Segáu

El segáu ye una gramínea o tamién lleguminosa seca, cortada y utilizada como alimentu pa los animales. Les flores de campera tamién suelen ser parte del amiestu. Les plantes que s'utilicen comúnmente pal segáu inclúin el ballicu italianu (Lolium multiflorum) y el ballicu (L. perenne), con amiestos d'otres yerbes y tréboles (coloráu, blancu y soterrañu). L'avena, la cebada y el trigu tamién suelen formar parte del segáu. En munchos países, l'alfalfa constitúi un segáu calidable cimeru, pal ganáu bovín y los caballos.

Fexina de yerba. Métodu tradicional de henificación bien usáu nel pasáu na Cordelera Cantábrica.

Segáu.

En climes secos y calorosos, el segáu ta formáu de yerbes bastes bien seques que tienen bien pocu valor nutricional, pero ye lo meyor que pueden faer los granxeros d'eses zones.

Ye'l material de les fueyes el que determina la calidá del segáu. Los granxeros intenten xulgar el puntu nel que la fueya d'un prau algama'l so máximu antes de cortar el forraxe. El material segáu déxase ensugando de manera que la mayor parte de la mugor pierda pero'l material siga lo bastante robezu por que la maquinaria poder recoyer del suelu y procesalo p'almacenalo en fardos, piles o en fuexos.

Usos

El segáu utilízase de normal p'alimentar a animales domésticos como les oveyes, cabres, vaques y caballos cuando o onde nun hai abonda yerba fresco, o cuando la yerba fresco ye demasiáu rica pa una dixestión fácil del animal. Los gochos pueden ser alimentaos con segáu, pero nun dixeren la fibra de les plantes bien eficientemente.

Faer segáu

Hasta finales del sieglu XIX nun se faíen crecer yerba y trébole xuntos porque los cultivos se rotaban. Sicasí, na estación de crecedera, de normal la primavera, les granxes producíen muncho más forraxe del que los animales podíen consumir. Xusto cuando la campera algamaba'l so máximu, darréu primero que la yerba floriara si atolenábase bien, cortábase la campera. Gran parte siguía segándose con gadañes por cuadrielles d'homes. Más tarde, esto faía con segadores tiraes a caballu y, a partir de los años 30, tiraes por tractores. Nos años 30, una bona xestión de les camperes demostró que les camperes más granibles yeren el ballicu y el trébole, polo que se tomaben compromisos cuando yera la hora de segar. Más tarde, dellos granxeros faíen cultivos especiales, como l'alfalfa, pa consiguir segáu d'alta calidá o de propósitos especiales.

Mientres el periodu d'ensugáu, de dellos díes, el procesu podía acelerase, y los efeutos de l'agua importaben, dándo-y la vuelta a la yerba. De primeres esto faía a mano con una forca o un garabatu, y más tarde con garabatos tiraos por tractores. L'ensugáu puede acelerase más col usu d'una henificadora, una máquina qu'acovana y estiende la yerba cortao. Esti procesu llámase henificación.

Darréu, el segáu secu se apilaba abasnar a mano o con máquines, de manera que formara una pila llinial. Mientres se diba apilando, el segáu yera recoyíu por otra cuadriella. De primeres esto faía recoyéndolo con una forca nun carru o nun camión, y más tarde con garabatos de segáu agabitaos a un automóvil, camión o tractor. Como alternativa, el segáu sueltu podía asitiase en faxos o fexes pal so ensugáu antes de recoyelo.

El segáu sueltu treslladar a una zona designada pal apilamientu —de normal una zona daqué elevada pa drenar l'agua— onde se formaba una pila de segáu o almiar. La pila facer a prueba d'agua (una xera de considerable habilidá) y el segáu estruyir sol so propiu pesu y curábase pola lliberación de calor del mugor residual del segáu y de les fuercies de compresión. La pila arrodiar d'una valla pa dixebrala del restu del campu. Cuando faía falta, el almiar abrir con un cuchiellu y acaldía parte d'él utilizábase p'alimentar a los animales. Dependiendo de la zona, el almiar podía tar sofitáu sobre una estructura interna o so un teyáu móvil que podía baxase mientres se retiraba segáu.

