Rodrigo Álvarez de Asturias

Rodrigo Álvarez de Asturias
Vida
Nacimientu	1260
Muerte	1333 (greg.) (72/73 años)

Rodrigo Álvarez de Asturias (ca. 1260-1333), conde de Noreña y Xixón, tutor del futuru Enrique II de Castiella y señor de les villes d'Allande, Llanes y Ribeseya.

Ostentó dende 1287 el cargu de comendero de les tierres del Monesteriu de San Vicente d'Uviéu. En 1318 recibió la encomienda d'Avilés y, siquier a partir de 1314, d'Uviéu; en 1325 recibió la encomienda de les tierres episcopales de Llanera y Les Regueres y, en 1329, llogró de la Orde de Santiago la tenencia de los castiellos de Sobrescobiu y Gozón.

Mocedá y primeros años

Fíu de Pedru Álvarez de Asturias, que mientres el reináu d'Alfonsu X llegaría a ocupar el puestu de mayordomu mayor del rei, y de Sancha Rodríguez de Lara, Rodrigo convertir nuna de les figures destacaes de la política castellana mientres les minoríes y reinaos de Fernando IV y Alfonso XI.

A la muerte del so hermanu Pedru, Rodrigo va recibir n'heriedu los amplios señoríos xurisdiccionales de los Álvarez de Asturias, ente los qu'ocupaba un llugar preeminente el señoríu de Noreña y Xixón, pola so posición estratéxica na rexón.

Ambiciosu y comenenciosu, nun duldar en camudar de bandu y sofitar a unos o otros en función de les circunstancies. Asina, mientres la minoría de Fernando IV, sofitó al infante Xuan nel cercu d'Uviéu, tres proclamase rei en Llión. La ciudá d'Uviéu, sicasí, soportó'l sitiu, y les fuercies rebalbes tuvieron que retirase.

Pela so parte, la reina rexente, María de Molina, aína empecipió xestiones p'atraese a Rodrigo Álvarez al so bandu, yá que les sos posesiones n'Asturies convertíen-y nun home clave pa controlar la situación. En cuenta de la so collaboración, Rodrigo recibió les villes de Xixón, Allande, Llanes y Ribeseya.

Política castellana

D'esta forma empezaba la carrera política de Rodrigo Álvarez que, nos años siguientes, y gracies en parte a la influencia del infante Xuan na Corte, algamó'l títulu d'Adelantado Mayor d'Asturies y Llión, y, en 1308, el d'Adelantado Mayor en Galicia.

A la muerte de Fernando IV abrióse un nuevu periodu d'inestabilidá en Castiella, mientres la minoría d'Alfonso XI; esta vegada, Rodrigo inclinar pol partíu lideráu por María de Molina y l'infante don Pedru y contra el so antiguu valedor l'infante Xuan, qu'aína intentó sacar ganancia del ríu revueltu. Ello ye que figura nos pactos roblaos colos infantes Don Xuan Manuel y don Felipe pa salvar la rexencia, y formó parte de les tropes qu'encaloraron les revueltes subsiguientes a los pactos, lo que-y valió'l títulu de Mayordomu Mayor.

Mientres tol reináu d'Alfonso XI, Rodrigo revelóse como un sofitu eficaz y fiel en tou momentu al so rei, acompañándolo en numberosos ocasiones o faciendo d'intermediariu colos varios partíos nobiliarios que trataron de poner en dificultaes al monarca. Intervieno, amás, nes batalles de Teba y Turón contra los Benimerines y participó nes campañes de Xibraltar y Sevilla.

Tal yera'l so compromisu col rei, qu'ésti-y apurre al so fíu bastardu Enrique pa la so educación. Ello ye que Enrique II va ser l'herederu universal de Rodrigo, y les sos posesiones n'Asturies van ser la base qu'utilice pal so asaltu al tronu varios años dempués.

