As Pontes de García Rodríguez

As Pontes de García Rodríguez
Alministración
País	España
Autonomía	Galicia
Provincia	provincia d'A Coruña
Tipu d'entidá	conceyu de Galicia
Alcalde d'As Pontes de García Rodríguez	Valentín González Formoso
Nome oficial	As Pontes de García Rodríguez (gl)
Códigu postal	15320
Xeografía
Coordenaes	43°27′01″N 7°51′11″W / 43.4502°N 7.8531°O
	As Pontes de García Rodríguez As Pontes de García Rodríguez (España)
Superficie	249.4 km²
Altitú	340 m
Llenda con	Mañón, Muras, Xermade, Monfero, A Capela, San Sadurniño, As Somozas y Ortigueira
Demografía
Población	9867 hab. (2023); - 4934 homes (2019); - 5204 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.88% de provincia d'A Coruña
Densidá	39,56 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	aspontes.com

As Pontes de García Rodríguez^[3] ye un conceyu de la provincia d'A Coruña, Galicia (España), perteneciente a la contorna del Eume. La so estensión ye de 249,37 km² y algama una población de 11 384 habitantes según el censu del añu 2008, lo que se traduz nuna densidá de 45,65 hab./km². Asitiáu nel norte de la provincia, destacar por ser el conceyu más estensu d'esta y por ser la sede d'una de les esplotaciones enerxétiques mayores d'España, lo que convierte a esta población nun importante nucleu industrial en Galicia.

Xeografía

El conceyu llenda al norte colos conceyos de Mañón y Ortigueira, al este y sureste colos de Muras y Xermade, al suroeste col de Monfero y al oeste con A Capela, San Sadurniño y As Somozas.

Por cuenta de que el conceyu de Pontes ye'l de mayor estensión de la provincia d'A Coruña, toma una gran variedá de paisaxes. El Monte Caxado, al norte, constitúi colos sos 756 metros el puntu más eleváu del conceyu y unu de los más altos de la provincia, superáu pel Picu la Pilastra, próximu a Melide. Al so alredor atópense otros montes como Pena da Lloba (658 m), macizu Sucadio (66 m), los macizos de Penes de Noite (626 m) o'l de Deveso (558 m). Los ríos qu'escurren pol conceyu son polo xeneral caudalosos, con un réxime bastante regular. Destaca ente ellos l'Eume, que tien una estensión de 9 quilómetros.

Nel conceyu asitia la mayor parte del monte natural protexíu Fragas do Eume, que ye un monte atlánticu que bordia'l banzáu del Eume.

Accesos per carretera

En Pontes conflúin delles carreteres autonómiques, les principales son la AG-64, autovía Ferrol - Vilalba, la AC-101, que xune con Ortigueira, la AC-564, que xune les zones industriales de Ferrol, como Mugardos; la AC-110, que xune esti pueblu con As Somozas y Cedeira, y la AC-861, que sirve de conexón cola provincia de Lugo, escontra Vilalba y Ferrol.

Parroquies y población

El conceyu ta estremáu en trece parroquies y la so población, según los datos del últimu censu de 2004, distribúyese como sigue:

Aparral (83 hab. y 17 entidaes de población).
Bermui (102 hab. y 14 entidaes de población).
O Deveso (31 hab. y 21 entidaes de población).
Espiñaredo (98 hab. y 10 entidaes de población).
San Pedro de Eume (160 hab. y 25 entidaes de población).
A Faeira (84 hab. y 14 entidaes de población).
O Freixo (134 hab. y 53 entidaes de población).
Goente (243 hab. y 13 entidaes de población).
Santa María das Pontes (10.346 hab. y 44 entidaes de población)
Ribadeume (240 hab. y 15 entidaes de población).
Seoane (8 hab. y 2 entidaes de población).
Somede (49 hab. y 17 entidaes de población).
Vilavella (238 hab. y 14 entidaes de población).

El conceyu cunta con una población total de 10399 habitantes, de los qu'homes son 5091 y muyeres 5308 y una densidá de 45,65 hab./km². El nucleu más importante de población ye'l de la mesma villa de Pontes, onde moren más del 90 % de los vecinos del conceyu. Asina, apréciase una clara macrocefalia na que la capital del conceyu convertir nel centru económicu y de servicios, non solo del conceyu, sinón tamién de conceyos axacentes como Muras, Xermade, Monfero, A Capela y As Somozas, lo cual pon n'entredichu el papel tradicional de la villa de Pontedeume como capital de la contorna del Eume. El restu del conceyu ta ocupáu por pequeñes aldegues o llugares, de non más de cuatro o cinco cases, que, conformando'l típicu paisaxe d'hábitat esvalixáu tan común en Galicia, sirven de residencia a una población polo xeneral avieyada.

