Wikipedia

Era hispánica

(Redirixío dende Yera Hispánica)

La Era hispánica (en llatín: Æra Hispanica), tamién nomada delles veces Era de César, Era de Augustu o Era gótica, foi un sistema de numberación pa los años usáu davezu nos reinos de la Península Ibérica dende'l sieglu V hasta'l XV, cuando foi abandonáu en favor del calendariu Anno Domini (AD)[1]. La fecha d'aniciu d'esta era hispánica foi 'l 1 de xineru del añu 38 e.C. Pa convertir la fecha Anno Domini a la correspondiente na era hispánica hai qu'añader 38 al añu Anno Domini; asina, por exemplu, la Era 941 sería equivalente al añu AD 903. Les feches espresaes en era hispánica nómense siempres, cuando nun va escrita en númberales romanos sinón en lletra, cola pallabra era siguida d'un númberu ordinal de xéneru femenín. Esto diferenciala del sistema AD, qu'usa'l sustantivu masculín anno (añu). Asina, era millesima octava versus anno millesimo octavo.[1].

Era hispánica
calendariu
era (es) Traducir
Cambiar los datos en Wikidata
Capitulaciones del matrimoniu de Petronila d'Aragón con Ramón Berenguer IV de Barcelona, anno incarnationis Dominice CXXXVII post millesimum, era millesima centesima LXXV ("año de la encarnación del Señor 1137, era 1175").

Les razones que ficieron que la fecha escoyida pa entamar la era fora'l añu 38 e.C. nun se conocen. Dellos autores suxirieron que puede ser el resultáu de la tresllación d'un calendariu pascual qu'entamaba nesa fecha en cuenta d'entamar na fecha aceptada como la de la encarnación de Cristu, que ye la qu'usa'l calendariu Anno Domini. Isidoru de Sevilla incluyó, nes sos Etimoloxíes (sieglu VII), incluyó una esplicación del significáu del términu llatín aera, que define como'l plural d'aes (as, moneda de cobre, bronce o latón). "Una era", escribe Isidoru, "acordies cola secuencia de los años, foi instituyida por César Augustu cuando impunxo por primer vegada una llei impositiva xeneral. Llamóse-y aera porque'l mundu enteru comprometiose a dá-y cobre al estáu"[2]. En realidá, el significáu de "periodu de tiempu" pal términu aera parez derivase del usu de contadores de bronce pa facer cálculos.[2]

La Era hispánica foi adoptada como cronoloxía oficial del reinu visigodu de Toledo nel conceyu de Tarragona (516) o demientres el reináu d'Atanaxildu (555-567), y usóse hasta final de la Edá Media. El so primer usu rexistráu dase nel Chronicon d'Hidaciu, del añu 468, y ye usada nos documentos del reinu visigodu, como la Historia Gothorum de Isidoru de Sevilla, qu'incluyía toa la península y la Septimania (sur de l'actual Francia) y nos de cuasi tolos reinos cristianos que lu asocedieron na Península Ibérica. Amás de nella y nes islles Baleares, la Era hispánica usóse tamién n'África del Norte[3]. Nel reinu d'al-Andalus la Era hispánica nomábase taʾrīkh al-ṣufr[4]. El términu foi traducíu por Ignác Goldhizer como "Era europea", a partir del significáu de los términos taʾrīkh (fecha, era, anales) y aṣfar (mariellu, pálidu, colloráu), una pallabra que s'aplicara primero a los griegos, dempués a los romanos y mas sero, na Edá Media, a los europeos en xeneral, que yeren "los fíos del home mariellu" (Banuʾl-Aṣfar)[4][5]. Una esplicación alternativa ye la de Giorgio Levi Della Vida, qu'interpreta'l significáu del términu como "Era del bronce", faciendo coincidir el significáu del términu árabe ṣufr col del llatín aera. Esta interpetación sofítase nuna lleenda recoyida nel sieglu XII na Cronica Gothorum Pseudoisidoriana y incluyida na torna al árabe de la obra d'Orosiu Historiae adversus paganos. Acordies cola lleenda Augustu, nel añu 38 e.C., impunxo un impuestu, qu'había que pagar en bronce o cobre, en tol imperiu. El metal recaudáu foi fundíu pa facer planches de metal coles que recubrió les orielles del ríu Tíber[2].

El usu oficial de la era abandonose en distintos momentos de la Edá Media[1] nos estremaos reinos medievales hispánicos: asina, Cataluña abandonola, al tiempu qu'abolió tamién l'usu del añu de reináu del rei francés correspondiente, en 1180; Aragón en 1349-1350, Valencia en 1358 y Castiella en 1382-1383; y namái siguió n'usu hasta'l sieglu XV en Portugal, que l'abandonó en 1420-1422, y Navarra, que ficiéralo nos primeros años d'elli[1][6][3]. L'entamu oficial del añu, na Era hispánica, yera'l 1 de xineru, y esto camudose pol 25 d'avientu, fecha d'aniciu del añu nel calendariu Anno Domini. La Ilesia, pela so banda, siguió usando'l 11 de xineru como día d'aniciu del añu[6].

Referencies

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Cheney y Jones, 2000, p. 2.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Levi Della Vida, 1943.
  3. ↑ 3,0 3,1 Merzbach, 1983, p. 18.
  4. ↑ 4,0 4,1 de Blois, 2000.
  5. ↑ Goldhizer, 1960.
  6. ↑ 6,0 6,1 Roth, 2003.

Bibliografía

editar
  • Cheney, Carl D;, Jones, Michael; A Handbook of Dates: For Students of British History. Cambridge University Press, 2000.
  • de Blois, F.C., "Taʾrīkh: I. Dates and eras in the Islamic world, 1. In the sense of "date, dating", etc.", en Bearman, P.J., Bianquis, Th., Bosworth C.E., van Donzel, E. y Heinrichs W.P. (ed.)., The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume X: T-U, páxs. 257-264. Leiden, E.J. Brill, 2000.
  • Goldhizer, Ignác, "Asfar", en Gibb H.A.R., Kramers, J.H., Lévi-Provençal, E., Schacht, J., Lewis, B. y Pellat Ch. (ed.), The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A-B, páxs. 687-8. Leiden, E.J. Brill, 1960.
  • Levi Della Vida, Giorgio, "The 'Bronze Era' in Moslem Spain". Journal of the American Oriental Society, 1943:63(3);183-191. doi:10.2307/593870
  • Merzbach, Uta C, "Calendars and Reckoning of Time", en Strayer, Joseph R., Dictionary of the Middle Ages, vol. 3, páxs. 17-30. Charles Scribner's Sons, 1983.
  • Roth, Norman, "Calendar", en Gerli, E. Michael, Medieval Iberia: An Encyclopedia, p. 190. Routledge, 2003. ISBN 978-0-41-93918-8
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Era_hispánica&oldid=4180122»