Ziordia
Ziordia (en castellanu Ciordia) ye un conceyu de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na merindad de Pamplona, nel valle de la Burunda, la contorna de Sakana (la Barranca, en castellán) y a 55 km de la capital de la comunidá, Pamplona. La so población ye de 352 habitantes (2023)[2][3].
Ziordia | |||
---|---|---|---|
| |||
Alministración | |||
País | España | ||
Comunidá foral | Navarra | ||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Alcalde de Ziordia (es) | Jesús María Arrese Galbete | ||
Nome oficial | Ziordia (eu)[1] | ||
Nome llocal | Zihaurdia, Eznate (eu)[1] | ||
Códigu postal |
31809 | ||
Xeografía | |||
Coordenaes | 42°52′14″N 2°13′37″W / 42.8706°N 2.227°O | ||
Superficie | 14.22 km² | ||
Altitú | 553 m | ||
Llenda con | Asparrena y Olazti | ||
Demografía | |||
Población |
352 hab. (2023) - 182 homes (2019) - 166 muyeres (2019) | ||
Porcentaxe | 0.05% de Navarra | ||
Densidá | 24,75 hab/km² | ||
Toponimia
editarEl nome del pueblu créese que deriva de la pallabra en llingua vasca zihaurri (dialectalmente zior), que ye'l nome d'una planta qu'abondaba na zona y qu'en castellán se denomina sabugu menor o yezgo (Sambucus ebulus); del sufixu abundancial -di, que suel acompañar a nomes de plantes y del artículu -a; por tantu tendría'l significáu de El Yezgal. Esta etimoloxía ye sía que non discutible, anque si paez que'l nome del pueblu provién del euskera. Se cre que foi puestu por mendoza.
El nome de pueblu suelse pronunciar tamién zigordi y ziyordi.
Tradicionalmente el nome del pueblu escribióse Ciordia, hasta que nes últimes décades del sieglu XX xeneralizó la forma Ziordia, que ye una adautación del mesmu a la moderna ortografía de la llingua vasca y a la so pronunciación en dichu idioma.
Xeografía
editarSituación
editarPertenez a la contorna de La Fuécara, que'l so tramu occidental ye denomináu como La Burunda, al cual pertenez el conceyu, que s'asitia en posición fronteriza col conceyu alavés d'Aspárrena. Llenda al norte con Idiazábal, Segura y Cegama (en Guipúzcoa), Ilarduya (en Álava) y Alsasua (en Navarra), al oeste con Eguino y Andóin (Asparrena), al sur cola Sierra d'Urbasa, y al este con Olazagutía.
Relieve ya hidroloxía
editarLa llocalidá tópase asitiáu na marxe esquierda del ríu Araquil, delimitado al norte y al sur pelos montes d'Alzania y la Sierra d'Urbasa.
La fastera montascosa del sur correspondiente a la sierra d'Urbasa ye conocida como La Barga ente los habitantes. La fastera norte sicasí ye denomada La Peña.
Distancies
editar- Madrid: 399 km
- Bilbao: 103 km
- San Sebastián: 75 km
- Pamplona: 55 km
- Vitoria: 39 km
- Iturmendi: 11 km
- Alsasua: 5 km
- Echarri-Aranaz: 15 km
- Olazagutía: 2 km
- Salvatierra: 19 km
- Irurzun: 35 km
- Idiazabal: 22 km
- Tolosa: 45 km
- Isaba: 152 km
- Biarriz: 118 km
- Zarautz: 78 km
- Lecumberri: 47 km
Historia
editarEn 1462 Xuan II donó al señor de Ziordia, Lanzarot, toles rentes, derechos y emoluciones del peaxe que'l rei tenía nel valle de la Burunda, que xubía a 54 llibres, xunto cola pecha denomada gaillurllidua.[4]
Escontra los años 1575 – 1576, la villa viose envolubrada en sonaos procesos de bruxería.
Demografía
editar1897 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2017 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
467 | 465 | 483 | 531 | 547 | 521 | 540 | 517 | 476 | 408 | 388 | 381 | 357 |
Economía
editarLa industria moderno qu'empezó a desenvolvese a lo llargo de los años 60, la proximidá de nucleos industriales como Alsasua y Olazagutía, según el pasu cercanu de la carretera nacional a Vitoria favoreció'l desenvolvimientu del conceyu.
Alministración
editarPertenez a la Merindad de Pamplona y a la Mancomunidá de la Sakana.
Partíu políticu | 2015[5] | 2011[6] | 2007[7] | 2003[8] | 1999[9] | 1995[10] | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | |
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) | 53,16 | 4 | 45,74 | 3 | - | - | - | - | - | - | - | - |
Nafarroa Bai / Geroa Bai (Na-Bai/Gbai) | 44,98 | 3 | 51,77 | 4 | 94,12 | 7 | - | - | - | - | - | - |
Euskal Herritarrok (EA) | - | - | - | - | - | - | - | - | 63,64 | 7 | - | - |
Herri Batasuna (HB) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 56,25 | 7 |
Monumentos
editarMonumentos relixosos
editarIlesia de l'Asunción, edificiu realizáu en piedra (S.XVI-XVIII). Ermita de La nuesa Señora del Milagru, asitiada nel centru de la población.
Monumentos civiles
editarTúmulu prehistóricu d'Apoeta a 3 km al norte del pueblu.
Gastronomía
editarDos famosos cocineros de la llocalidá son Benjamín Urdiain y Javier Arbizu. El pueblu tien tradición de bonos cocineros.
Deportes
editarDispón de frontón, piscina municipal y ximnasiu.
Fiestes
editarLes fiestes patronales celébrense'l 8 de setiembre. Duren aproximao cinco díes, y celébrense n'honor a la Virxe del Coru. Nelles acaldía tien un protagonista, como los xubilaos o los neños, y cunten con munches actividaes lúdiques. Ente elles cabo destacar la repartida de vinu y quesu gratuito que se suel faer acaldía ente los asistentes a les fiestes.
Ociu
editarCunta con 2 parques infantiles y una pista de baloncestu.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Euskaltzaindia.
- ↑ Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
- ↑ oficina de rexistru
- ↑ Otazu Ripa, Jesús Lorenzo (1990). Navarra Temes de cultura Popular nº302 - Heráldica municipal de la Merindad de Pamplona I. Gobiernu de Navarra. ISBN 84-235-0130-2.
- ↑ ara.cat (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Ziordia 2015». Consultáu'l 10 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Ziordia 2011». Consultáu'l 10 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Ziordia 2007». Consultáu'l 10 d'agostu de 2015.
- ↑ El País (ed.): «Anulaes eleiciones en Ziordia». Consultáu'l 10 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Ziordia 1999». Consultáu'l 10 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Ziordia 1995». Consultáu'l 10 d'agostu de 2015.
Enllaces esternos
editar