Dante Alighieri
Dante Alighieri, conocíu tradicionalmente como Dante (circa 1265, Florencia – 14 de setiembre de 1321, Ravenna) ta consideráu como'l más grande poeta italianu del Renacimientu.
Biografía
editarLa fecha del nacimientu de Dante ye desconocía, magar que sabemos, polos sos escritos, que nació baxo'l signu de xéminis, ente'l 18 de mayu y 17 de xunu de 1265. Tamién sabemos que la so familia yera una gran familia de la burguesía güelfa florentina, y el so verdaderu nome yera Alaghieri. El so padre yera Alighiero di Bellincione, un güelfu blancu, y la so madre Bella degli Abati; Bella ye un diminutivu de Gabriella. Ella morrió cuando Dante nun tenía más de cinco o seis años. Alighiero convive pocu tiempu dempués con Lapa di Chiarissimo Cialuffi (magar que nun ye seguru qu'ellos tuvieren casaos) y tevo con ella dos fíos, l'hermanu de Dante, Francesco y la so hermana, Tana (Gaetana).
Cuando Dante tevo doce años, en 1277, la so boda foi negociada con Gemma, fía de Manetto Donati. Les bodes negociaes a edaes tan precoces yeren entós frecuentes y constituíen una ceremonia importante, qu'esixía actos oficiales roblaos denlantre notariu.
Dante tevo numberosos fíos con Gemma. Como ye frecuente ente les celebridaes munchos de los sos fíos podríen ser fíos naturales de Dante, y ye probable que Jacopo, Pietro y Antonia fueren solo los sos fíos llexítimos. Antonia toma los hábitos baxo'l nome de Sor Beatriz. Otru home, Giovanni, reclama la so paternidá y lu acompaña nel exiliu, pero nun hai denguna preba de que les sos pretensiones tean xustificaes.
Poques coses son conocíes de la etapa escolar de Dante, créese qu'estudiaba en casa. Ye cuasi seguru qu'estudió la poesía toscana, nun momentu nel que la escuela poética siciliana, un grupu cultural orixinariu de Sicilia, entamó a ser conocíu en Toscana. El so interés lu llevaría a descubrir a los poetes provenzales y la cultura llatina.
Evidente ye la so devoción por Virxiliu (Tu se' lo mio maestro e 'l mio autore; tu se' solo colui da cu' io tolsi lo bello stilo che m'ha fatto onore., escribirá na Divina Comedia, Infiernu, Cantu I).
Ye necesario reseñar que na Edá Media les ruines del Imperiu romanu dixébrense definitivamente dexando una docena de pequeños estaos, de tal manera que Sicilia quedaba tan alloñada (cultural y políticamente) de la Toscana como lo taba de la Provenza: les rexones nun compartíen nin la mesma llingua nin la mesma cultura.
Podemos suponer que Dante yera pal so tiempu un intelectual en sintonía cola so dómina, refináu y colos centros d'interés, podríamos dicir que internacionalizaos.
A los 18 años, alcuéntrase con Guido Cavalcanti, Lapo Gianni, Cino da Pistoia y darréu con Brunetto Latini; xuntos conviértense nos cabezaleros del Do''lce stil novo''. Brunetto apaez na Divina Comedia n'homenaxe a tolo que-y enseñara a Dante.
Tamién con 18 años atopa a Beatrice Portinari, la fía de Folco Portinari. Paez que Dante veíala a vegades na cai, sicasí enxamás-y llegó a dicir ren.
Ye difícil pescanciar de que taba fechu esi amor, pero foi bien importante pa la cultura italiana: ye nel nome d'esti amor nel que Dante da a la imprenta el so Dolce stil novo; que llevará a los poetas y escritores a descubrir los temas del amor d'una manera enfática ensin precedentes.
L'amor por Beatriz (como notru estilu'l de Francesco Petrarca pola so Laura) será un motor pa la poesía y pa vivir la so pasión política.
El partíu güelfu
editarNos disturbios que se vivieron naquelles dómines n'Italia, Dante foi un güelfu ardiente: señalándose en delles aiciones militares d'Arezzo, de Boloña y de Pisa, contribuyendo muncho pol so valor, en calidá de “feritore” d'a caballo, na victoria de Campaldino (1289), ganada sobro los Xibelinos d'Arezzo, asina como la toma de Caprona, ganada a los pisanos (1290).
Florencia
editarDesendolcó con ésitu un buen númberu de misiones polítiques, y foi nomáu en 1300 como unu de los priores o maxistraos supremos de Florencia. Pero la división surdió ente los Güelfos, que dominaben en Florencia, y la villa foi repartida ente dos nueves faiciones, los Negros, que queríen abrir les sos puertes a Charles de Valois, y los Blancos, que lu refugaben. Dante, que tomara partíu polos Blancos, tevo qu'exiliase de la so patria en 1302.
L'exiliu
editarCaleyará dempués de ciudá en ciudá, lluchando contra la miseria; residió en Verona, Padua, Rimini, Lucca, pasó dél tiempu en París, ú frecuenta la universidá, y finalmente asítiase en Rávena, ciudá na que foi güéspede de Guido Novello de Polenta, y ú morrerá en 1321, dempués de facer inútiles esfuercios por reentrar na so patria.
El retratu que de Dante fizo Rafael foi escoyíu polos italianos pa figurar na cara nacional de les monedes de dos euros.
La Divina Comedia
editarLa so obra más conocida ye La Divina Comedia, considerada la cume de la lliteratura medieval europea y la base del italianu escritu modernu. Describe el maraviosu viaxe del poeta tres del infiernu'l purgatoriu y el paraísu a la gueta de la so amada Beatriz.
Otres obres destacaes
editar
- De Vulgari Eloquentia ("Sobre la llingua vulgar")
- La Vita Nuova ("Vida nueva")
- Le Rime ("Les rimes"), nomada tamién el Canzionere ("Cancioneru")
- Il Convivio ("El convidáu")
- Monarchia ("Monarquía")
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 Afirmao en: Diccionario biográfico de los italianos. Dizionario biografico degli italiani: dante-alighieri. Data de consulta: 6 xunetu 2020. Llingua de la obra o nome: italianu. Data d'espublización: 1960.
- ↑ Afirmao en: Treccani's Enciclopedia on line. Llingua de la obra o nome: italianu. Autor: Instituto de la Enciclopedia Italiana.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Dalibor Brozović (1999). «enciclopedia croata» (croata). Miroslav Krleža Lexicographical Institute. Consultáu'l 5 abril 2024.
- ↑ URL de la referencia: https://www.plough.com/en/topics/life/grieving/ploughcast-27-the-music-of-the-spheres.
- ↑ Afirmao en: catálogu de la Biblioteca Nacional Checa. Identificador NKCR AUT: jn19990001625. Data de consulta: 1r marzu 2022.
- ↑ Afirmao en: Mirabile: Digital Archives for Medieval Culture. Llingua de la obra o nome: italianu. Editorial: SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
- ↑ Afirmao en: Catholic Encyclopedia. Identificador Catholic Encyclopedia: 04628a. Data de consulta: 13 agostu 2023. Cita: His theological position as an orthodox Catholic has been amply and repeatedly vindicated, recently and most notably by Dr. Moore, who declares that "there is no trace in his writings of doubt or dissatisfaction respecting any part of the teaching of the Church in matters of doctrine authoritatively laid down".. Llingua de la obra o nome: inglés. Data d'espublización: 1995.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Dante Alighieri.
Datos: Q1067- Multimedia: Dante Alighieri
Cites famoses: Dante Alighieri
Testos: Autor:Dante Alighieri
