Torpedu

Un torpedu modernu ye un proyeutil autopropulsáu que se mueve per debaxo de l'agua tando diseñáu pa españar en proximidá o en contautu con un oxetivu.

Torpedu
clase funcional de armas (es)
arma a distancia (es) , arma subacuática (es) y arma explosiva (es)

Primeros torpedos

Nel sieglu XIX, denominábase torpedu a cualquier artefautu esplosivu marín, destináu a fundir un barcu; yeren cargues esplosives estátiques. Anguaño, éstes son les mines marines y fueron bien utilizaes a partir de la Guerra de Secesión. L'aplicación de torpedos incentivó'l desenvolvimientu d'un nuevu tipu d'embarcación llixera pal so usu, siendo conocida como llanches torpederas.

Torpedu de piértiga

Artículu principal: Torpedu de piértiga

Llancha torpedera. Puede apreciase la piértiga, cola carga esplosiva nel so estremu.

Tamién llamáu torpedu spar o torpedu de botalón, yera un torpedu utilizáu n'embarcaciones de guerra, principalmente llanches o botes como'l Cástor y el Pólux de l'Armada Española, anque tamién s'instaló en dellos buques, como nos monitores Clase Casco.

Consistía nuna piértiga o botalón llargu asitiáu na proa de la embarcación, teniendo una carga esplosiva (torpedu) nel estremu. El so usu consistía en cutir el buque enemigu cola piértiga y españábase el torpedu por aciu eletricidá, fueu o una espoleta d'impautu. El primer usu esitosu del torpedu de piértiga foi'l fundimientu del blindáu CSS Albemarle mientres la Guerra de Secesión.

El peligru consistía en que la esplosión podía ser tan fuerte qu'inclusive podía fundir la mesma embarcación portadora del torpedu.

Tuvo bien poca aplicación práutica, porque pa fundir los buques enemigos teníense qu'averar enforma a estos y al ser descubiertos, el buque enemigu podría fuxir o evitalo. Una aplicación esitosa foi'l fundimientu del monitor turcu Seyfi mientres la Guerra Ruso-Turca (1877-1878). Esti buque pocu maniobrable y lentu, nun pudo evitar l'ataque conxuntu de les llanches torpederas ruses.

El sistema más popular foi'l torpedu d'encendíu llétricu McEvoy.

Torpedu Harvey

Yeren conocíos tamién como torpedos d'arrastre o remolque. El primer país que lo adoptó foi Rusia en 1869 y depués Inglaterra al añu siguiente. Na década de 1870, surdió nel Reinu Xuníu una clase de llanches torpederas que llevaben una carga esplosiva a remolque, siendo la más conocida'l sistema Harvey. Les llanches teníen un llargu cable qu'arremolcaba'l torpedu, y construyíu de tal manera pa esviase, divergir del aldu de la llancha que la arremolcaba al averase al navío enemigu, la llancha torpedera viraba, alloñar, dexando asina que'l torpedu arremolcáu en forma asimétrica con respectu al cursu siguíu pola llancha, y con un cable de remolque un tanto llargu, estrellar contra'l buque blancu. Nunca tuvo aplicación esitosa.

A partir de xineru de 1880 empezó a ser retiráu de les embarcaciones de guerra britániques.

Toos estos tipos de torpedos cayeron en desusu cuando s'emplegaron masivamente los torpedos móviles.

Torpedos móviles

Los torpedos tal como los conocemos agora, yeren llamaos torpedos móviles o fish, pola so apariencia de pexe, na década de 1860. Nesa dómina desenvolviéronse los siguientes:

Torpedu Brennan

Foi inventáu por Brennan, un científicu de Melbourne.

Tenía una llongura de 6 metros y un diámetru de mediu metro. Dirixir dende la embarcación d'onde se llanzara gracies a un cable. Tenía un algame de 1800 metros. La so patente foi mercada por Reinu Xuníu en 1882, porque yera una versión británica del Torpedu Lay utilizáu por Estaos Xuníos, pero nunca tuvo aplicación práutica pol so difícil control de direición na agua.

