Adrienne Monnier
Adrienne Monnier (26 d'abril de 1892, París – 19 de xunu de 1955, París) foi una llibrera, editora, poeta y cronista francesa, influyente pol texíu de rellaciones sociales que creó gracies a la so llibrería La Maison des Amis des Livres.
Adrienne Monnier | |
|---|---|
 | |
| Vida | |
| Nacimientu | París, 26 d'abril de 1892[1] |
| Nacionalidá |
 Francia |
| Llingua materna | francés |
| Muerte | París, 19 de xunu de 1955[1] (63 años) |
| Sepultura | Montlognon |
| Causa de la muerte |
intoxicación (es)  |
| Familia | |
| Pareyes | Sylvia Beach |
| Hermanos/es | Marie Monnier |
| Estudios | |
| Llingües falaes | francés[2] |
| Oficiu | poeta, editora, empresaria, escritora, llibrera, traductora |
 | |
Biografía
editarAdrienne Monnier nació en París, en 1892. Yera fía d'un trabayador de correos al que'l so llabor faía-y viaxar enforma. Nes ausencies paternes, la madre llevaba a la pequeña y a la so hermana menor, Rinette, al teatru. Ella mesma esplicaba nes sos memories: Debussy y Maeterlinck convertir nos mios dioses.[3]Esta influyencia enllargar a lo llargo de la so vida pos el teatru siempres foi'l so pasatiempu predilectu.
En rematando los sos estudios básicos en 1909, a la edá de dieciocho, colar a Inglaterra a trabayar como aupair con tal d'aprender inglés. Del so aterrizaxe nel Reinu Xuníu cuenta:
Llegué a Inglaterra col ferry de Dieppe-New Haven. Amorié. Yá nel tren que me llevaba a Londres esperimenté la mio primer gayola al ver cottages y, cuantimás, el color d'aquella yerba verde estena, un verde azuláu que me paeció sobrenatural.[4]
Mientres tres meses agospiar con una familia na capital, en Londres. Los seis siguientes pasar nuna escuela de Eastbourne. Dempués del so regresu a París empezó a formase como secretaria lliteraria.
A los venti años entró a trabayar na editorial l'Université des Annales como secretaria de Cousine Yvonne –seudónimu qu'usaba Yvonne Sarcey–, onde taría trés años. Mientres trabaya ellí, visitaba en numberoses ocasiones a Marguerite Vallette-Eymery, conocida como Rachilde, editora del Mercure de France, ufiertándose para cualquier trabayu que pudiera dalu, ensin fortuna.
A empiezos de 1914, tres cuasi perder la vida na catástrofe ferroviaria de Melun, el so padre quedó coxu ya inválidu. Recibió una indemnización qu'apurrió na so totalidá a la so fía Adrienne por que pueda faer realidá'l so suañu más preciáu: fundar una llibrería na Rive Gauche. Mientres la guerra mercó un local na so zona favorita de París. Taben nun momentu nel qu'había munchos llocales disponibles y nel que los precios yeren algamadizos debíu al conflictu que se taba produciendo. Amás, la competencia nun suponía un problema pa la nueva llibrería yá que la mayor parte de los llibreros atopábense lluchando nel frente.
El 15 de payares de 1915, nel númberu 7 de la rue de l'Odéon, abrió les sos puertes La Maison des Amis des Livres. Permaneció 36 años abierta, hasta l'añu 1951, añu nel qu'Adrienne Monnier viose forzada a xubilase por cuenta de un reumatismu infeiciosu. Tres un llargu tiempu conviviendo col síndrome de Ménière, punxo fin a la so vida'l 19 de xunu de 1955. Ente los sos papeles personales atopóse una nota tremendamente significativa:
Pongo fin a los mios díes al nun poder soportar más los ruios que me martirizan dende va ocho meses, por non falar de los sufrimientos y fatigues que carecí nos últimos años. Empongo a la muerte ensin mieu, sabiendo qu'equí atopé una madre al nacer y que voi atopar una madre na otra vida.[5]
La Maison des Amis des Livres
editarLa Maison des Amis des Livres, nel númberu 7 de la rue de l'Odéon, inauguróse'l 15 de payares de 1915. Tenía como collaboradora a Suzanne Bonnierre y una rapacina, Hélène, que s'encargaba de faer los recaos. Taba especializada en lliteratura francesa y, al poco tiempu, se conviirtió nel corazón del París más lliterariu. Adrienne Monnier nun tuvo un camín fácil. Yá dende bon empiezu empezó a dase cuenta de puntos clave pal arte de rexentar una llibrería:
El gran drama d'una llibrera ye la falta d'espaciu. Añu tres d'añu vanse atropando los llibros. Añu tres d'añu faise necesariu afayar un nuevu rincón onde poner otra estantería. Y entiendes tamién que, anque te fora dada la tierra entera, te faltaría espaciu. L'espaciu vital… ¡namás que un mitu![6]
La primer visita conocida de La Maison des Amis des Livres foi la de Paul Fort. L'amistá que trabaron llevó al autor a vende-yos les esistencies enteres de la so revista Vers et prose, que sumaben un total de 6.676 exemplares, a cinco céntimo l'exemplar. Tantu Louis Aragon, como André Breton o Philippe Soupault fueron, en más d'una ocasión, a mercar la revista.
