Sieglu III

Sieglos	Sieglu ii • Sieglu iii • Sieglu iv
Décades	200 • 210 • 220 • 230 • 240 • 250 • 260 • 270 • 280 • 290
	Tabla añal del sieglu III

El sieglu III d. C. (sieglu terceru dempués de Cristu) o sieglu III EC (sieglu terceru de la era común) empezó'l 1 de xineru del añu 201 y terminó'l 31 d'avientu del 300.

Carauterístiques del sieglu III

N'Europa y el mediterraneu. El sieglu III foi un periodu de grandes convulsiones polítiques nel senu del Imperiu romanu. Un total de 28 emperadores asoceder nel poder a lo llargo de tol sieglu, la mayor parte de les vegaes por aciu combalechadures y asesinatos. En grandes rexones del Imperiu empecipiaron aventures secesionistes, como nel casu del Imperiu Galu o Palmira. A esti periodu conózse-y como la Crisis del sieglu III, y nun foi hasta l'añu 274 cuando Aureliano punxo fin a los separatismos y restauró la unidá del Imperiu. Finalmente, Diocleciano trató de descentralizar l'Imperiu col establecimientu de la Tetrarquía. Mientres s'asocedíen toos estos acontecimientos nel senu del Imperiu, los pueblos godos enfusaben hasta los balcanes, afarando Grecia y estableciendo finalmente un reinu nel nordeste.

N'Asia, China tamién sufrió un periodu de gran baturiciu. El principiu del sieglu traxo consigo'l fin de la dinastía Han y la división de China nos llamaos Tres Reinos, lo qu'empecipió un periodu de guerres que s'enllargaron a lo llargo de tol sieglu nun concluyeron hasta l'añu 280 cola reunificación so la dinastía Jin.

N'América, concluyó'l periodu Preclásicu de Mesoamérica, que dio llugar al florecimientu de Teotihuacan como'l más importante centru de poder y nodo comercial na rexón.

Demografía y estadística

Nel Imperiu romanu producióse una crisis demográfica qu'obligó al estáu y a los terratenientes a asegurar la permanencia de los llabradores nos campos. El pequeñu propietariu, acosáu por impuestos y deldes, víase obligáu n'ensame d'ocasiones a dexar el so propiedá en cuenta de la proteición de los grandes llatifundistes, quedando sol gobiernu d'estos. Siéntanse asina les bases de la futura sociedá feudal n'Europa.

Acontecimientos relevantes

Guerres y política

193-235: dinastía de los Severos.
212 - El Edictu de Antonino o Constitutio Antoniana, promulgáu pol emperador Caracalla estiende la ciudadanía romana a tolos homes llibres del Imperiu.
230-232: L'Imperiu sasánida llanza una campaña pa reconquistar los territorios perdíos a manes de los romanos.
235 - 284: Periodu d'anarquía militar nel Imperiu romanu.
253 - Los francos invaden la Galia.
260 - L'emperador Valeriano ye prindáu, torturáu y asesináu polos perses de Sapor I.
Los godos mover dende'l ríu Vístula (na actual Polonia) escontra la mariña del mar Negru creando un reinu nes tierres de l'actual Ucraína.
La cultura zapoteca establezse sobre'l Monte Albán.

Desastres

Cultura

A empiezos del sieglu, l'emperador Septimio Severu ordena'l zarru de la tumba d'Alexandru Magno.[1]
212-216: Construyir en Roma les termes de Caracalla, por orde del emperador Caracalla.
Arte paleocristiano: Catacumbes cristianes.
Plotino (m. 269).

Ciencia y teunoloxía

El matemáticu chinu Liu Hui calcula un aproximamientu al númberu π, dándo-y un valor de 3,141014.

Persones relevantes

Diocleciano creó la tetrarquía pa gobernar l'imperiu, afaráu por guerres civiles.

Alexandru Severu (208 - 235): emperador romanu, últimu emperador de la dinastía de los Severos.
Ardacher I (- 240): rei de Persia y fundador del Imperiu sasánida.
Arriu (256 - 336): predicador cristianu, creador del arrianismu.
Aureliano (214/215 - 275): emperador romanu, unificó de nuevu l'imperiu sol so mandu.
Caracalla (188 - 217): emperador romanu, creó la Constitutio Antoniana.
Cayu Xuliu Solinu: gramáticu y compilador d'hestories romanu.
Diocleciano (244 - 311): emperador romanu, creador de la tetrarquía como sistema de gobiernu del imperiu.
Diofanto d'Alexandría: matemáticu griegu, consideráu'l padre del Álxebra.
Hipólito de Roma (170 - 236): escritor y antipapa.
Liu Hui: matemáticu chinu.
Manes (215 - 276): relixosu iranín, fundador de la corriente filosófica conocida como maniqueísmu.
Maximiano (285/286 - 305): emperador romanu, colega de Diocleciano nel gobiernu del imperiu.
Maximino el Traciu (173 - 238): emperador romanu, primer emperador d'orixe bárbaru.
Oríxenes (185 - 254): predicador cristianu.
Pappus d'Alexandría: matemáticu griegu.
Plotino (205 - 270): filósofu creador del neoplatonismu.
Sapor I (215 - 272): rei de Persia.
Zenobia (245 - 274): primer y única reina del Imperiu de Palmira.