Reinu armeniu de Cilicia

	estáu desapaecíu
Alministración
Capital	Tarsus ; Kozan
Forma de gobiernu	monarquía
Llingües oficiales	armenio medio (es) ; llatín ; Francés antiguu ; Griegu medieval
Relixón oficial	cristianismu, Ilesia católica armenia y Iglesia apostólica armenia (es)
Xeografía
Coordenaes	37°00′N 35°30′E / 37°N 35.5°E
Superficie	40000 km²
Demografía

El reinu armeniu de Cilicia (tamién conocíu como Pequeña Armenia, Armenia Cilicia, Reinu de Cilicia o Nueva Armenia^[1]) foi un reinu formáu na Edá Media por refuxaos armenios que fuxeron de la invasión selyúcida d'Armenia. Atopar no qu'anguaño ye Turquía sudoriental, na rexón de Cilicia. El país foi independiente de 1078 a 1375 aproximao.

El reinu de Cilicia foi fundáu pola dinastía de los Rupénidas, que yera una caña menor de la gran familia de los Bagrátidas, que ocupó los tronos d'Armenia y de Xeorxa en distintos momentos. La so capital foi Sis. El reinu armeniu de Cilicia foi un importante y poderosu aliáu de los cruciaos europeos, y considerábase a sigo mesmu como'l bastión de la Cristiandá n'oriente. Actuó tamién como focu de la cultura y nacionalismu armeniu, pos Armenia (l'Armenia mayor o Gran Armenia, al pie d'El Cáucasu) taba ocupada polos turcos naquella dómina.

Cilicia bizantina

Cilicia fuera reconquistada a los árabes pol emperador bizantín Nicéforo II Foques escontra 965. En ocupándola, espulsó a los musulmanes que vivíen ellí, y animóse a los cristianos de Siria y d'Armenia a repoblala. La inmigración armenia aumentó cola anexón de la Gran Armenia al Imperiu bizantín en 1045 y la posterior conquista selyúcida 19 años dempués, lo que se tradució en dos folaes migratories. Los armenios tamién s'estendieron escontra l'este dende Cilicia, poles rexones montascoses del norte de Siria y Mesopotamia.

Orixe de los reinos armenios de Cilicia

Los armenios llegaron al serviciu de los bizantinos como oficiales del exércitu y como gobernadores, pero cuando'l poder imperial na rexón debilitar nos años de caos que siguieron a la derrota bizantina na batalla de Manzikert (1071), dalgunos d'éstos aprovecharon la oportunidá p'alzase en dueños soberanos, ente qu'otros, siquier nominalmente, siguieron reconociendo la soberanía bizantina. El que tuvo más ésitu de toos foi Filareto Brajamio, un antiguu xeneral armeniu de Romanu IV Diógenes. Ente 1078 y 1085, Filareto estendió'l so principáu dende Cilicia a Edessa, pero a la so muerte'l so territoriu se desintegró de nuevu en señoríos locales.

A finales del sieglu XI, había seis principados importantes na zona:

Lampron (más allá de Namrun, actual Camliyayla) y Babaron (Candir Kale), nel estremu meridional de les Puertes Cilicias, taben en manes del ex xeneral bizantín Oshin, fundador de la importante dinastía Hethúmida.
Al nordeste atopaba'l principáu de Constantín I d'Armenia, el fíu del príncipe Roupen I. El centru del so poder atópase nes fortaleces de Partzapert y Vahka.
Más al nordeste, yá fora de Cilicia, estendíase'l principáu de Marash o Maraş (l'actual Kahramanmaraş), rexíu por Tatoul, un antiguu dignatariu bizantín.
Al este de Maraş, l'armeniu Kogh Vasil apoderaba les fortaleces de Raban (l'actual Altınaşkale) y Kesoun, como vasallu de los selyúcides.
Al norte d'éstos, nel altu Éufrates, atopábase'l principáu de Malatya (Melitene), gobernáu por Gabriel, unu de los antiguos oficiales de Filareto, tamién so soberanía selyúcida.
A lo último, más allá de Malatya, taba Edesa, apoderada por Thoros, otru de los oficiales de Filareto, y xenru de Gabriel de Melitene.

La Primer Cruzada y el principáu rupénida

Cola Primer Cruzada, los armenios de Cilicia tuvieron como poderosos aliaos a los cruzaos francos. Cola so ayuda, defendieron a Cilicia de los turcos, tantu con aiciones militares direutes como pol establecimientu de los reinos cruzaos vecinos: el principáu de Antioquía y el condáu d'Edesa. Mientres los siguientes dos sieglos, armenios y cruzaos fueron en parte aliaos y en parte rivales.

