Teófilo Folengo
Teófilu Folengo, nacíu como Gerolamo Folengo, más conocíu polos sos seudónimu de Limerno Pitocco, Merlín Cocayo o Merlinus Cocaius (8 de payares de 1491, Mantua (es) 
– 9 d'avientu de 1544, Campese), foi un escritor, humanista y humorista benedictín italianu.
Teófilo Folengo | |
|---|---|
 | |
| Vida | |
| Nacimientu |
Mantua (es) [1], 8 de payares de 1491[2] |
| Muerte | Campese[1], 9 d'avientu de 1544[3] (53 años) |
| Estudios | |
| Llingües falaes |
llatín[4] italianu[5] |
| Oficiu | poeta, escritor |
| Trabayos destacaos |
Baldus (en) |
| Seudónimos | Merlin Coccajo, Merlin Cocai, Limerno Pitocco y Merlino Coccajo |
| Creencies | |
| Relixón | Ilesia Católica |
| Orde relixosa | Orde de San Benitu |
 | |
Biografía
editarFoi fíu d'un notariu mantuano y l'octavu de los sos nueve fíos. Anque nació en Mantua col nome de pila de Gerolamo en 1491, dellos estudiosos piensen que nació en realidá en 1496. Al ingresar na orde de San Benitu en 1508 camudóse'l nome de pila a Teófilu. Estudió en Boloña y n'entrando na orde vivió en diversos conventos del Vénetu hasta 1524, añu en que les disputes col so abá Ignazio Squarcialupi fixéron-y arrenunciar al hábitu; trabayó entós como profesor particular y foi escoyíu como preceptor priváu de los fíos de Camillo Orsini y establecióse en Venecia. En 1534 solicitó la so realmisión na orde, que-y foi concedida, y coló a un monesteriu sicilianu. Volvió al continente en 1543, añu en que se retiró a Santa Croce de Campesio, l'actual fracción Campese del conceyu de Bassano del Grappa, onde morrió'l 9 d'avientu de 1544. La so tumba sigue inda en Campese.
Obra
editarFolengo cultivó asiduamente el xéneru macarrónico-goliárdico, que tenía na dómina una llarga historia na cultura véneta, rescatando pa él el so calter d'exerciciu parodístico y alzándolo a preséu estilísticu-lliterariu verdaderu y propiu. El so llinguaxe ye bien personal, y entemez formes del llatín clásicu y léxicu dialeutal pa ufiertar una semeya absolutamente anticonvencional de la realidá social del so tiempu.
La so obra ye bien varia y arrexuntar en 25 llibros del Opus maccaronicum o Maccheronee, recoyíu en cuatro redacciones bien diverses (1517; 1521; 1539–1540; 1552, póstuma). La versión de 1517 tenía diecisiete llibros; foi reimpresa en 1521 con ocho llibros más. Nél atopa'l Baldus, el so poema más célebre, onde satiriza les noveles de caballeríes y los poemes heroicos de Luigi Pulci y de Mateo María Boyardo. Na segunda edición l'autor demuestra lleer tamién el Orlando Furioso de Ludovico Ariosto. Sicasí, el poema non solo ye una parodia de los llibros de caballeríes italianos, sinón tamién de la epopeya clásica de Virxiliu, y, na so última parte, de la Commedia divina de Dante Alighieri. Ta escritu n'hexámetros y cunta les aventures de Baldo, descendiente de Rinaldo; exerció una gran influencia na obra de François Rabelais; ye anticlerical a cachos y raspia dacuando lo sacrílego. Al pie de esta obra figura Zanitonella, narración del amor ensin corresponder de Zani por Tonella qu'asonsaña los poemes pastoriles virgilianos y la teoría del amor de Francesco Petrarca; el heroicómico Moscheide o Moschaea, que narra la guerra ente mosques y formigues y foi asonsañáu por José de Villaviciosa y la so Mosqueida n'español; y un grupu d'epigrames, obres toes publicaes en distintes redacciones sol pseudónimu de Merlinus Cocaius. Amosó les posibilidaes artístiques del llatín macarrónico, el llinguaxe inventáu a fines del Quattrocento polos humanistes de la corte paduana, entemeciendo'l llatín y los dialeutos italianos.
La so competencia como humanista ye visible na so coleición de poemes llatinos Varium poëma y nel pequeñu poema Janus, onde espresa'l so arrepentimientu por escribir la so obra risible anterior. La so participación nel alderique relixosu foi escasa; daqué hai nel poema Orlandino (1526), onde narra la nacencia y mocedá del héroe épicu Roldán; nel autobiográficu Chaos del Triperuno (1527), nos poemes sacros Umanità del Figliuolo di Dio y Palermitana y na recueya de dieciocho vides de mártires que suponen los hexámetros de la Hagiomachia.
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Archivio Storico Ricordi. Data de consulta: 3 avientu 2020. Identificador del Archivio Storico Ricordi: 12879.
- ↑ Afirmao en: BeWeb. Identificador BeWeb de persona: 569. Data de consulta: 13 febreru 2021.
- ↑ Afirmao en: Archivio Storico Ricordi. Identificador del Archivio Storico Ricordi: 12879.
- ↑ Identificador CONOR.SI: 83615587. Afirmao en: CONOR.SI.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
Enllaces esternos
editar- www.teofilofolengo.it Archiváu 2007-09-29 en Wayback Machine — Asociación d'Amigos de Merlin Cocai (n'italianu)
- Catálogu en llinia de la Biblioteca Teofilo Folengo del Centru di Documentazione Folenghiana de Campese (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). (n'italianu)
Datos: Q32833
Multimedia: Teofilo Folengo