A Jules Romains conocer personalmente a principios de 1916. Yá lleera con anterioridá parte de la so obra. En concretu, foi nel añu 1913 cuando lleó un cuentu publicáu nel Mercure de France que se titulaba Ancien maître des hommes. A partir d'esi intre, taramió d'una tirada tou lo que publicara l'autor hasta'l momentu. En faciéndolo, escribió-y una carta na que-y dicía: Nel númberu 7 de la Rue de l'Odéon hai una llibrería a la que-y gusten los sos llibros.[7]
Mientres esi añu tamién conoció a André Breton, que taba destacáu nuna ciudá de provincies. Namái entrar, convertir nun veceru asiduo de la llibrería. Adrienne Monnier describir de la siguiente manera: […] Sí, tenía claramente'l tipu arcanxelical, como T.S.Eliot, con quien nun guarda más semeyances que pertenecer a esa familia de figures que vemos alzase nos pórticos de les catedrales.[8] Col tiempu, la llibrería convertir nuna suerte d'almacén xeneral de la revista Littérature que fuera fundada en 1919, que'l so primer númberu apaeciera en marzu. La publicación taba dirixida pol mesmu André Breton, por Louis Aragon y por Philippe Soupault. El so últimu númberu foi'l 19, en mayu de 1921, tres dos años de la so fundación.
Raymonde Linossier foi una de les sos visites más entrañables. Conocer n'ochobre del añu 1917, cuando ésta terminó d'escribir Bibi-la-Bibiste, dedicada a Francis Poulenc, amigu so de la infancia. Con esta pequeña obra, l'autora creaba'l bibismo, un corriente que representaba una suerte de dadaísmu mui a tiempu. Como la mesma Adrienne Monnier dicta: Trátase d'una obrita realmente singular; componer de cinco capítulos, de los cualos el más llargu tenía doce llinies.[9] Finó bien nuevu, concretamente en 1930. La llibrera recordaba con gran pesar que-y gustaba'l títulu que lu punxeren: Potasson más nuevu del mundu.[10]
A Paul Claudel empezó a lleelo con Tête d'or, como ella mesma diz: una tarde d'iviernu de 1915.[11] Conocer personalmente tres el fin de la guerra, nel añu 1919, al so regresu de Rio de Janeiro. Llevar a La Maison des Amis des Livres el so sobrín, el doctor Jacques de Massary, que pasara tola guerra abonáu a la so biblioteca de préstamu.
Sylvia Beach influyó en munchos parámetros de la vida de Adrienne Monnier, unu d'ellos foi la corte de pelo: Sylvia llevaba'l pelo curtiu, y yo cortar al poco tiempu.[12] Ye tremendamente conmovedor lleer el luxu de detalles col que describía les sos maneres, la so forma d'articular el francés, ente otres coses:
Esta moza estauxunidense llucía una cara orixinal, de lo más curiosu. Falaba francés con soltura, con un acentu más inglés qu'americanu; por dicir la verdá, nun se trataba tantu d'un acentu como d'una forma enérxica y caltriante de pronunciar les pallabres; al escuchala nun pensabes nun país, pensabes nuna raza, nel calter d'una raza. Na conversación nun bazcuyaba nin se detenía, nunca-y faltaben les pallabres, anque llegáu'l casu inventar a sabiendes. [...] A última hora, esta moza americana tenía enforma humor; meyor dichu: yera l'humor en persona.[12]
Ensin l'exemplu de La Maison des Amis des Livres, la llibrería de Sylvia Beach, Shakespeare and Company, nun esistiera. Adrienne Monnier enseñólu, ente otros parámetros, a llevar un negociu y a trepar cola burocracia francesa. Sylvia nunca tomó una decisión importante ensin consulta-y. Dambes presidieron xuntes los intercambios lliterarios anglu/franceses que se daben na Rive Gauche.
