 1980 | Mariano Ozores |
| La tía de Carlos | 1981 | Luis María Delgado |
Referencies editar
- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Identificador GND: 143631039. Data de consulta: 13 agostu 2015. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ URL de la referencia: https://www.abc.es/archivo/periodicos/abc-madrid-19820228-70.html.
- ↑ Afirmao en: Premio Nacional de Teatro.
- ↑ Identificador del Boletín Oficial del Estado: BOE-A-1968-52148.
- ↑ (en castellanu) Un gran profesional dexónos. 27 de febreru de 1982. http://hemeroteca.lavanguardia.com/preview/1982/02/06/pagina-42/32942086/pdf.html. Consultáu'l 8 d'agostu de 2017.
- ↑ (en castellanu) Finó en Madrid l'actor Paco Martínez Soria. 27 de febreru de 1982. http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1982/02/27/068.html. Consultáu'l 8 d'agostu de 2017.
- ↑ 7,0 7,1 (en castellanu) Topáu'l carné de la CNT del actor Paco Martínez Soria nel archivu de Salamanca. Madrid: Ediciones El País. 8 de xunetu de 2016. https://cultura.elpais.com/cultura/2016/07/07/actualidad/1467908037_695749.html. Consultáu'l 13 de xunetu de 2016.
- ↑ (en castellanu) Finó'l popular actor Paco Martínez Soria. Madrid: Ediciones El País. 27 de febreru de 1982. https://elpais.com/diario/1982/02/27/cultura/383612401_850215.html. Consultáu'l 8 d'agostu de 2017.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 «La so muerte» (castellanu). Consultáu'l 8 d'agostu de 2017.
- ↑ Europa Press (10 d'avientu de 2002). estatua-en-tarazona_29069.html Paco Martínez Soria va tener una estatua en Tarazona. El Periódico de Aragón. http://www.elperiodicodearagon.com/noticias/escenarios/paco-martinez-soria-tendra-una estatua-en-tarazona_29069.html. Consultáu'l 7 d'agostu de 2017.
- ↑ 11,0 11,1 «Caleyeru de Zaragoza» (castellanu). Conceyu de Zaragoza. Consultáu'l 13 de xunetu de 2016. Error de cita: La etiqueta
<ref>ye inválida; el nome «Caleyeru» ta definíu delles vegaes con distintu conteníu
Enllaces esternos editar
Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Paco Martínez Soria.
- Paco Martínez Soria na Internet Movie Database (n'inglés)
Datos: Q150576
Multimedia: Paco Martínez Soria