En delles granxes, el segáu sueltu almacenar nun tendeyón o un galpón, de normal de manera que s'estruyera y curara. El segáu podía almacenase na segunda planta del tendeyón, sobre los animales, o nun tendeyón diseñáu especialmente con poca estructura interna pa ufiertar más espaciu pal segáu.

Les piles de segáu producen calor interno por cuenta de la fermentadura bacteriana. Si se apila segáu con yerba húmedo, el calor producíu pue ser abondu por que se prinda fueu nel almiar. Los granxeros tienen que tener curiáu colos niveles de mugor pa evitar esta "combustión bonal", porque'l fueu nun almiar puede ser bien peligrosu.

Almiar

Un almiar tradicional en Rumanía.

Los almiares son una construcción rústica, carauterística de llugares como'l Sistema Central n'España o zones agrícoles de Rumanía. Componer d'un poste central de madera sobre'l que s'atropa'l segáu cortáu en piles.

Aldededor del almiar llevántase un pequeñu murete pa evitar que'l ganáu pudiera averase y comese el segáu. Na actualidá, col usu de la maquinaria, esta manera d'almacenamientu foi sustituyíu poles "pacas" de paya. Preparar segáu rique d'una dedicación y bona preparación del mesmu pa cuntar coles condiciones óptimas pal consumu del mesmu. Tenemos De tener un llugar fayadizu pal so almacenamientu y distribución.

Enfardamiento mecanizado

Rotoenfardadora mecánica.

Les enfardadoras móviles, máquines que recueyen y enfardan el segáu nun mesmu procesu, desenvolviéronse alredor de 1940. Les primeres enfardadoras producíen fardos rectangulares lo bastante pequeños por que un home pudiera llevalos sobre la so cabeza, asitiándolos nel suelu. El tamañu y la forma dexaba qu'una persona pudiera recoyer estos fardos, apilarlos nun vehículu pal so tresporte escontra la zona d'almacenamientu y depués construyir un almiar. Como l'agua abasna los nutrientes del segáu, esti solíase almacenar nun tendeyón o protexíase con una lona impermeable.

Tres dellos intentos de mecanizar el tresporte de fardos pequeños dende'l campu al almiar, los granxeros pasaron a utilizar enfardadoras que producíen fardos muncho más grandes, maximizando la cantidá de segáu que queda protexida de los elementos. Los fardos rectangulares grandes son fáciles de apilar, pero los fardos redondos pueden faese más trupos y anguaño son más comunes nos países occidentales. La razón ente'l volume y l'área de la superficie fai posible que munchos granxeros de zones seques puedan dexar los fardos albentestate hasta que terminen de ser consumíos. Los granxeros de zones húmedes desenvolvieron bolses de plásticu pa envolubrar los fardos que se dexen fora.

Estos grandes fardos redondos de segáu suponen un peligru pa los granxeros: de 1992 a 1998, 74 trabayadores de granxa morrieron n'incidentes con fardos redondos de segáu. Fai falta estremar el procuru cuando se trabaya regularmente con grandes fardos redondos de segáu.

Bote de segáu con fardos rectangulares, a finales del sieglu XIX.

La collecha d'una cantidá máxima de segáu de gran calidá depende dafechu del escurrimientu simultáneu de condiciones óptimas del cultivu, el campu y el clima. Cuando esto asocede, puede haber un periodu d'actividá intensa na granxa de segáu nel que la collecha prosigue hasta que les condiciones climátiques dexen de ser favorables. El periodu de "vacaciones de branu", nel que les escueles públiques cerraben, yera tradición que los neños ayudaren na collecha familiar del segáu. Esta tradición perdura güei, anque anguaño pocos neños n'edá escolar viven nuna granxa nos países desenvueltos.

Ver tamién

• Paya
• Almiar

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Segáu.
• Fabricación de segáu y ensilado
• Producción de segáu d'alfalfa (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• Segáu y henificación (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

• Datos: Q336989
• Multimedia: Hay