Walter Benjamin visitó per primer vegada la llibrería en xineru de 1930, introducir Félix Bertaux, aludiendo que yera un gran almirador de J. M. Sollier.[13] En xunetu de 1940, dende Lourdes onde s'atopaba en plena fuxida –y dos meses antes de suicidase en Portbou–, escribiólu a Adrienne Monnier una misiva que terminaba de la siguiente forma:
[…] Atopo con usté non solo cuando piensu en París y na Rue de l'Odéon –que quixera encamentar a la más poderosa y menos solicitada de les divinidaes proteutores–, sinón tamién en munches de les encruciades de la mio mente. Despídome d'usté espresándo-y el mio más fondu ciñu.[14]
Le Navire d'Argent
editarLe Navire d'Argent foi una revista lliteraria de curtia vida publicada mensualmente, tuvo activa dende xunu de 1925 hasta mayu de 1926. Yera «de llinguaxe francés pero d'espíritu internacional».[15] Foi fundada por Adrienne Monnier, cola collaboración de Sylvia Beach y con Jean Prévost como editor. El nome escoyíu vinu inspiráu pol barcu platiáu qu'apaez nel escudu d'armes parisín.[16] Tenía un costu de cinco francos por exemplar o cincuenta per un añu de subscripción. Nun resultó rentable económicamente, pero foi una parte clave de la escena lliteraria de los años venti y llanzó a munchos escritores noveles nes sos carreres.
En Le Navire d'Argent apaeció la primer traducción al francés, fechada de mayu de 1925, de El cantar d'amor de J. Alfred Prufrock de T. S. Eliot. Coles mesmes, n'ochobre del mesmu añu, salió a la lluz la traducción d'una parte de Finnegans Wake de James Joyce. La edición de marzu de 1926 tuvo dafechu dedicada a escritores americanos de la talla de Y. Y. Cummings, Walt Whitman y William Carlos Williams. Foi'l primer mediu en presentar traducciones de la obra d'Ernest Hemingway al públicu francés. Adrienne Monnier escribía poesía na so publicación sol seudónimu de J. M. Sollier, basáu nel nome de soltera de la so madre.[17] N'abril de 1926 amosóse, na so penúltima edición, una versión de L'aviador d'Antoine de Saint-Exupéry.
Foi sustituyida al cabu d'un tiempu pola Gazette des Amis des Llibres que tuvo activa de xineru de 1938 hasta mayu de 1940, tamién so la direición de la llibrera.
Les sesiones
editarAdrienne Monnier inventó una dinámica que llamaría les sesiones.[18] Éstes fueron inauguraes por Jules Romains en 1917, yeren alcuentros nos qu'entamaba llectures o pequeños conciertos pa un públicu escoyíu. Les que se pudieron rexistrar son les siguientes:
| Añu | Convidaos | Eventu |
|---|---|---|
| 1917 | Jules Romains | Llectura de Europe |
| 1918 | Léon-Paul Fargue | Llectures (ensin más detalles) |
| 1919 [21 de marzu] | Erik Satie, Jean Cocteau | Audición de Socrate y llectura de Le cap de Bonne-Espérance |
| 1919 [abril] | André Gide, Léon-Paul Fargue, André Bretton, Adrienne Monnier | Llectures d'una seleición de Paul Valéry |
La traducción del Ulises de James Joyce
editarEnte l'añu 1920 y 1921, Sylvia Beach, indixebrable compañera, nun tardó en fala-y a Adrienne Monnier sobre una obra magna que llegara a les sos manes: Ulises de James Joyce. Y non solamente ella, tamién Valery Larbaud, que tuviera la suerte de podela lleer nel inglés orixinal. Tres ellos dos apaecieron tolos autores qu'escucharen falar sobre obrar pero que nun entendíen la llingua inglesa y, poro, nun podíen lleer el llibru, como yera'l casu de Léon-Paul Fargue. Ante la dicotomía de quién traduciría esti gran colosu, el mesmu autor pronuncióse a favor de Valery Larbaud. Como narra nes sos memories la mesma llibrera: Creo recordar que fui yo mesma la que, enguizada por Joyce, faló-y del tema.[19]
Presentóse un inconveniente, precisaben una serie de fragmentos traducíos pa lleese una de les sesiones –concretamente, la d'avientu de 1921– que convocaba de forma habitual Adrienne Monnier. Jacques Benoist-Méchin, quien apoderaba l'inglés, tradució los primeros fragmentos del Ulises pa esti fin. Tenía'l favor de Larbaud. Benoist-Méchin cuntó cola ayuda de James Joyce pa la traducción pos yeren fragmentos difíciles. Coles mesmes, l'autor aportunó-y a Léon-Paul Fargue por que collaborara. Ésti dexó llantaos en delles ocasiones a Joyce y a Benoist-Méchin polo que'l trabayu de traducción tardó muncho más de lo que pensaben.
