Protectoráu de San Martín

El proteutoráu de San Martín foi'l gobiernu provisional exercíu pol xeneral de la Espedición Llibertadora de Perú José de San Martín tres la proclamación de la independencia fecha en Lima el sábadu 28 de xunetu de 1821 sobre'l territoriu peruanu entós lliberáu del dominiu virreinal.[1]


Virreinatu del Perú
Protectoráu de San Martín
(de 3 agostu 1821 a 20 setiembre 1822)

Perú
estáu desapaecíu
Alministración
Capital Lima
Llingües oficiales castellanu
Xeografía
Cambiar los datos en Wikidata

San Martín asumió oficialmente'l mandu político y militar de los departamentos llibres y el títulu de Proteutor, por decretu so del vienres 3 d'agostu. El mesmu arrenunció al cargu'l vienres 20 de setiembre de 1822, fecha de la instalación del Congresu Constituyente que convocó'l 27 d'avientu del añu anterior y el cual depositó a otru día na flamante Xunta Gubernativa los poderes devueltos pol xeneral.

Al momentu del ascensu de San Martín, el Perú topábase estremáu no militar y alministrativu en dos territorios: El norte, incluyendo Lima y un sector del centru del país, atopar en manes de los patriotes, ente que'l sur y centro-oriente yera apoderáu dende'l Cuzco por realistes.

El proteutoráu duró un añu, un mes y 17 díes y tuvo les siguientes realizaciones políticu–alministratives:

El Proteutoráu basar nun Estatutu que tuvo les siguientes carauterístiques:

  • L'estatutu de gobiernu foi una norma d'emerxencia, provisional, correspondiente a una situación revolucionaria pa un Estáu emerxente, que conquistara la so independencia parcial y que trataba de rematala.
  • Nos sos principios declarativos foi de corte lliberal, porque incluyía la defensa de los derechos del home, qu'inspiraren la revolución francesa y la independencia estauxunidense.
  • La organización territorial del estáu independiente basar nel sistema departamentalista.
  • L'Alta Cámara de Xusticia reemplazó a l'Audiencia Real del virreinatu y asumió les funciones xurídiques y polítiques del país.
  • Propúnxose crear un Conseyu d'Estáu, que secundaría al Proteutor nel so gobiernu, formáu por dellos miembros, ente los cualos taríen tres condes criollos y un marqués inca.

Otres disposiciones que cumplió'l proteutoráu de San Martín, fueron:

  • San Martín respetó tolos títulos de la nobleza colonial, camudando la denominación de Títulos de Castiella pola Títulos de Perú.
  • Quedó fundada la Sociedá Patriótica de Lima, col enfotu de defender la instauración d'un réxime monárquicu peruanu, del que San Martín yera partidariu, pero, na práutica, los sos integrantes abogaron pol sistema republicanu.
  • Creóse la Orde del Sol pa reconocer el llabor de los peruanos más distinguíos y da-yos un estatus paecencia al de los Títulos de Perú.[2]
  • Una comisión especial, integrada por Juan García del Río y Diego Paroissien, viaxó a Europa por orde de San Martín, pa buscar un príncipe que viniera al Perú como rei. Estos dos personaxes salieron de Perú n'avientu de 1821 y aportaron a Londres en setiembre de 1822, dómina en que terminaba'l proteutoráu.
  • Los primeros miembros del gabinete sanmartiniano fueron: Juan del Río (colombianu), ministru de Rellaciones Esteriores; Bernardo de Monteagudo (arxentín), ministru de Guerra y Marina y Hipólito Unánue (peruanu), ministru de Facienda.
  • Prefeutu de Lima foi nomáu'l coronel José de la Riva Agüero y Sánchez Buraca.

Referencies

editar
  1. Barros Arana, Diego (1865). Compendio d'Historia d'América. Parte Cuarta: La Revolución. Santiago de Chile: Impr. del Ferrocarril.
  2. Ministeriu de Rellaciones Esteriores de Perú. «Orde "El Sol de Perú"». Archiváu dende l'orixinal, el 2 de xunetu de 2012. Consultáu'l 9 d'abril de 2012.