Nel nucleu urbanu pueden estremase delles partes:

A Cal da Avelaíña: barriu asitiáu a la salida de la villa en direición Vilalba formáu namái por residencies unifamiliares.
O Chamoselo: barriu allugáu al este del cascu urbanu, que s'estiende a lo llargo de la carretera AC-861 y que ta llindáu pol complexu de la central térmica y el ríu Eume. Recibe'l so nome del ríu Chamoselo, afluente del Eume.
Centru Urbanu: nesta parte de la villa les actividaes económiques, comerciales, alministratives y residenciales comparten espaciu.
A Vila: pequeñu cascu históricu del conceyu nel cual atópase la ilesia parrroquial y que s'asitia nun meandro del ríu.
As Campeiras: agrupamientu de cases que marca la llende norte de la villa y que se desenvuelve a lo llargo de la carretera que comunica'l conceyu con Ortigueira
A Pardo Bazán: zona correspondiente al noroeste del cascu urbanu articulada en redol al históricu colexu Nebrija-Pardo Bazán, güei zarráu.
A Caxellu: barriu más occidental del conceyu y más próximu a la esplotación minera.

Amás, el pueblu foi oxetu de la construcción de munches zones residenciales como resultáu de la necesidá d'apurrir una vivienda a los trabayadores que llegaben a la villa mientres el so desarrollu industrial mientres el sieglu XX. Dalgunos d'ellos son:

Poboado das Veigas: barriu construyíu pola empresa Calvo Sotelo a mediaos del sieglu xx y concebíu p'agospiar a los trabayadores de la mina y la central térmica. Tratar d'un espaciu qu'ocupa amplios terrenes nel conceyu, dixebrando A Caxellu del centru urbanu, diseñáu siguiendo un modelu de ciudá xardín nel que pueden atopase una ilesia, un conservatoriu (antiguu CEIP Endesa), les instalaciones deportives del C.D. As Pontes y la sede del grupu d'empresa.
Poboado da Fraga.
Poboado do Barreiro.
Poboado do Anguieiro.
Poboado da Madalena.

Historia

Nel conceyu atoparon oxetos prehistóricos. Más de 125 mámoas, fragmentos de cerámica ya inclusive vasos correspondientes a la cultura campaniforme. Ente los años 6000 a 2800 e.C. créese qu'un importante asentamientu humanu poblaba la zona anque la mayoría de los restos atopaos son sobre enterramientos y non sobre la vida. Inclusive hai teoríes que dicen que'l valle yera una inmensa tumba (dugusón) pa los pueblos nómades de la zona.

Hai numberoses pruebes de la romanización de la zona como pueden ser dellos sarcófagos paleocristianos atopaos na villa y restos de viviendes romanizadas.

Nel añu 1267 atópase'l primer testu que constata la esistencia del Conceyu das Pontes”. En 1376, Enrique II de Castiella concedió-y el señoríu de la Villa de Pontes al caballeru García Rodríguez de Valcárcel, por rescatalo de la prisión na que s'atopaba tres la batalla de Nájera. «Por quantas lealtanzas de fianza fallamos en vos... y por quanto enfotu y trabayu y perdes oviste tomáu por nós... facemos vos donación pura y perpetua... del llugar de les Pontes de Hume». El so llinaxe escastar en 100 años pasando a pertenecer el señoríu a la casa de Lemos. Sicasí dexó la so buelga nes numberoses pontes que mandó construyir destacando ente ellos la ponte de los fierros” («ponte dos ferros»).

Según el “Catastru del Marqués de la Ensenada”, realizáu en 1752, moraben entós, nel cascu urbanu pontés, daqué más de doscientos habitantes y cerca de mil nel restu del conceyu. La villa disponía d'un Hospital pa recoyer, dar posada y asistir a probes, pelegrinos y viandantes. L'edificiu, que'l so alcordanza da nome a la plaza principal de Pontes, siguió siendo hospital hasta mediaos del sieglu xix y escuela hasta la segunda década del sieglu xx, en que foi baltáu por una orde municipal. A finales del sieglu xviii, José Cornide Saavedra comunicó a la Real Sociedá Económica d'Amigos del País la esistencia en As Pontes de García Rodríguez de xacimientos de lignitu. En 1862 llevantaríase una nueva ponte construyida en dómina d'Isabel II y de quien recibe'l nome.

