Signu llingüísticu

El signu llingüísticu ye una unidá llingüística que puede ser percibida pol ser humanu por aciu los sentíos y que dexa representar dafechu un eventu comunicativu nos sos propios término. Ye una construcción social que funciona dientro d'un sistema llingüísticu y que pon un "elementu" en llugar d'otru. Como sistema, tien la capacidá d'aplicase a sigo mesmu y d'esplicar los demás sistemes de signos; pero ye importante alvertir que na llingüística y na semiótica la teoría define al oxetu, y polo tanto'l signu ye consecuencia d'una perspeutiva teórica.

Signu llingüísticu
clase
conceutu

El signu llingüísticu foi encetáu por dos autores distintos, per un sitiu Ferdinand de Saussure y pol otru Charles Sanders Peirce, quien a finales del sieglu XIX desenvolvieron los sos estudios nos cualos encetaron un mesmu fenómenu: el signu, pero dende distintes perspectives: Saussure utiliza una perspeutiva llingüística, ente que la de Peirce ye lóxicu-pragmática. Y dambos sentaron les bases de lo que güei se conoz como la "Teoría Xeneral de los Signos". Si tener en cuenta al signu dende la perspeutiva del estudiu de F. Saussure este establez un signu biplánico: un significáu, que ye'l conceutu; y un significante, que ye la imaxe acústica.

El signu puede definise como la representación de la realidá. Saussure demostrar cola so teoría, por cuenta de que tou lo que ye interpretáu como significáu (conceutu) deber a daqué de la realidá, por eso dizse que'l significante ye la buelga psíquica que dexa na mente. Esto fai posible que los habitantes que falen una sola llingua, puedan tener una comunicación efectiva al momentu d'espresar cualquier tema que tenga rellación col contestu nel que se vive, el receptor pueda entender de que se ta falando. “La llingua ye un sistema onde tolos términos son solidarios y onde el valor de cada unu nun resulta más que de la presencia simultánea de los otros.” Ferdinand de Saussure plantega'l signu llingüísticu como un procesu mental nel cual el significante y significáu son biunivocos, esto ye, el signu ye indivisible y tantu el significante y significáu nun pueden ser separaos; a partir d'esto, dizse que'l signu ye como una moneda de dos cares. El significáu ye un conceutu, ente que'l significante ye una imaxe acústica. El conceutu atópase na nuesa mente, dependiendo del contestu y de los referentes adquiríos. Sicasí, la imaxe acústica nun se llinda al soníu de la pallabra, sinón ye la buelga psíquica que dexa na nuesa mente. "El significante llingüísticu; na so esencia, de nenguna manera ye fónicu, ye incorpóreo, constituyíu, non pola so sustancia material, sinón namái poles diferencies que dixebren la so imaxe acústica de toles demás. Esti principiu ye tan esencial, que s'aplica a tolos elementos materiales de la llingua, incluyíos los fonemes" La teoría propuesta por Saussure a sirvíu como base pa la creación de los modelos de comunicación.

Pa Saussure el signu llingüísticu tien carauterístiques específiques:

• L'arbitrariedá del signu llingüísticu: fai referencia a que'l signu ye arbitrariu nel sentíu que la unión ente'l significáu y el significante ye inmotivada, esto ye, convencional. Arbitrariu con rellación al significáu, una y bones l'enllaz que xune'l significáu col significante ye inmotivado, esto ye, nun esiste motivu o razón pol cual esista una rellación ente significante y significáu. Por casu, nos sinónimos (dellos significantes y un solu significáu), les llingües (español: tiza, inglés: chalk), inclusive nes onomatopeyes (español: quiquiriquí, francés: cocorico) y les exclamaciones (español: ¡ai!, alemán: ¡au!).
• Calter llinial del significante: Los elementos del significante llingüísticu preséntense unu tres otru formando una cadena yá que el significante desendolcar nel tiempu namái y tien los calteres que toma d'ésti. El signu ye llinial porque'l significante densedólcase socesivamente nel tiempu, esto ye, nun pueden ser pronunciaos en forma simultánea, sinón unu dempués del otru, n'unidaes socesives que se producen linealmente nel tiempu. Por casu, ¡a-c-a-b-o-d-y-ll-y-g-a-r!.

Per otra parte Saussure fai referencia al conceutu de “Mutabilidá ya Inmutabilidá del Signu”. Lo que Saussure intenta estremar, per un sitiu, ye que la Inmutabilidá referir a qu'un significante ye escoyíu llibremente con rellación a la idea que representa pero impuestu con rellación a la comunidá llingüística que la usa. Pol otru, referir a la Mutabilidá del signu, esto ye, a un cambéu o alteración del mesmu yá que ésti síguese nel tiempu, que siempres conduz a un desplazamientu de la rellación ente'l significáu y el significante.

Principios del signu llingüísticu

El signu llingüísticu tien les siguientes carauterístiques:

• Arbitrariedá. El llazu que xune'l significante y el significáu ye arbitrariu. Saussure esclaria que con «arbitrariu» quier dicir inmotivado: la idea d'árbol nun ta amestada por rellación dalguna cola secuencia sonora á-r-b-o-l.
• Linealidad del significante. El significante desenvolver nel tiempu: constitúi, pos, una llinia temporal. N'oposición a los significantes visuales (una fotografía por casu), los acústicos solo disponen de la llinia del tiempu: los sos elementos se presetan unos tres otros formando una cadena. Al pronunciar /árbol/, emítese un soníu detrás d'otru: á-r-b-o-l. La representación escrita árbol apurre tamién un claru exemplu: la socesión nel tiempu ye sustituyida pela llinia espacial de los signos gráficos.
• Inmutabilidá y mutabilidá. Con rellación a la comunidá que lo utiliza, el signu llingüísticu ye impuestu, inmutable. Pero los signos llingüísticos col pasu del tiempu pueden alteriase, polo cual ye posible falar, al empar, d'inmutabilidá y mutabilidá del signu llingüísticu. Por casu, en castellán primitivu mecer significaba «ximelgar», «ximelgar», «encoyer de costazos»; na actualidá, el significáu d'esti términu acutóse a «mover acompasadamente el trubiecu de los neños».