Política asturiana

Sicasí, foi n'Asturies onde la figura y el pesu de Rodrigo Álvarez dexáronse sentir con más fuercia. Yá en 1310 dio un privilexu a los habitantes de Siero por qu'executaren la carta puebla promulgada por Alfonsu X.

Los sos enfrentamientos cola ilesia d'Uviéu pol control de la rexón fueron especialmente importantes. La Ilesia de San Salvador convirtiérase colos años n'unu de los mayores propietarios d'Asturies. Pa ello nun duldar n'utilizar partíes armaes al so serviciu, qu'operaben dende los castiellos de Tudela y Priorio.

En 1315, y aprovechando que Rodrigo Álvarez, que, entós daquella, tenía Uviéu n'encomienda, atopar nel sur entamando la defensa contra los benimerines, l'obispu d'Uviéu, Fernando Álvarez, trató de forzar al conceyu a aceptar un alcuerdu bien beneficiosu pa la ilesia en términos d'impuestos y que supondría una medría del poder eclesiásticu a mariña del conceyu.

Rodrigo Álvarez sometió la cuestión a les Cortes que se convocaron en 1315 en Burgos pa solucionar la tema de la rexencia, tratando d'evitar la formación d'un poder fuerte na zona. Les Cortes decretaron la nulidá de los alcuerdos roblaos y, poco tiempu dempués, atopamos a Rodrigo n'Asturies sitiando'l castiellu de Tudela y atayando definitivamente los problemes col obispáu.

Darréu, Rodrigo actuó como árbitru nos diversos conflictos que fueron surdiendo ente conceyos, obispáu y otres fuercies vives de la rexón, como les disputes tributaries ente Uviéu y Xixón.

Testamentu

Sepulcru de Rodrigo Álvarez de Asturias nel Muséu Arqueolóxicu d'Asturies

. En 1331, Rodrigo Álvarez da testamentu ante'l notariu de Xixón, Alfonso Nicolás, nes sos posesiones de Lillo, en Llión. Esti documentu detalla llargamente les sos posesiones y ordena la realización de numberoses donaciones a monesterios ya Ilesia. Al morrer ensin descendencia direuta (el so únicu fíu varón, Álvar Díaz, yera illexítimu y morrió siendo neñu), el testamentu foi primeramente dau en favor del so sobrín Ferrán Rodríguez de Villalobos, anque darréu camudar en favor del so pupilu Enrique, fíu bastardu d'Alfonso XI.

Rodrigo finó en 1333. El so cuerpu foi soterráu nel Monesteriu de San Vicente, del que foi comendero, nun sepulcru llabráu, xoya del góticu asturianu, güei nel Muséu Arqueolóxicu d'Asturies.^[1]

Bibliografía

Carvallo, Lluis Alfonso de. Antigüedaes y coses memorables del Principáu d'Asturies. Madrid, 1695
Fernández Suárez, Ana (1995-1996). «Origen y ascensión d'un llinaxe nobiliariu asturianu: Los Álvarez de Noreña». Asturiensia Medievalia (8): páxs. 239-261. ISSN 0301-889X. http://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/134100.pdf.
Uria Maqua, Xuan. Asturies na evolución política del reinu castellanu-lleonés, n'Hestoria Xeneral d'Asturies, tomu 2.
Torrente Fernández, Sabela. Ente la feudalización y l'estáu modernu (sieglos XI-XV), n'Enciclopedia temática d'Asturies, tomu 11.

Referencies

↑ «El sarcófago de Rodrigo Álvarez de las Asturias: así es la tumba del noble guerrero, personaje de intrigas y poderoso señor de Noreña y Siero» (castellanu).

Enllaces esternos

L'ayalga d'Uviéu (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Páxina de Llanes

[1] «El sarcófago de Rodrigo Álvarez de las Asturias: así es la tumba del noble guerrero, personaje de intrigas y poderoso señor de Noreña y Siero» (castellanu).

[1]