Protectoráu francés de Tunicia

	protectoráu
Alministración
Capital	Túnez
Forma de gobiernu	protectoráu
Llingües oficiales	francés ; árabe estándar modernu
Xeografía
Coordenaes	36°50′00″N 10°09′00″E / 36.8333°N 10.15°E
Superficie	155000 km²
Demografía
Población	2 600 000 hab. (1939)
Densidá	16,77 hab/km²
Economía
Moneda	Franco tunecino (es) y rial tunecino (es)

El Protectoráu francés de Tunicia foi un protectoráu del Imperiu colonial francés establecíu dempués de que Francia llograra'l control del Beylicato de Tunicia (nominalmente parte del Imperiu Otomanu) en 1881. Darréu daría llugar a un efímeru estáu tres la independencia en 1956, que duró pocu más d'un añu antes de l'abolición de la monarquía y la proclamación de l'actual República Tunecina.

Historia

Protectoráu francés: 1881 - 1956

Antes de la llegada de los franceses, Tunicia yera llegalmente una provincia del decadente Imperiu Otomanu, el Beylicato de Tunicia, qu'esfrutaba d'una independencia de facto sol reináu del Bey Muhammad III al-Sadick. Por cuenta de la desastrosa política de los beys, a l'alza d'impuestos y a les interferencies estranxeres na economía, el país tuvo d'enfrentar adulces graves dificultaes financieres. Toos estos factores obligaron al gobiernu a declarar la bancarrota en 1869 y a crear una comisión financiera internacional anglu-francu-italiana.^[1] La constitución aportó a inclusive suspendida'l 1 de mayu de 1864. Foi la ocasión por que trés de les grandes potencies europees (Francia, Italia y el Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda) ingresaren al país. Tunicia dirixíase recién a una independencia real en 1873 con Kheireddine Pacha, cuando cayó sol dominiu d'una potencia estranxera.

El destín de la Rexencia de Tunicia (nome dau a la rexón so la dominación otomana) presentóse rápido como un desafíu estratéxicu d'importancia capital por cuenta de la situación xeográfica del país, nel encruz de les cuenques occidental y oriental del Mediterraneu.^[2] Tunicia convirtióse, por tanto, n'oxetu de cobicies rivales de Francia ya Italia: la primera quería asegurar les fronteres de l'Arxelia francesa y evitar que la segunda alteriara les sos ambiciones n'Exiptu y el Llevante mediterraneu per mediu del control del accesu al Mediterraneu oriental. Italia, que tuvo d'encarar una sobrepoblación, allampaba una política colonial y el territoriu tunecín, que la so minoría europea taba compuesta principalmente d'italianos.^[2] Los cónsules franceses ya italianos procuraron aprovechar les dificultaes financieres del bey; amás, Francia cuntaba cola neutralidá del Reinu Xuníu (pocu deseosa de ver a Italia tomar el control de la ruta de la Canal de Suez) y beneficióse de los cálculos de Bismarck, que deseyaba esviar la so atención de la cuestión d'Alsacia y Lorena.^[2] Dempués del Congresu de Berlín lleváu a cabu del 13 de xunu al 13 de xunetu de 1878, Alemaña y el Reinu Xuníu dexaron a Francia anexonase Tunicia, en desterciu d'Italia, que consideraba a esti país como'l so dominiu reserváu.^[3]

Representación de tomar de Sfax en 1881.

Les incursiones de "saquiadores" khroumires en territoriu arxelín aprovieron d'una sida a Jules Ferry, sofitáu por Léon Gambetta frente a un parllamentu contrariu, pa sorrayar la necesidá de prindar Tunicia.^[2] N'abril de 1881, les tropes franceses incursionaron ensin mayor resistencia y llograron ocupar Tunicia en tres selmanes, ensin necesidá de combatir.^[4] El 12 de mayu de 1881 oficializóse'l protectoráu, ente que Muhammad III as-Sadick, gobernante de Tunicia, robló baxu pena de muerte^[5] el tratáu del Bardu,^[6] nel palaciu de Ksar Said.^[7] Esto nun foi torga por que dellos meses más tarde les tropes franceses fixeren frente a delles revueltes nes rexones de Kairuán y Sfax, mesmes que fueron rápido encaloraes.^[2]

Tunicia aportaría finalmente a la independencia'l 20 de marzu de 1956.