El cometíu colos capítulos de la obra completa camudó de manes, Valery Larbaud retirar de los apuestes y arrenunció a faelo; entós, Auguste Morel aceptó'l papel. D'esti cambéu traductores esiste una nota, de Larbaud, fechada a 24 de marzu de 1922, escrita dende la capital romana:
[…] Ye un gran honor pa mi, pero yá nun quiero traducir nada […] Hasta tal puntu arrenuncio a la traducción qu'arrenuncio inclusive a faer la del Ulises. ¿Quién la va a traducir? ¿Morel? ¿Una tirada pequeña de 2.000 exemplares a dos francos y mediu l'exemplar?[20]
Valery Larbaud yá conocía a Auguste Morel, según sabía de la calidá de les sos traducciones. Ello ye que foi él mesmu quien suxirió que'l cometíu pasara a les sos manes. Adrienne Monnier y Auguste Morel conocer dende principios de los años venti. A empiezos de 1924, en asegurándo-y que tantu James Joyce como'l mesmu Larbaud –quien se comprometía a faer un prólogu de la obra– collaboraríen en tolo posible, Auguste Morel empezó tan hercúleo trabayu.
El 6 de xunu de 1924, Auguste Morel apurría'l trabayu rematáu. A los dos díes, Sylvia Beach, Valery Larbaud y la mesma Monnier axuntar pa trabayar sobre'l testu traducíu. El momentu queda rexistráu nuna de les cartes de Larbaud, escrita'l 17 del mesmu mes:
La verdá ye que foi bien prestada la nuesa sesión de traducción del domingu. Anque yo nun taba en forma. […] El casu ye que Molly Bloom nun ye tan plebeya como la fixo Fargue. Creo que'l tonu que lu atopó Sylvia afaise muncho meyor.[21]
A principios de xunetu, James Joyce propunxo un cambéu na presentación de la traducción de Penélope. Comentó que podríen suprimise les tildes, los apóstrofos y la puntuación. Adrienne Monnier rápido escribió a Valery Larbaud pa saber qué pensaba de la tema, tando ella totalmente en contra. Pa la so sorpresa, Larbaud tuvo d'alcuerdu.
Foi según, nel primer númberu de la revista Commerce, fechada d'agostu del mesmu añu, apaecieron los fragmentos yá traducíos pa la sesión xunto con otros, abondo más ellaboraos que los primeres que taben fechos a toa priesa. La publicación, dirixida pola mesma llibrera, reprodució los fragmentos ensin nenguna de les carauterístiques mentaes y supunxo l'apaición que tol mundu esperaba con entusiasmu: el momentu de lleer a James Joyce.
Nun sería hasta 1929 que la traducción completa del Ulises vería definitivamente la lluz, tres cinco años de trabayosu trabayu.
Cabo mentar, tamién, la traducción del capítulu d'otra de les obres de James Joyce: la futura y revesosa Finnegans Wake. Ente'l 1929 y el 1930, Sylvia Beach y Adrienne Monnier ver con frecuencia col mozu Samuel Beckett. James Joyce apreciar bien de. Paecía un personaxe salíu de la so propia obra, dambes pensaben: Ablucábanos la so paecencia con Joyce de moza, del que Sylvia tenía delles semeyes; antoxábasenos un nuevu Stephen Dedalus .[22] En 1930 convertir nel responsable de la traducción del primer terciu de Anna Livia Plurabelle, capítulu del material que más tarde se convertiría en Finnegans Wake. La primer versión apaeció en 1925 en Le Navire d'Argent, revista que tamién fuera fundada pola llibrera, cola collaboración de la so compañera.
El legáu de Adrienne Monnier
editarLa influyencia de Monnier foi bultable debíu al escelente nucleu d'intelectuales qu'axuntó al so alredor. Toos ellos, tres la so muerte, recordar con viveza y señardá, dexando los sos testimonios por escritu.