Economía

La economía d'As Pontes de García Rodríguez depende principalmente de la industria, onde destaca'l sector de xeneración llétrica, anque tamién dispón de nucleos de población dedicaos a l'agricultura y a la ganadería.

La so principal industria ye la central térmica y la mina de carbón que abastecia a esta d'Endesa, anguaño llagu artificial. La central térmica d'As Pontes de García Rodríguez ye la más grande d'España, y la so chimenea, Endesa Termic, con 357 metros d'altor, ye una de les construcciones más altes d'España, solo superada pola Torreta de Guardamar con 370 metros. Tien una potencia de 1400 megavatios, inusualmente alzada nesti tipu de centrales. Nel añu 2007 sufrió importantes remodelaciones, que consiguieron amenorgar sustancialmente les emisiones de CO2.^[4] Esta central térmica abastecíase primero de la esplotación minera a cielu abiertu de lignitu qu'había nes cercaníes, y más tarde, por cuenta del cambéu de la central col enfotu de amenorgar les emisiones de CO2 y, pa cumplir col Protocolu de Kyoto, del qu'España ye firmante, empezar a abastecer de la importación de carbon de meyor calidá y menos contaminante, que venía de distintes partes del mundu y que yera tresportáu per mar hasta'l puertu de Ferrol y Coruña pa depués ser tresportaes en camiones hasta la central. El xacimientu local foi progresivamente cerrando y coles mesmes recuperáu l'espaciu por aciu el rellenáu del mesmu con agua, pa dar llugar al llagu artificial d'As Pontes.

Construyóse otra central nueva qu'usa gas natural pa producir lletricidá (central térmica de ciclu combináu de 860 megavatios, constituyida por dos turbinas de gas y una de vapor, caúna col so propiu xenerador llétricu independiente, lo qu'apurre gran flexibilidá operativa. Tratar d'equipos fabricaos por General Electric que son los más modernos del mercáu na so clase.) que tien previstu entrar en funcionamientu n'abril de 2008, complementando la producción de l'anterior. L'alimentación de la nueva central d'As Pontes de García Rodríguez vien de una regasificadora Reganosa, asitiada na ría de Ferrol, a la que ta xunida por un gasoductu d'unos 30 quilómetros. Endesa tien contratada nesta terminal una capacidá añal de 0,8 bcm, esto ye, 800 millones de metros cúbicos de gas natural. La planta ye propiedá de Reganosa, compañía liderada por Endesa, y a la que la nueva central de ciclu combináu da viabilidá.

Amás el conceyu cunta con numberosos parques eólicos, contribuyendo definitivamente al lideralgu que tien Galicia n'España nesta teunoloxía, y dos banzaos. Ye unu de los llugares con mayor producción d'enerxía a nivel mundial, siendo la llocalidá que más enerxía produz de toa España.

El conceyu cunta con tres parques industriales onde s'asientan otres munches empreses, con actividaes tan diverses como Einsa (ediciones informátiques ya impresión), Galparket (parqué flotante), Arteixo Telecom (equipos electrónicos), Acebron Group (Grandes Mecanizados), Pomesa (Estructures Metáliques), Prometal (Estructures metáliques), Evasa (Paneles solares), Delagro (Agricultura).

En As Pontes de García Rodríguez esiste tamién una mínima actividá láctea, liderada pola empresa Queseríes del Eume.

Ye sicasí bien importante la so riqueza forestal tocantes a producción maderera, llegándose inclusive a estudiar la posibilidá d'aprovechar la so biomasa con fines enerxéticos.

Deporte

Nel planu deportivu destaquen dos clubes: el Club Deportivo As Pontes (ex Endesa As Pontes) que participa de la Rexonal Preferente de fútbol, y que nos 80 y 90 militó nueve temporaes en Segunda B. Na temporada 2009-2010 el C.D As Pontes volvió consiguir l'ascensu al grupu I de la 3ᵉʳ División en clasificándose como subcampeón de grupu.

L'otru club de referencia de la ciudá ye'l O Esteo As Pontes que compite na Primer Nacional "A" (la tercer división n'importancia nacional) de fútbol sala. Colos nomes d'Autos Pontes y Galparket As Pontes participó munches temporaes en Primer Nacional "A".

Puede destacar tamién el Clube de Rugby Fendetestas que militó a lo llargo de la temporada 2009-2010 na Primera Nacional de rugbi (la tercer división n'importancia estatal).