Reinu independiente: 1956 - 1957

Tunicia aportó finalmente a la independencia'l 20 de marzu de 1956, depués de llograr la so autonomía l'añu anterior. El 15 de marzu de 1956^[8] foi escoyida l'Asamblea Nacional Constituyente: el Neo Destour consiguió tolos escaños y Burguiba quedó a la cabeza de l'Asamblea dende'l 8 d'abril. El 11 d'abril, convertir nel primer ministru de Lamine Bey. A otru día, Tunicia fixo'l so ingresu na Organización de les Naciones Xuníes.^[9]

El códigu de estatus personal, d'enclín progresista, foi proclamáu'l 13 d'agostu,^[10] ente que el 25 de xunetu de 1957 foi abolida la monarquía. De magar, Tunicia convertir nuna república,^[11] de la cual Habib Burguiba foi escoyíu presidente^[12] el 8 de payares de 1959.^[13] El so pasáu de resistencia y les midíes adoptaes dempués de la independencia pa desafiar a les muyeres y combatir la probeza y l'analfabetismu contribuyeron a reforzar la so autoridá.^[14]

La constitución republicana foi ratificada de manera definitiva'l 1 de xunu de 1959.

Referencies

↑ Collectif, L’encyclopédie nomade 2006, p. 708
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Conrad, Philippe (xineru de 2003). «"-y Maghreb sous domination française (1830-1962)"» (francés). Clio. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.
↑ «Tunisia» (inglés). The Columbia Encyclopedia. Archiváu dende l'orixinal, el 2007-10-18. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.
↑ Jean-François Martin, Histoire de la Tunisie contemporaine. De Ferry à Bourguiba. 1881-1956. París: L’Harmattan, 2003, páxs. 41-43, ISBN 978-2-7475-4626-3
↑ Michel Camau et Vincent Geisser, Habib Bourguiba. Trazar et l'héritage. París: Karthala, 2004, p. 227, ISBN 9782845865066
↑ «Testu orixinal del tratáu de Bardu» (francés). Archivos nacionales de Tunicia (22 de mayu de 1881). Archiváu dende l'orixinal, el 6 d'avientu de 2008. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.
↑ Hédi Saïdi y Janine Ponty, Mémoire de l'immigration et histoire coloniale. París: L’Harmattan, 2007, p. 117, ISBN 978-2-296-02419-9
↑ «Tricentenaire de la dynastie husseinite (15 juillet 1705 - 25 juillet 1957): les beys de Tunis à l'épreuve du temps et de l'Histoire». Archiváu dende l'orixinal, el 2009-02-14.
↑ Tunisie
↑ «Decreto del 13 d'agostu de 1956 cola promulgación del Códigu de estatus personal» (en francés). Journal officiel tunisien (104): p. 1742. 28 d'avientu de 1956. Archivado del original el 2011-09-08. https://web.archive.org/web/20110908011808/http://www.cnudst.rnrt.tn/jortsrc/1956/1956f/jo10456.pdf. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.
↑ «Proclamation de la république en Tunisie» (francés). Les actualités françaises (31 de xunetu de 1957). Consultáu'l 28 de febreru de 2009.
↑ Yves Lacoste y Camille Lacoste-Dujardin, op. cit., p. 74
↑ Sophie Chautard, op. cit., p. 167
↑ La longue descente aux enfers de la Tunisie

[1] Collectif, L’encyclopédie nomade 2006, p. 708

[conrad-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Conrad, Philippe (xineru de 2003). «"-y Maghreb sous domination française (1830-1962)"» (francés). Clio. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.

[3] «Tunisia» (inglés). The Columbia Encyclopedia. Archiváu dende l'orixinal, el 2007-10-18. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.

[4] Jean-François Martin, Histoire de la Tunisie contemporaine. De Ferry à Bourguiba. 1881-1956. París: L’Harmattan, 2003, páxs. 41-43, ISBN 978-2-7475-4626-3

[5] Michel Camau et Vincent Geisser, Habib Bourguiba. Trazar et l'héritage. París: Karthala, 2004, p. 227, ISBN 9782845865066

[6] «Testu orixinal del tratáu de Bardu» (francés). Archivos nacionales de Tunicia (22 de mayu de 1881). Archiváu dende l'orixinal, el 6 d'avientu de 2008. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.

[7] Hédi Saïdi y Janine Ponty, Mémoire de l'immigration et histoire coloniale. París: L’Harmattan, 2007, p. 117, ISBN 978-2-296-02419-9

[8] «Tricentenaire de la dynastie husseinite (15 juillet 1705 - 25 juillet 1957): les beys de Tunis à l'épreuve du temps et de l'Histoire». Archiváu dende l'orixinal, el 2009-02-14.

[9] Tunisie

[10] «Decreto del 13 d'agostu de 1956 cola promulgación del Códigu de estatus personal» (en francés). Journal officiel tunisien (104): p. 1742. 28 d'avientu de 1956. Archivado del original el 2011-09-08. https://web.archive.org/web/20110908011808/http://www.cnudst.rnrt.tn/jortsrc/1956/1956f/jo10456.pdf. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.

[11] «Proclamation de la république en Tunisie» (francés). Les actualités françaises (31 de xunetu de 1957). Consultáu'l 28 de febreru de 2009.

[12] Yves Lacoste y Camille Lacoste-Dujardin, op. cit., p. 74

[13] Sophie Chautard, op. cit., p. 167

[14] La longue descente aux enfers de la Tunisie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]