Jacques Prévert dedicó-y un poema: La tienda de Adrienne
Una tienda, un pequeñu establecimientu, una barraca de feria, un templu, un iglú, los bastidores d'un teatru, un muséu de cera y de suaños, un salón de llectura y, dacuando, simple y llanamente una llibrería con llibros pa vender o emprestar y devolver y veceros, los amigos de los llibros, llegaos pa hojearlos, pa mercalos, pa lleva-y los. Y pa lleelos. [...] Adrienne, antes de cerrar la tienda, a soles colos sos llibros, como se sonri a los ánxeles, sonría-yos. Los llibros, como diablecos bonos, devolvíen-y la sorrisa. Caltenía esa sorrisa y díbase. Y esa sorrisa allumaba tola cai, la Rue de l'Odéon, la cai de Adrienne Monnier.[23]
Pascal Pia afirmó sobre la llibrera:
Adrienne Monnier foise cola discreción que la caracterizaba, arrodiando'l so fin de tanto silenciu y pudor qu'entá güei munchos de los sos amigos crear ausente ensin más de la Rue de l'Odéon, n'unu d'esos viaxes que faía pel branu a les sos camperes alpines.[24]
Yves Bonnefoy reconoció:
¿Foi realmente l'azar lo que me fixo entrar per primer vegada na tienda?¿Había a principios de 1944 munchos más llibreros qu'ufiertaren nes sos vitrines a Lautréamont y Rimbaud, Artaud, Daumal, los surrealistes? Como la mayoría de mozos sedientos de poesía, tamién yo diba por necesidá a aquel llugar onde la señora vistida de gris, d'azul grande faldes de colores inmemoriales– yera muncho más que la encargada. [...] Foi la consciencia de les lletres.[25]
Obres
editar- Figurar (1923). París: Éditions Julliard.
- Les Vertus (1926) París: Éditions Julliard.
- Fableaux (1932). París: Éditions Julliard.
- Souvenirs de Londres (1957). París: Mercure de France.
- Les Gazettes (1960). París: Éditions Gallimard.
- Rue de l'Odéon (1960). París: Éditions Albin Michel.
- Rue de l'Odéon (2011). Madrid: Gallu Nero Ediciones.
Notes
editar- ↑ 1,0 1,1 Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ Monnier, Adrienne (2011) Rue de l'Odéon. Gallu Nero Ediciones, páx. 33. ISBN 9788493856847.
- ↑ Íbidem, p. 191.
- ↑ Íbidem, p. 249.
- ↑ Íbidem, p. 47.
- ↑ Íbidem, p. 58.
- ↑ Íbidem, p. 98.
- ↑ Íbidem, p. 70.
- ↑ Íbidem, p. 53.
- ↑ Íbidem, p. 59.
- ↑ 12,0 12,1 Íbidem, p. 87.
- ↑ J. M. Sollier yera'l seudónimu qu'emplegaba Adrienne Monnier pa publicar poemes na so revista Le Navire d'Argent.
- ↑ Op. cit., p. 175.
- ↑ Monnier, Adrienne; McDougall, Richard (1996) The very rich hours of Adrienne Monnier. Lincoln: University of Nebraska Press, páx. 56-57. ISBN 978-0-8032-8227-8.
- ↑ Íbidem, p. 51.
- ↑ Íbidem, p. 54.
- ↑ Monnier, Adrienne (2011). Op. cit., p. 19.
- ↑ Íbidem, p. 153.
- ↑ Íbidem, p. 156.
- ↑ Íbidem, p. 160.
- ↑ Íbidem, p. 163.
- ↑ Íbidem, pp. 17-19.
- ↑ Íbidem, p. 27. Cuando Pascal Pia menta los sos viaxes de branu a les camperes alpines ta faciendo referencia a les Déserts, nel departamentu de Saboya, onde s'atopaba l'aldega natural de la so madre. Adrienne Monnier pasaba tolos branos ellí.
- ↑ Op. cit., pp. 30-31.
Referencies
editar- Benstock, Shari (1992). Mujer de la Rive Gauche. Paris: 1900-1940. Barcelona: Lumen. ISBN 978-84-264121-5-7.
- Monnier, Adrienne; McDougall, Richard (1996). The very hours of Adrienne Monnier. Lincoln: University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-8227-8.
- Monnier, Adrienne (2011). Rue de l'Odéon. Madrid: Gallu Nero. ISBN 978-84-938568-4-7.
- «A friend in the house of books» (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). (n'inglés). Keri Walsh, Brick. [Consulta: 24 de payares de 2015].
- «Adrienne Monnier et la Maison des Amis des Livres 1915-1951» (n'inglés). Martine Poulain, Bulletin des bibliothèques de France, 1991. [Consulta: 24 de payares de 2015]
- «Le Navire d'Argent» (en francés). Bibliothèque Nationale de France. [Consulta: 24 de payares de 2015].
- calidá-rue-de-lodeon-de-adrienne-monnier/ «Defensa de la calidá: Rue de l'Odéon de Adrienne Monnier» (n'español). Jordi Corominas, Revista de Lletres, 6-11-2011. [Consulta: 24 de payares de 2015]
Datos: Q273043
