Sassari

Sassari
Alministración
País	Italia
Rexón	Cerdeña
Provincia	Provincia de Sácer
Tipu d'entidá	comuña d'Italia
Alcalde de Sácer (es)	Nicola Sanna
Nome oficial	Sassari (it); Tàtari (sc); Sàssari (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">sdc)
Nome llocal	Sassari (it)
Códigu postal	07100 y 07040
Xeografía
Coordenaes	40°43′36″N 8°33′33″E / 40.7267°N 8.5592°E
	Sassari Sassari (Italia)
Superficie	547.04 km²
Altitú	225 m
Llenda con	Alghero, Muros (es) , Olmedo (es) , Osilo (es) , Ossi (es) , Porto Torres (es) , Sorso (es) , Stintino (es) , Tissi (es) , Sennori (es) , Uri (es) y Usini (es)
Demografía
Población	121 021 hab. (1r xineru 2023)
Porcentaxe	? % de Provincia de Sácer
Densidá	221,23 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	079
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar); UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Timișoara, Viterbo (es) , Gorizia y Nola (es)
	comune.sassari.it

Sassari (n'italianu y sassarés: Sassari; en sardu: Tàttari) ye una ciudá italiana allugada en Cerdeña, capital de la provincia homónima, segunda ciudá de la islla dempués de Cagliari. Asítiase a 35 quilómetros del Aeropuertu de Alghero-Fertilia.

Saçer ta toa roteada de murios... Ye puesta nun sitiu llanu, apacible; nun se sale per parte alcuna, del cinco puertes que tien, que nun s'atope con un paraísu de flores y fontes y n'infinitos xardinos y viñes. Les sos cases de bellissima fabrica, toes de piedra, y bien altes; les sos cais llanes, iguales y enforma anchurosas... Ye Saçer la más regalada tierra de tola isla, y puede dase la palma; ye ciudá bien insigne, populosa, noble y arrogante, valerosa n'armes, y bien bellicosa ...

Viaxeru español en 1693^{[ensin referencies]}

Panorámica de los barrios centrales de Sácer vistos dende'l Monte Oro.

Historia

Sassari foi probablemente fundada a principios de la Edá Media polos habitantes del antiguu puertu romanu de Turris Lybisonis (actual Porto Torres, qu'hasta entós fuera la ciudá principal de la isla), quien buscaron abellugu nel interior pa escapar de los ataques sarracenos dende'l mar. Sassari foi escalada polos xenoveses en 1166. Foi conceyu llibre y depués dominiu de los aragoneses y castellanos. Anque foi un dominiu español dende l'entamu del sieglu XIV hasta'l sieglu XVIII. Dempués pasó a los austriacos y a los piamonteses.

Universidá

Ye sede d'una prestixosa universidá estatal (n'italianu: Università degli Studi di Sassari; en llatín: Universitas Turritana Sacerensis), embrivida como kurz UNISS; cuenta con unos 18.000 estudiantes. Foi fundada en 1562 pol comerciante sardu Alessio Fontana y nos sos entamos tuvo dirixida por un colexu jesuíta. Ta especialmente dedicada al estudiu del Derechu.

Llingua o idioma

Los únicos idiomes reconocíos dafechu oficiales son:

Palaciu del Gobiernu.

Idioma italianu
Idioma sardu, en 1997 unificáronse tolos idiomes sardos nuna sola llingua y dióse-y oficialidá en Rexón Autónoma de Cerdeña col fin d'evitar la so estinción.
- La llingua sarda foi reconocida cola llei rexonal Nᵘ26 del 15 d'ochobre de 1997 como segunda llingua oficial de Cerdeña, xunto al italianu. La llei rexonal aplica y reglamenta delles normes del estáu italianu en tutela de les minoríes llingüístiques.

Otros idiomes mediu-oficiales falaos en zones d'esta provincia (anguaño en peligru d'estinción):
- Hasta hai relativamente pocu na ciudá d'Alguer y conceyos estremeros la mayoría de los habitantes de la zona falaben alguerés, una variedá dialeutal del catalán —con influencies del sardu y l'italianu.
- Dialeutu d'Idioma corsu con influencies del italianu, español, sardu y alguerés o catalán cerdeño. Hai una corriente (Paez ser qu'a esta corriente tien el sofitu de los partíos políticos nacionalistes corsos) que quier axuntar tolos dialeutos del llatín d'orixe ítalo-romance de Córcega y el norte de Cerdeña. El so oxetivu sería da-y calter de llingua cooficial en Córcega (departamentos d'Alta Córcega y Córcega del Sur) pa prevenir la so desapaición y caltener una llingua que guarde la riqueza cultural d'esos dialeutos.
- Dialeutu del sardu: Idioma sassarés, faláu en Sassari, en Porto Torres y en zones circundantes, que tien carauterístiques entemedies ente'l galurés y el logudorés, derivaos tamién de la fuerte influencia exercida polos dominadores pisanos, xenoveses y españoles. En 1997 integrar nel actual Idioma sardu.

Llugares d'interés

Vista parcial de la ciudá vieya

Sassari tien una hestoria bien antigua y tien ayalgues artístiques, monumentos, museos y numberoses ilesies de diversos periodos. Ente los edificios más famosos atópense:

el Duomo di San Nicola
Palazzo Ducale
la fontana del Rosello
El Muséu nazionale archeologico ed etnografico G. A. Sanna

Vecín a Sassari

La Santísima Trinidá de Saccargia, alzada nel sieglu XII Codrongianos.

Panorámica de los barrios centrales de Sassari vistos dende'l Monte Oro; al fondu Osilo y les llombes del Anglona; na base, el vieyu trazáu de la Carretera Estatal 131 Carlo Felice.

Rascacielos nuevu de Piazza Castello.

En Sassari les festividaes más conocíes son la Faradda di li Candareri (14 d'agostu) y, sobremanera, la Cavalcata Sarda que se remonta al añu 1711; dende 1951 entámase añalmente nel domingu de l'Ascensión (penúltimu domingu de mayu). La manifestación, de calter llaicu, consiste nel desfile de grupos folclóricos provenientes de diverses zones de Cerdeña que, a cuerpu o a caballu y coles sos vistimientes tradicionales, amuesen al públicu aspeutos etnográficos y enogastronómicos de la cultura sarda.

En Sassari y la so rexón nun se fala'l sardu puramente, sinón un dialeutu emparentáu col sardu logudorès, corsu, pisano, xenovés, catalán, aragonés y (el sassarés).