Teoría de Peirce

Los trés componentes del signu según la perspeutiva de C. Peirce.

A diferencia de Saussure, a Charles S. Peirce nun-y esmolecía'l funcionamientu de la llingua; la so esmolición yera más xeneral, yá que-y interesaba cómo'l ser humanu conoz la realidá.

Peirce definió al signu como:

«Un signu o representamen, ye daqué que, pa daquién, representa o se refier a daqué en dalgún aspeutu o calter. Dirixir a daquién, esto ye, crea na mente d'esa persona un signu equivalente, o, seique, un signu más desenvueltu. Esti signu creáu ye lo que yo llamo'l interpretante del primer signu. El signu ta en llugar de daqué, el so oxetu. Esta en llugar d'esi oxetu non en tolos aspeutos si non solo con referencia a una suerte d'idea, que dacuando llamé'l fundamentu del representamen».

Pa Peirce, el signu ye una entidá de trés cares:

• Representamen: Ye una cualidá material que ta en llugar d'otra cosa.

• Interpretante: Esclaria lo que significa'l representamen y de la mesma representa'l mesmu oxetu. Peirce estrema trés interpretantes d'un signu:
  • Interpretante Dinámicu: tratar del efeutu particular qu'un signu provoca na mente d'un intérprete nuna situación concreta de enunciación, nun contestu determináu d'usu.
  • Interpretante Inmediatu: ye pensáu como'l conceutu o significáu que porta tou signu, independientemente del contestu y circunstancies de la so enunciación. Peirce afirma que se trata d'una astracción y de una posibilidá.
  • Interpretante Final: presupon a los otros dos tipos de interpretantes. Ye'l interpretante pensáu como un vezu que fai posible la interpretación recurrente y estable d'un signu.

• Oxetu: Peirce fai fincapié en que por que daqué sía un signu, tien de representar a otra cosa, llamada'l so oxetu. va referir a los signos como si tuvieren un únicu oxetu, pero esclaria qu'un signu puede tener más d'un oxetu. Estrema dos tipos d'oxetu:
  • Oxetu Inmediatu: (interior a la semiosis) ye l'oxetu tal como ye representáu pol signu mesmu, que'l so ser ye dependiente de la representación d'él nun signu.
  • Oxetu Dinámicu: (esterior a la semiosis) ye la realidá que per dalgún mediu arbitra la forma de determinar el signu a la so representación.

Según Peirce ye necesariu qu'esistan trés condiciones por que daqué sía un signu:

• El signu tien de tener cualidaes que sirvan pa estremalo.
• El signu tien de tener un oxetu, anque la rellación del representamen col oxetu nun basta pa faer d'unu'l signu del otru; pa ello precisa un interpretante.
• La rellación semiótica ten de ser triádica: portar un representamen que tien de ser reconocíu como'l signu d'un oxetu al traviés d'un interpretante. La semiosis, ye'l preséu de conocencia de la realidá, y ye siempres pa Peirce un procesu triádico de inferencia por aciu el cual a un signu (llamáu representamen) atribúyese-y un oxetu a partir d'otru signu (llamáu interpretante) que remite al mesmu oxetu.

Peirce estrema tamién tres clases de signos y clasificar según cómo se presente a sigo mesmu, cómo se rellacione col so oxetu y cómo se rellacione col so interpretante. D'esta manera clasificar en nicios, iconos y símbolos:

• Índices: El signu guarda rellación física de causa-efecto o proximidá col oxetu al cual representa, y son bonales. Amuesen daqué sobre les coses por tar físicamente coneutaos con elles. Por casu, el síntoma d'una enfermedá.
• Iconos: Danse cuando'l signu paecer al oxetu representáu. Sirven pa tresmitir idees de les coses que representen a cencielles asonsañándoles. Tien la naturaleza d'una apariencia y, como tal, namái esiste na conciencia. Les representaciones artístiques (escultura, pintura...) son un exemplu, pero les onomatopeyes, nel planu oral, tamién.
• Símbolos: Danse cuando hai una rellación inxustificada ente signu y oxetu, como resultáu de la conveniencia. El símbolu ta conectáu col so oxetu en virtú de la idea de la mente qu'usa símbolos, ensin la cual nun esistiría tal conexón. Les pallabres, númberos, signos relixosos y banderes, son, ente otros, dellos exemplos.

Ver tamién

• Escritura acrofonética

Referencies

Bibliografía

• Vitale, Alejandra, L'estudiu de los signos. Eudeba, Buenos Aires, 200s, 1999. (cap.1)
• Peirce, Charles Sanders, “¿Qué ye un signu?, Traducción castellana de Uxia Rivas, Madrid, 1999.
• PEIRCE, C.S.; Obra lóxicu-semiótica. Madrid, Taurus, 1987.
• Saussure, Ferdinand de (1998); Cursu de llingüística xeneral. Madrid: Editorial Alanza
• Reyna, Susana (1994); Manual de redaición ya investigación documental. Méxicu: Editorial Tríes

Enllaces esternos

• Saussure y los fundamentos de la llingüística (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

• Datos: Q262246