Torpedu Howell

Diseñáu pol contralmirante J. A. Howell, el so desenvolvimientu empezó en 1870 y foi completáu en 1889. Foi'l primer torpedu móvil esitosu d'Estaos Xuníos, pos tenía un pendilexu qu'emponía'l cursu del torpedu por que tuviera bona direición na superficie.

Foi refugáu cuando Estaos Xuníos adoptó'l Torpedu Whitehead en 1898.

Torpedu Lay

Torpedu empobináu Lay.

Inventáu pol norteamericanu John Louis Lay, creador de dellos torpedos na Guerra de Secesión, unu de los cualos fundió'l blindáu CSS Albermale.

Tenía una llongura de 7.6 metros y un diámetru de 600 milímetros. Yera propulsado por dióxidu de carbonu presurizáu y empobináu por dos cables llétricos dende la embarcación o estación dende onde se llanzaba. Foi adoptáu pola marina d'Estaos Xuníos, renuente a utilizar los torpedos Whitehead, en 1872.

En 1880, salió'l llamáu torpedu Lay Haight, una versión ameyorada del anterior, con un algame de 2300 metros, nel que, p'amontar la so velocidá, utilizóse un amiestu d'ácidu carbónico y calciu.

Nunca tuvo aplicación esitosa y foi solo utilizáu per Estaos Xuníos y por Perú mientres la Guerra del Pacíficu.

Torpedu Schwartzkopff

En 1873, la firma de L. Schwartzkopff, dempués conocida como Berliner Maschineubau A. G., empezó la fabricación de torpedos basaos nel diseñu del Torpedu Whitehead. Les sos carauterístiques fueron:

• Llargu, 4'5 m; diámetru, 35 cm; velocidá, 43-45 km/h pa 200 m, 40-42 km/h pa 400 m; pesu, 280 Kg; presión d'aire, 10'3 MPa; carga esplosiva, 20 Kg.

Schwartzkopff foi autorizada a vender a países aprobaos per Alemaña: Rusia, Xapón y España. La so ventaya sobre los Torpedos Whitehead foi la resistencia al escomiu, pos taben fechos de latón.

La so primer aplicación esitosa foi cuando dos lancha fundieron l'acorazáu rebelde brasilanu Javary en 1893 mientres el bombardéu de Rio de Janeiro.

Torpedu Whitehead

El torpedu Whitehead ye l'antecesor de los torpedos que conocemos anguaño.

Marinos arxentinos con un torpedu "Whitehead" a fines del Sieglu XIX.

A mediaos del sieglu XIX, un oficial austriacu concibió la idea d'emplegar una llancha, cargada con esplosivos impulsaos por vapor o presión d'aire y empobinaos por cables contra buques enemigos. Dempués de finar y antes de faese pública la so invención, l'anónimu trabayu llegó a manes del capitán Giovanni Luppis de l'Armada Austrohungara. Luppis diseñara una llancha conducida mecánicamente y empobinada por cables. En 1864, Luppis encargó-y el trabayu a Robert Whitehead, un inxenieru inglés qu'entós daquella yera xerente del Stabilimento Téunicu Fiumano, una fábrica en Fiume, Imperiu austrohúngaru (güei Rijeka, Croacia). Whitehead quedó impresionáu pol potencial de tal arma y determinóse a diseñar y construyir un torpedu, capaz de percorrer una razonable distancia debaxo de l'agua.

N'ochobre de 1866 tuvo llistu'l primer modelu, que la so patente pa construcción foi vendida a Austria en 1867. Esti modelu, realizáu n'aceru, tenía una velocidá de 11 a 22 km/h pa una distancia de 183 m, impulsáu per aire comprimío a una presión de 2400 KPa. Paralelamente, l'inventor rusu I. F. Aleksandrovskiy diseñara tamién un torpedu móvil impulsáu per aire, pero Rusia prefirió'l modelu Whitehead.