Política Municipal

Llista d'alcaldes
Añu	Alcalde
2015	Valentín González Formoso (PSdeG-PSOE)
2011	Valentín González Formoso (PSdeG-PSOE)
2007	Valentín González Formoso (PSdeG-PSOE)
2003	Vítor Guerreiro Pena (BNG)
1999	Vítor Guerreiro Pena (BNG)
1997	Vicente López Pena (Espulsáu del PSdeG-PSOE)
1995	Vítor Guerreiro Pena (BNG)
1991	Aquilino Meizoso Carballo (ADAP)
1987	Aquilino Meizoso Carballo (ADAP)
1983	Jaime Vilaboy Ramil (CG)
1979	Tomás Coello Coello (UG)

Por cuenta de les carauterístiques sociu-económiques de la villa, As Pontes de Garcia Rodríguez tratar d'un conceyu de llarga tradición asociativa y, sobremanera, sindical. De cutiu el nome del pueblu ta presente nos asuntos rellacionaos cola minería del carbón a nivel nacional, y fuelgues y manifestaciones nun yeren infrecuentes nos años doraos de l'actividá minera ya industrial. Na actualidá son trés los sindicatos activos nel pueblu: amás de los dos principales, UXT y CCOO, atópase'l nacionalista gallegu CIG.

Tocantes a los partíos políticos, puede destacar una progresiva desapaición del mapa políticu pontés de formaciones polítiques dende los entamos de la democracia. Na actualidá los partíos políticos con representación na cámara municipal son PSOE, BNG y PP. Ye necesariu mentar la importancia de les agrupaciones locales de los dos primeros a nivel provincial: en númberu de miembros la socialista constitúi la cuarta de la provincia d'A Coruña y la nacionalista la tercera a nivel provincial, inclusive percima de la de Ferrol. Tamién esiste un partíu independiente llamáu Amigos d'As Pontes (ADAP), que, magar nun presentó una candidatura a les últimes eleiciones municipales, gobernó mientres 8 años el conceyu.

Eleiciones municipales n'As Pontes
Partíu políticu		2011		2007		2003
Partíu políticu		Votos %	Conceyales	Votos %	Conceyales	Votos %	Conceyales
	Partíu dos Socialistes de Galicia-PSOE (PSdeG-PSOE)	65,0 %	12	44,95 %	8	11,43 %	2
	Bloque Nacionalista Galego (BNG)	23,0 %	3	43,41 %	8	51,91 %	9
	Partíu Popular de Galicia (PPdeG)	9,7 %	1	9,4 %	1	17,96 %	3
	Compromisu per Galicia (CxG)	*	1	-	-	-	-
	Amigos d'As Pontes (ADAP)	-	-	-	-	16,28 %	3

El BNG llogró 1563 votos y 4 conceyales nes eleiciones de 2011, pero tres dixebra del partíu nel añu 2012 una conceyal dexó de formar parte del grupu municipal n'As Pontes y xunióse a Compromisu per Galicia.

El socialista Valentín González Formoso foi proclamáu alcalde de la llocalidá nel añu 2007, anovando'l so mandatu con mayoría absoluta nos comicios celebraos en 2011.

Fiestes

Puente de García Rodríguez honra nes sos fiestes a Nuesa Señora del Carmen. Celébrase'l 16 de xunetu dende 1741, fecha que la Ilesia Católica designa como festividá de felicidá advocación mariana. Especial relevancia na fiesta tien la procesión nocherniega que'l sábadu de fiesta parte de la Capiya del Carmen cola imaxe de la Virxe hasta la ilesia, capiya a la que torna'l domingu caminando sobre una estensa alfombra floral.

El 24 y 25 de xunetu celébrase “A Festa da Fraga” na que los vecinos d'As Pontes de García Rodríguez igüen casetes artesanalmente con madera y cañes d'árboles onde faen vida mientres esos dos díes. A la fiesta acompáñalu un festival folk y dende l'añu 2004 tamién un festival rock (llamáu “Nabiza Rock”). Nos últimos años esta fiesta ta considerada d'interés turísticu nacional.

Amás hai otres fiestes como pueden ser la “festa de Pontoibo”, tamién llamada "San Vicente".

Como fiestes gastronómiques destaquen:

La Feria del Grelo: Esta fiesta nació en 1981 pa potenciar l'agricultura local y algamó fama en tola comunidá. Celébrase cada añu'l domingu d'antroxos.