Col ascensu de los príncipes rubénidas, surdió una especie de poder centralizáu na rexón. A lo llargo del sieglu XII, éstos formaron daqué paecíu a una dinastía reinante, y llucharon colos bizantinos pol dominiu de la zona. El príncipe Lleón I foi ganáu pol emperador Xuan II Comneno en 1137, y foi prindáu con otros miembros de la so familia. Morrió en prisión trés años dempués. El fíu y socesor de Lleón, Thoros II, tamién foi prindáu, pero llogró escapar en 1141. Volvió al so reinu pa liderar la llucha contra los bizantinos. De primeres, con ciertu ésitu, pero finalmente, en 1158, tuvo qu'emprestar vasallaxe al emperador Manuel I Comneno. Los príncipes rupénidas siguieron gobernando Cilicia.

El reinu d'Armenia y otros estaos surdíos del Imperiu bizantín, escontra 1265 (William R. Shepherd, Historical Atles, 1911).

El reinu d'Armenia

En 1198 el príncipe rubénida Lleón consiguió asegurase'l tronu, convirtiéndose nel primer rei de l'Armenia de Cilicia. La corona pasaría depués a la dinastía rival de los Hethúmidas, al traviés de la fía de Lleón, la reina Zabel, pol so segundu matrimoniu col príncipe Hethoum. Los sos descendientes reinaríen en Cilicia hasta l'asesinatu de Lleón IV en 1341, cuando'l so primu Constantín IV d'Armenia (Guido Lusignan) foi escoyíu rei.

A finales del sieglu XIV, Cilicia foi invadida polos mamelucos. La cayida de Sis n'abril de 1375 punxo fin a la historia del reinu. Al so últimu rei, Lleón V d'Armenia, concedióse-y un salvoconducto y morrió nel exiliu en París en 1393. El so primu Xaime I de Xipre convirtióse entós en pretendiente al títulu.

Soberanos del reinu armeniu de Cilicia

Nome	Periodu reináu	Títulu
Rubén I	1080-1095	Rubenidas
Constantín I	1095-1102	Rubenidas
Thoros I	1102-1129	Rubenidas
Constantín II	1129	Rubenidas
Lleón I, señor d'Armenia	1129-1140	Rubenidas
Thoros II	1140-1169	Rubenidas
Rubén II	1169-1170	Rubenidas
Mleh I	1170-1175	Rubenidas
Rubén III	1175-1187	Rubenidas
Lleón I	1187-1219	Rubenidas
Isabella	1219-1252	Rubenidas
Haitón I	1226-1270	Hethumidas
1270-1289	Hethumidas
Haitón II	1289-1293 1294-1297 1299-1307	Hethumidas
Thoros III	1293-1298	Hethumidas
Sempad	1297-1299	Hethumidas
1299	Hethumidas
Lleón III	1301-1307	Hethumidas
Oshin	1307-1320	Hethumidas
Oshin de Korikos	1320-1329	Hethumidas
Lleón IV	1320-1341	Hethumidas
1342-1344	Casa de Lusignan
Constantín III	1344-1362	Lusignan
Constantín IV	1362-1373	Lusignan
Lleón V	1374-1393	Lusignan
1393-1398	Lusignan
Janus	1398-1432	Lusignan
Xuan II de Xipre	1432-1458	Lusignan
Carlota de Lusignan	1458-1467	Lusignan

Referencies

↑ «Landmarks in Armenian history». Internet Archive. 1911. https://archive.org/stream/landmarksinarmen00dalerich/landmarksinarmen00dalerich_djvu.txt. Consultáu'l 22 de xineru de 2016. "1080 A.D. Rhupen, cousin of the Bagratonian kings, sets up on Mount Taurus (overlooking the Mediterranean Sea) the kingdom of New Armenia which lasts 300 years."

Enllaces esternos

Señoríu y reinu de Cilicia (Hestoria d'Armenia de Kurkjian, Chs. 27‑31 n'inglés)

[1] «Landmarks in Armenian history». Internet Archive. 1911. https://archive.org/stream/landmarksinarmen00dalerich/landmarksinarmen00dalerich_djvu.txt. Consultáu'l 22 de xineru de 2016. "1080 A.D. Rhupen, cousin of the Bagratonian kings, sets up on Mount Taurus (overlooking the Mediterranean Sea) the kingdom of New Armenia which lasts 300 years."

[1]