Wikipedia

Pax Británica

Pax Britannica (en llatín "Paz británica", por semeyanza cola Pax Romana) ye un términu utilizáu pa referise al periodu de paz relativa qu'hebo nel mundu ente 1815 y 1914, nel que l'Imperiu británicu convirtióse nel poder global hexemónicu y adoptó'l rol de "policía mundial"[1].

Mapa del Imperiu británicu en 1886, colos dominios británicos marcaos nel color utilizáu tradicionalmente na Gran Bretaña pa señalar les sos posesiones.

El periodu 1815-1914 llámase tamién el sieglu imperial británicu, una y bones alredor de 26 millones de km² de territoriu[2] y 400 millones d'habitantes añadiéronse-y al Imperiu[3]. Tres de la victoria sobre la Francia napoleónica los ingleses quedaron ensin dengún otru gran enemigu d'importancia, quiciás sacante l'Imperiu rusu na rexón del Asia central. Los intentos rusos d'estender la so influyencia nos Balcanes a costa del Imperiu otomanu foron albortaos por ingleses y franceses na guerra de Crimea (1854-56).

La Royal Navy británica controló, nesta dómina, la mayoría de les principales rutes comerciales, y nun tenía rival dengún del so altor. Eso permitió-y a Gran Bretaña tener, amás del control formal de les sos propies colonies, el control del accesu marítimu -y, poro, de les rutes comerciales- a rexones como Asia o América Llatina. Los comerciantes, armadores y banqueros ingleses teníen una ventaxa tan grande sobro los sos posibles rivales que lo que se llamaba "imperiu informal" británicu estendíase per bona parte del planeta[4]

Historia editar

Tres de la perda de les sos colonies en Norteamérica na Revolución Americana Gran Bretaña centró'l so interés n'Asia, la rexón del Pacíficu y dempués n'África, espardiéndose hasta establecer lo que se conoz como Segundu Imperiu británicu (1783-1815). La Revolución Industrial entamó en Gran Bretaña nes décades finales del sieglu XVIII, y con ella aportaron nueves idees sobre'l llibre comerciu, exemplificáu pola obra d'Adam Smith La riqueza de les naciones (1776). El llibre comerciu foi'l principiu qu'aplicó Gran Bretaña dende la década de 1840, y tuvo un papel fundamental nel gran crecimientu económicu del país y na so dominación financiera del mundu[5]

Dende'l final de les guerres napoleóniques en 1815 hasta la Primer Guerra Mundial, en 1914, el Reinu Xuníu impuso la so hexemonía. L'establecimientu d'una Pax Britannica nes principales rutes comerciales entamó en 1815 cola conquista de la islla de Ceilán. Nes costes del golfu Pérsicu los dirixentes árabes llocales aceptaron roblar dellos trataos que formalizaron el protectoráu británico sobro la rexón. Ún d'ellos foi un tratáu antipiratería, el General Treaty (Tratáu Xeneral) de 1820. Delles décades dempués, al roblar la Perpetual Maritime Truce (Tregua Marítima Perpetua) de 1853 los gobernantes árabes renunciaron al so derechu a la llucha naval a cambiu de la proteición británica sobre los sos enemigos esternos[6]. La ablucante superioridá del exércitu y el comerciu británicos viéronse favorecíes pola debilidá de los estaos de la Europa continental, y sofitaes pola presencia de la Royal Navy en tolos océanos y mares del mundu. Amás de los territorios embaxu'l so control real, el comerciu con dellos países de la importancia de China, Siam y Arxentina yeren controlaos polos británicos, que tres del Congresu de Viena (1815) siguieron fortaleciendo la so economía al traviés de la dominación naval[7] y de los esfuercios diplomáticos pa calterner un equilibrio de fuercies ente les potencies de la Europa continental[8].

 
Primer páxina de les actes del congresu de Viena.

Nesta dómina la Royal Navy fizo coses que beneficiaron a otres naciones, como la eliminación de la piratería o'l bloquéu del comerciu d'esclavos. La Slave Trade Act de 1807 prohibiera'l comerciu d'esclavos nel Imperiu británicu. La so publicación siguiose de la formación del West Africa Squadron (Escuadrón del África occidental) de la Royal Navy y de les negociaciones del gobiernu pa que se firmaran trataos internacionales que permitieran l'acción d'esti sobre los navíos d'otres naciones. Sicasí, el poderíu británicu, sofitáu nuna Royal Navy que fue, demientres tol periodu, superior a la suma de les dos armaes de cualesquier otros países, nun pudo evitar que se socedieran les guerres terrestres (guerra de Crimea, guerres del opiu, guerra franco-prusiana) demientres el sieglu XIX.

Gran Bretaña comerció intensamente, en bienes y capital, con países de tol mundu, tres de la adopción de la política de llibre comerciu na década de 1840. El so dominiu incrementose col desarrollu del barcu de vapor y del telégrafu, dos inventos de la segunda metá del sieglu XIX que facilitaron el so control del imperiu. Pa 1902 tol imperiu taba conectáu por una rede telegráfica, la nomada All Red Line[9].

La ruptura del orden continental establecíu pol congresu de Viena debilitó esta Pax Britannica. Les tensiones ente les grandes potencies europees llegaron al cumal por culpa del declive del Imperiu otomanu, que desató una llucha por facese polos sos territorios que provocó la guerra de Crimea. D'otra banda, tres de la guerra franco-prusiana xurdieron n'Europa dos nuevos grandes estaos-nación, Italia y Alemaña. Ún d'ellos, Alemaña, entamó a industrializase enforma, y el so espoxigue, xuníu al de los Estaos Xuníos y al de Xapón, contribuyeron a la decadencia relativa de la supremacía industrial británica a entamos del sieglu XX.

Referencies editar

  1. ↑ Johnston, Douglas M.; Reisman, W. Michael, The Historical Foundations of World Order, páxs. 508-10. Leiden, 2008, Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 9047423933.
  2. ↑ Smith, Simon, British Imperialism 1750–1970, p.71. Cambridge, 1998, Cambridge University Press. ISBN 978-3-12-580640-5.
  3. ↑ Parsons, Timothy H, The British Imperial Century, 1815–1914: A World History Perspective, p. 3. 1999, Rowman & Littlefield. ISBN 0-8476-8825-9.
  4. ↑ Porter, Andrew, The Nineteenth Century, The Oxford History of the British Empire, volumen III, p.8. Oxford University Press, 1998. ISBN 0-19-924678-5.
  5. ↑ Darwin, John, Unfinished Empire: The Global Expansion of Britain, p. 391. London, 2012, Allen Lane.
  6. ↑ «The British in the Gulf: An Overview». British Library Qatar Foundation Partnership. Consultáu'l 25 setiembre 2016. «La estabilidá creciente que la Pax Britannica traxo a la rexón fizo espolletar el comerciu enforma. Los dirixentes de les entidaes polítiques de la zona entamaron a buscar activamente la proteición británica como una forma d'asegurase'l poder pa los de so y la integridá del so territoriu.»
  7. ↑ Pugh, Martin, Britain since 1789: A Concise History, p. 83. Macmillan, 1999. ISBN 0-312-22359-5.
  8. ↑ Thackeray, Frank, Events That Changed Great Britain since 1689, p. 57. Greenwood Publishing Group, 2002. ISBN 0-313-31686-4.
  9. ↑ Dalziel, Nigel, The Penguin Historical Atlas of the British Empire, p. 88-91. Penguin, 2006. ISBN 0-14-101844-5.
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Pax_Británica&oldid=4163251»