Whitehead siguió desenvolviendo'l so inventu y ufiertó dos modelos más en 1868:

• Llargu, 11 pies 7 pulgaes; diámetru, 14 pulgaes; pesu, 346 llibres; carga esplosiva, 40 llibres.
• Llargu, 14 pies; diámetru, 16 pulgaes; pesu, 650 llibres; carga esplosiva, 60 llibres.

En dambos, la velocidá yera de 8-10 nuedos y algame de 200 yardes. El preciu yera de 150 llibres esterlines pal pequeñu y de 250 llibres esterlines pal modelu grande.

Pa 1877, Whitehead desenvolviera modelos con velocidaes de 18 nuedos p'algame de 830 yardes y de 22 nuedos pa un algame de 200 yardes, con una presión d'aire de 1100 psi.

El Reinu Xuníu mercó torpedos Whitehead en 1870 y al añu siguiente mercó los derechos de fabricación. Francia, Alemaña, Italia y Rusia fueron los siguientes países que mercaron estos torpedos, siendo Chile en 1877 y Arxentina en 1878, los primeres en mercalo n'América. Whitehead ufiertó al gobiernu d'Estaos Xuníos la venta de la so patente en 1869 por 75 000 dólares y depués en 1873 por 40 000 dólares, refugándoles en dambes ocasiones porque se confiaba más nos torpedos que desenvolvía dientro del país, anque en 1892 llegar a un alcuerdu pa fabricar cien torpedos Whitehead Mk 1 a un preciu de 2000 dólares cada unu.

Whitehead confesó vender 1500 torpedos pa 1880 a los siguientes países: Reinu Xuníu, 254; Rusia, 250; Francia, 218; Alemaña, 203; Austria, 100; Dinamarca, 83; Grecia, 70; Italia, 70; Portugal, 50; Arxentina, 40; Bélxica, 40; Chile, 26; Noruega, 26 y Suecia, 26.

El primer usu d'esti torpedu foi en 1877 mientres el Combate de Pacocha. Esi mesmu añu, mientres la Guerra Ruso-Turca, dos lancha torpediaron al vapor turcu Intibakh, pero'l primer ataque realizáu con ésitu a una unidá de guerra foi mientres la Guerra Civil Chilena de 1891, cuando foi fundida en Caldera la fragata blindada Blanco Encalada de forzar congresistes, per parte del cazatorpedero Almirante Lynch que taba del bandu balmacedista.

Torpedu Tipu 93

Los torpedos más letales de la Segunda Guerra Mundial yeren los Tipu 93 xaponeses, con un diámetru de 610 milímetros, capaces de partir en dos un destructor de la dómina. Resultó ser unu de los más efeutivos mientres la guerra tenía una carga de 450 kg de TNT y un algame d'unos 32 km amás foi'l más rápidu de toos podía llegar a 65 nuedos a 2,5 metros de fondura.

Al utilizar osíxenu puru en llugar d'aire comprimío, estremar por nun dexar un rastru de burbuyes de gases ensin quemar, principalmente nitróxenu, na so trayeutoria.

Torpedos actuales

Un torpedu actual, como'l Mark-48, contién l'equivalente a 550 kg de TNT. Esti esplosivu ve maximizado el so efeutu cuando l'artefautu españa so la quilla del oxetivu, en llugar de cutilo lateralmente. Cuando la detonación asocede so la quilla, la onda de presión resultante alza al navío, y puede romper el so quilla nel procesu. Cuando'l navío baxa nuevamente, recibe nuevos efeutos destructivos cuando la esplosión en sí mesma traviesa l'área primeramente estropiada. L'efeutu destructor combináu suel partir pola metá oxetivos pequeños, y estropiar severamente navíos de más desplazamientu. Como exemplu, el destructor Torrens de la imaxe movía 2700 t.

Ver tamién

• Tubu lanzatorpedos

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Torpedu.
• Etimología de la pallabra torpedu

• Datos: Q165363
• Multimedia: Torpedoes